tag:blogger.com,1999:blog-90690471629039524092024-03-09T03:21:39.702+03:30شریعت عقلانیالعقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.comBlogger87125tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-29157658961795146112011-07-11T01:16:00.000+04:302011-07-11T01:16:58.832+04:30حکم رجم/ بخش(8)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 20px;"><b><br />
</b></span></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">بررسی حکم رجم در روایات<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در فصل پیش به این نکته رسیدیم که؛ «هیچ حکم مشخصی و ماندگاری در باره ی زنا(خواه محصنه باشد یا غیر محصنة) جز آیه ی 2 سوره ی نور(الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة...) که «100 تازیانه» را تعیین می کند، وجود ندارد. یعنی از نظر قرآن، حکم قطعی زنا با همه ی انواعش همین است و بس.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">گروهی از مسلمانان که نسخ قرآن با سنت معتبره را جایز نمی دانند، لزوما باید به همین حکم بسنده کنند و یا به «تحریف قرآن»(حذف آیه ی ادعایی رجم) برای اثبات قرآنی بودن حکم رجم معتقد شوند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">البته آنان به تحریف قرآن ملتزم نمی شوند و آن را با عنوان «نسخ» پوشانده و مدعی نسخ حکم 100 تازیانه در مورد محصنین و محصنات می شوند. اما تحقیق در این مساله تنها به دو راهی؛ «قبول تحریف قرآن یا بسنده کردن به 100 تازیانه برای زنای محصنه و غیر محصنة» منتهی می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اکنون به بررسی دیدگاهی می پردازیم که «نسخ قرآن با سنت معتبرة» را جایز می داند و مدعی است که حکم مطلق زنا(100 تازیانه) در مورد زنای محصنة به رجم ارتقاء یافته و یا علاوه بر تازیانه، باید رجم گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دلیل این نسخ را وجود روایات متواترة (و یا معتبره ی غیر متواتره) می دانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در آغاز بحث، چند نکته را یادآوری می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> به گمان من اگر روایات را به تنهایی و با صرف نظر از آیات قرآن(لو خُلّیت و طبعها)، مورد بررسی قرار دهیم، فراوانی روایات گزارش شده در متون روایی شیعیان و اهل سنت و تنوع آن به گونه ای است که نمی توان در «صدور اجمالی برخی روایات مربوط به حکم رجم» از پیامبر خدا(ص) یا ائمه ی هدی(ع) تردید کرد. اصطلاحا می توان گفت که؛ «تواتر اجمالی روایات مربوط به حکم رجم» ثابت می شود و جای تردیدی در آن باقی نمی ماند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">البته باید توجه داشت که «تواتر اجمالی» به معنی تایید همه ی آنچه در باب رجم نقل گردیده و ادعا شده نیست، بلکه فقط این نکته را تایید می کند که «حکم رجم»به عنوان یک گزینه در کیفر «زنای محصنة» اجمالا مطرح بوده است ولی روایات یادشده در بیان چند و چون آن(کمّ و کیف آن) شدیدا مورد اختلاف و گاه تعارض است و عملا یاید برای بیان مقصود از رجم و کیفیّت و کمّیّت آن به سایر ادلّه مراجعه کرد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">فرق بین تواتر اجمالی با «خبر متواتر» این است که در خبر متواتر، متن خاصی وجود دارد که با گزارش افراد مختلف دچار اختلاف نشده و «مضمونی واحد و آشکار» را گزارش می کنند. اما در تواتر اجمالی، تنها یک «مضمون مجمل و مبهم» را می توان از میان متون مختلف و گزارش های متنوع و گاه متعارض فهمید و پیدا کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در این گونه موارد(تواتر اجمالی) تنها چیزی که ثابت می شود «اصل مساله به صورت کاملا مبهم و مجمل» است ولی جزئیات و فروع آن به هیچ عنوان با این تواتر اجمالی اثبات نمی شود. بلکه برای اثبات جزئیات آن محتاج دلایل مطمئنه و معتبره ی دیگری خواهیم بود و این روایات توان اثبات جزئیات و فروع مساله را ندارند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">شاید به همین دلیل است که گفته اند: «تواتر اجمالی از نوع "دلایل لُبّیّة" است که در آن باید به "قدر متیقن" اکتفا شود».یعنی اعتماد به این روایات، ناشی از محاسبات منطقی و عقلی در مجموع روایات است و نه ناشی از متن الفاظ روایات(دلیل نقلی).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این نکته ی کلیدی بحث روایات رجم است که جزئیات آن به تفصیل در ادامه ی بحث آشکار خواهد شد (ان شاء الله) و معلوم خواهد شد که فاصله ی بسیاری بین این دیدگاه با دیدگاه رایج فقهی وجود دارد که در نتایج بحث خود را نشان خواهد داد.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در مورد این تصور که «رجم» یعنی «سنگسار» البته روایات بسیاری وجود دارد که نشان می دهد «سنگسار» به عنوان یکی از «نمادهای رجم» مطرح بوده است. از این مطلب آیا می توان «انحصار رجم در سنگسار» را نتیجه گرفت؟!! مطمئنا روایات این مساله قاصر از «منحصر کردن رجم در سنگسار» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">سوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> نکته ی دیگر این است که با فرض انحصار رجم در «سنگسار» آیا باید اجرای حکم یادشده «تا مرگ مجرم» ادامه یابد؟!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">تردید جدّی در متن روایات معتبرة نسبت به این برداشت فقهاء از متون روایی وجود دارد و در بررسی روایات(اگر خدا بخواهد) روشن خواهد شد که بسیاری از روایات معتبرة با آن مخالفت کرده و تصور «رجم حتی الموت=سنگسار تا مرگ» از بی توجهی به برخی ظرایف موجود در روایات و یا تفاوت موضوعات آن ها ناشی می شود. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">چهارم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی محققان و فقیهان اسلامی در جزئیات روایات رجم، علاوه بر اشکالات «سندی»، اشکالات «دلالی» عمده ای را نیز مطرح کرده اند که به امید خدا و به هنگام بررسی جزئیات احادیث یادشده، به برخی از آن ها خواهم پرداخت. بنا بر این، بحث روایات را بدون توجه به آن اشکالات نمی توان کامل دانست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">پنجم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در تمام طول بحث باید به یادداشته باشیم که هر آنچه از متن روایات را ثابت شده بدانیم، می خواهد در برابر متن صریح قرآن (آیه ی 2 سوره ی نور/حکم 100 تازیانه) قرار گیرد و آن را نسخ کند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">پیش از این یادآور شدم که تنها با مبنای«جوار نسخ قرآن با سنت معتبرة» می توان به این بحث پرداخت و آن را ادامه داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ششم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> اگر تواتر اجمالی روایات رجم را بپذیریم، کسانی که ناسخ بودن «سنت غیر متواترة» را قبول نکردند و تنها «سنت متواترة» را شایسته برای جواز نسخ قرآن با سنت می دانستند، تنها می توانند قائل به «جواز سنگسار» شوند و نمی توانند با این روایات، انحصار رجم در سنگسار یا لزوم سنگسار تا مرگ مجرم را اثبات کنند و آن را لازم و واجب بدانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هفتم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> با توجه به وجود برخی روایات معتبرة در بین روایات رجم، اگر مبتلا به «تعارض با قرآن» نبود، صرف وجود این روایات برای اثبات اجمالی حکم رجم کافی بود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">برای بررسی روایات رجم در متون روایی شیعه و اهل سنت، می توان آن ها را به چند دسته تقسیم کرد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی اول؛ بسیاری از روایات در مورد «عملکرد پیامبر خدا»(ص) نسبت به یک تا سه نفر از مسلمانانی است که ادعا می شود به فرمان پیامبر خدا «سنگسار» شده اند. این روایات صرف نظر از اشکالات سندی و دلالی، با این پرسش عمده رو برو هستند که؛ «آیا عملکرد پیامبر(ص) مربوط به فبل از نزول آیه ی 2 سوره ی نور است یا بعد از آن؟!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اگر نتوانیم اثبات کنیم که مربوط به بعد از آیه ی جلد(100 تازیانه) است، عملا نمی توان از آن برای نسخ حکم قرآنی زنا، بهره گرفت. این تردید تا کنون برطرف نشده و عملا امکان استدلال را از بین برده است(اذا جاء الاحتمال، بطل الاستدلال).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی دوم؛ روایاتی است که در مورد مراجعه ی یهودیان به پیامبر خدا(ص) و «حکم ایشان مبتنی بر متن تورات» به رجم زناکاران یهودی است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی سوم؛ روایاتی است که در مقام عمل، از «اقدام به رجم برخی زناکاران مسلمان توسط اصحاب پیامبر و امام علی بن ابی طالب(ع)» گزارش می دهند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی چهارم؛ روایاتی است که تنها «اصل ثبوت حکم رجم» را در مقام نظر و یا عمل، پذیرفته و گزارش می کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی پنجم؛ روایاتی است که در مقام نظر، حکم «سنگسار» را به عنوان «رجم» پذیرفته و گزارش می کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی ششم) روایاتی است که علاوه بر بحث سنگسار، سخن از «قرار دادن مجرم در حفرة» برای اجرای سنگسار، به میان آورده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی هفتم؛ روایاتی است که «حکم فرار رجم شدگان» را گزارش می کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی هشتم؛ روایاتی است که علاوه بر حکم 100 تازیانه، «حکم تبعید را برای غیر محصن و رجم را برای محصن» در کنار هم گزارش می دهند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی نهم) روایاتی است که حکم توبة ی زناکاران را قبل از اجرای حکم آنان بیان می کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دسته ی دهم) روایات متفرقه ای که مربوط به بحث رجم می شوند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اکنون به بررسی هر دسته از روایات یادشده می پردازم و برای این کار از خدای رحمان یاری می طلبم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">روایات دسته ی اول؛<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این دسته از روایات را در سه گروه قرارداده و به بررسی در باره ی آن ها می پردازم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> روایاتی که در مورد دستور پیامبر خدا(ص) نسبت به رجم «ماعزبن مالک اسلمی» است. عمده ی گزارش های روایی از کتب معتبره ی شیعه و اهل سنت را می توان این گونه گزارش داد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در کتاب «صحیح بخاری» که معتبر ترین کتاب روایی اهل سنت است، روایات متعدده ای از داستان ماعز نقل شده است. اهم مطالب برخی از آن روایات به این شرح است<b>؛<span style="color: #0000cc;"><o:p></o:p></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یک)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> طبق گزارش یک روایت، ماعز بن مالک نزد پیامبر(ص) آمده و به زنای محصنة اقرار کرد. پیامبر او را منصرف می کرد و می گفت: «شاید او را بوسیده ای یا فقط لمس کرده ای و یا فقط دیده ای!!» و او می گفت: خیر، من با او زنا کرده ام!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دو)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> گزارش روایت دیگر می گوید: «پیامبر پس از اقرار چهارم وی، از او پرسید: آیا دیوانه ای؟!! آیا محصنی؟» و او پاسخ داد: «خیر دیوانه نیستم و محصنم!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سه)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در «مصلی» او را سنگسار کردند و پس از مدتی تحمل، فرار کرد و او را تا «حرّة» دنبال کردند و او را کشتند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهار)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پیامبر پس از هربار اقرار او، رو بر می گرداند تا او را نبیند و او خود را در معرض دید پیامبر(ص) قرار می داد و مجددا اعتراف می کرد!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">(صحيح البخاري - البخاري - ج 8 - ص 24؛ حدثنا عبد الله بن محمد الجعفي حدثنا وهب بن جرير حدثنا أبي قال سمعت يعلى بن حكيم عن عكرمة عن ابن عباس رضي الله عنهما قال لما أتى ماعز بن مالك النبي صلى الله عليه وسلم قال له لعلك قبلت أو غمزت أو نظرت قال لا يا رسول الله قال أنكتها لا يكني قال فعند ذلك امر برجمه#صحيح البخاري - البخاري - ج 6 - ص 169 - 170<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حدثنا أصبغ أخبرنا ابن وهب بن يونس عن ابن شهاب قال أخبرني أبو سلمة بن عبد الرحمن عن جابر أن رجلا من أسلم أتى النبي صلى الله عليه وسلم وهو في المسجد فقال إنه قد زنى فأعرض عنه فتنحى لشقه الذي أعرض فشهد على نفسه أربع شهادات فدعاه فقال هل بك جنون هل أحصنت قال نعم فأمر به أن يرجم بالمصلى فلما أذلقته الحجارة جمز حتى أدرك بالحرة فقتل. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حدثنا أبو اليمان أخبرنا شعيب عن الزهري قال أخبرني أبو سلمة بن عبد الرحمن وسعيد بن المسيب أن أبا هريرة قال أتى رجل من أسلم رسول الله صلى الله عليه وسلم وهو في المسجد فناداه فقال يا رسول الله إن الاخر قد زنى يعنى نفسه فأعرض عنه فتنحى لشق وجهه الذي أعرض قبله فقال يا رسول الله إن الاخر قد زنى فأعرض عنه فتنحى لشق وجهه الذي أعرض قبله فقال له ذلك فأعرض عنه فتنحى له الرابعة فلما شهد على نفسه أربع شهادات دعاه فقال هل بك جنون قال لا فقال النبي صلى الله عليه وسلم اذهبوا به فأرجموه وكان قد أحصن. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وعن الزهري قال أخبرني من سمع جابر بن عبد الله الأنصاري قال كنت فيمن رجمه فرجمناه بالمصلى بالمدينة فلما أذلقته الحجارة جمز حتى أدركناه بالحرة فرجمناه حتى مات).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2-<span style="color: #0000cc;"> </span></span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دومین کتاب از نظر اعتبار نزد اهل سنت، کتاب «صحیح مسلم» است. در این کتاب نیز روایات گوناگونی از این ماجرا گزارش شده است. اهم مطالب برخی از روایات گزارش شده در این کتاب را مورد توجه قرار می دهیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یک)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعزبن مالک که فردی کوتاه قد و عضلانی بود را نزد پیامبر(ص) آوردند در حالی که بالاپوشی نداشت. پیامبر تشکیک کرد که شاید ... ولی او قسم خورد و چهار مرتبه اقرار کرد که؛ «خیر، من زنا کرده ام!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دو)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پس از رجم وی، پیامبر(ص) خطبه ای خواند که؛ «هرگاه برای جهاد از شهر خارج می شویم، یکی که مغلوب شهوتش شده در غیاب مجاهدان اقدام به خیانت می کند. قسم به خدا که مجازات می کنم آنانی را که در دسترسم قرار گیرند».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سه)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعز را پیش پیامبر آوردند و پس از دوبار اقرار، دستور رجمش را داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهار)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پیامبر به ماعزبن مالک که در مسجد حضور داشت، گفت: «آیا آنچه در باره ات شنیده ام صحت دارد؟!!». ماعز پاسخ داد: «چه شنیده اید؟!!». پیامبر گفت: «شنیده ام با کنیزک آل فلان زنا کرده ای». ماعز چهار بار اقرار کرد و سپس پیامبر دستور رجمش را داد!!.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنج)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعز پیش پیامبر آمد و گفت : «من زنا کرده ام و حد را بر من جاری کن!!». چند مرتبه این اتفاق افتاد و پیامبر او را رد کردند. در آخرین نوبت، پیامبر از قبیله اش پرسیدند. آنها گفتند که؛ «او مشکلی ندارد و فقط کاری کرده که می خواهد با اجرای حد، از آن رها شود». پیامبر(ص) دستور داد تا رجمش کنند. ما در «بقیع غرقد» او را رجم کردیم ولی دست و پای او را نبستیم و او را در حفره قرار ندادیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شش)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در حین اجرای حکم، او گریخت و ما تعقیبش کردیم و در «حرّة» او را با سنگ و استخوان زدیم تا مرد».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هفت)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پیامبر پس از آن خطبه ای خواند و گفت: «ما برای جهاد در راه خدا که بیرون می رویم برخی می مانند و به خانواده ها خیانت می کنند. من اگر دستم به آنان برسد، مجازات شان می کنم!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هشت)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعز نزد پیامبر آمد و گفت: «مرا پاک گردان!!». پیامبر فرمود: «وای بر تو، برگرد و از خدا طلب بخشش کن و توبه کن». پس از مدتی مجددا بازگشت و همان سخن را تکرار کرد و پیامبر نیز همان سخن خود را تگرار کرد. تا چهار بار این مطلب تکرار شد. پیامبر از او پرسید: از چه چیزی تو را پاک گردانم؟!!» او پاسخ داد: «از زنا». پیامبر از حاضران پرسید: «آیا او دیوانه است؟!!» پاسخ دادند که؛ «خیر». فرمود: «آیا خمر نوشیده؟!!». کسی برخاست و دهانش را بویید و پاسخ داد: «خیر». مجددا پیامبر(ص) پرسید: «آیا زنا کرده ای؟» و او گفت:آری. پیامبر دستور رجم او را داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نه)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> مردم دوگروه شدند. برخی او را سرزنش می کردند و او را هلاک شده می دانستند و برخی او را می ستودند و توبه ی او را مقبول می دانستند و می گفتند: «او خودش دستش را در دست پیامبر نهاد و گفت: مرا با سنگریزه ها بکش!!». دو سه روز بعذ پیامبر فرمود: «برای ماعز طلب بخشش کنید. همانا او توبه ای کرد که اگر بر امّتی تقسیمش می کردند، همه ی آنان را در بر می گرفت!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ده)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پیامبر پس از اجرای حکم رجم ماعز و کشته شدن او، نه برایش استغفار کرد و نه او را دشنام داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یازده)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> مجموعه ی روایات این کتاب، می گویند: ماعز با پای خودش پیش پیامبر آمد و اعتراف کرد تا تطهیر شود!! ماعز را پیش پیامبر آوردند و او اعتراف کرد!! ماعز در مسجد بود و پیامبر از او پرسید و با پرس و جو او را وادار به اقرار کرد!! پیامبر در برابر اقرار ماعز رو برگرداند و گفت برو توبه کن و خود او بود که مصرانه اقرارش را تکرار می کرد!! پیامبر برای ماعز استغفار نکرد!! پیامبر برای ماعز استغفار کرد!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همه ی این گزارش های متعارض و متناقض در یک داستان و در یک کتاب، اما در روایات گوناگون آمده است!! آیا با این گزارش های متباین، می توان حقیقتی را به دست آورد که بتواند در برابر صریح آیه ی قرآن قرار گیرد و آن را نسخ کند؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">(صحيح مسلم - مسلم النيسابوري - ج 5 - ص 116 – 119؛ وحدثني أبو كامل فضيل بن حسين الجحدري حدثنا أبو عوانة عن سماك بن حرب عن جابر بن سمرة قال رأيت ماعز بن مالك حين جئ به إلى النبي صلى الله عليه وسلم رجل قصير أعضل ليس عليه رداء فشهد على نفسه أربع مرات انه زنى فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم فلعلك قال لا والله انه قد زنى الاخر قال فرجمه ثم خطب فقال الا كلما نفرنا غازين في سبيل الله خلف أحدهم له نبيب كنبيب التيس يمنح أحدهم الكثبة اما والله ان يمكني من أحدهم لأنكلنه عنه. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وحدثنا محمد ابن المثنى وابن بشار "واللفظ لابن المثنى" قالا حدثنا محمد بن جعفر حدثنا شعبة عن سماك بن حرب قال سمعت جابر بن سمرة يقول اتى رسول الله صلى الله عليه وسلم برجل قصير أشعث ذي عضلات عليه ازار وقد زنى فرده مرتين ثم امر به فرجم فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم كلما نفرنا غازين في سبيل الله تخلف أحدكم ينب نبيب التيس يمنح إحداهن الكثبة ان الله لا يمكني من أحد منهم الا جعلته نكالا ... <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حدثنا قتيبة بن سعيد وأبو كامل الجحدري "واللفظ لقتيبة" قالا حدثنا أبو عوانة عن سماك عن سعيد بن جبير عن ابن عباس ان النبي صلى الله عليه وسلم قال لماعز بن مالك أحق ما بلغني عنك قال وما بلغك عنى قال بلغني انك وقعت بجارية آل فلان قال نعم قال فشهد أربع شهادات ثم امر به فرجم. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حدثني محمد بن المثنى حدثني عبد الاعلى حدثنا داود عن أبي نضرة عن أبي سعيد ان رجلا من أسلم يقال له ماعز بن مالك اتى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال إني أصبت فاحشة فأقمه على فرده النبي صلى الله عليه وسلم مرارا قال ثم سأل قومه فقالوا ما نعلم به بأسا الا انه أصاب شيئا يرى أنه لا يخرجه منه الا ان يقام فيه الحد قال فرجع إلى النبي صلى الله عليه وسلم فأمرنا ان نرجمه قال فانطلقنا به إلى بقيع الغرقد قال فما أوثقناه ولا حفرنا له قال فرميناه بالعظم والمدر والخزف قال فاشتد واشتددنا خلفه حتى اتى عرض الحرة فانتصب لنا فرميناه بجلاميد الحرة "يعنى الحجارة" حتى سكت قال ثم قام رسول الله صلى الله عليه وسلم خطيبا من العشى فقال أو كلما انطلقنا غزاة في سبيل الله تخلف رجل في عيالنا له نبيب كنبيب التيس على أن لا اوتى برجل فعل ذلك الا نكلت به قال فما استغفر له ولا سبه. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وحدثنا محمد بن العلاء الهمداني حدثنا يحيى بن يعلى "وهو ابن الحارث المحاربي" عن غيلان "وهو ابن جامع المحاربي" عن علقمة بن مرثد عن سليمان بن بريدة عن أبيه قال جاء ماعز بن مالك إلى النبي صلى الله عليه وسلم فقال يا رسول الله طهرني فقال ويحك ارجع فاستغفر الله وتب إليه قال فرجع غير بعيد ثم جاء فقال يا رسول الله طهرني فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ويحك ارجع فاستغفر الله وتب إليه قال فرجع غير بعيد ثم جاء فقال يا رسول الله طهرني فقال النبي صلى الله عليه وسلم مثل ذلك حتى إذا كانت الرابعة قال له رسول الله صلى الله عليه وسلم فيم أطهرك فقال من الزنى فسأل رسول الله صلى الله عليه وسلم أبه جنون فأخبر انه ليس بمجنون فقال أشرب خمرا فقام رجل فاستنكهه فلم يجد منه ريح خمر قال فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم أزنيت فقال نعم فامر به فرجم فكان الناس فيه فرقتين قائل يقول لقد هلك لقد أحاطت به خطيئته وقائل يقول ما توبة أفضل من توبة ماعز انه جاء إلى النبي صلى الله عليه وسلم فوضع يده في يده ثم قال اقتلني بالحجارة قال فلبثوا بذلك يومين أو ثلاثة ثم جاء رسول الله صلى الله عليه وسلم وهم جلوس فسلم ثم جلس فقال استغفروا لماعز بن مالك قال فقالوا غفر الله لماعز بن مالك قال فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم لقد تاب توبة لو قسمت بين أمة لوسعتهم).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سومین کتاب معتبر نزد اکثریت اهل سنت، کتاب «سنن ترمذی» است. داستان «ماعزبن مالک» در این کتاب نیز با چند روایت، گزارش شده است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یک)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پیامبر به ماعزبن مالک گفت: «آیا آنچه در باره ات شنیده ام صحت دارد؟!!». ماعز پاسخ داد: «چه شنیده اید؟!!». پیامبر گفت: «شنیده ام با کنیزک آل فلان زنا کرده ای». ماعز چهار بار اقرار کرد و سپس پیامبر دستور رجمش را داد!!.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دو)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعز نزد پیامبر(ص) امد و اقرار به زنا کرد. اینکار را چهار مرتبه تکرار کرد و پیامبر رو بر می گرداند. سپس دستور رجم داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سه)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در «حرّة» او را سنگسار کردند و پس از مدتی تحمل، فرار کرد و او را دنبال کردند و کشتند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهار)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> داستان اجرای حکم و فرار ماعز را برای پیامبر(ص) نقل کردند و پیامبر گفت: «چرا رهایش نکردید تا بگریزد!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنج)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> پس از اجرای حکم رجم، پیامبر (ص) سخن نیکی در باره ی ماعز گفت ولی بر او نماز میت نخواند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شش)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ماعز نزد پیامبر آمد و گفت: «مرا پاک گردان!!». پیامبر رویش را برگرداند. پس از مدتی مجددا بازگشت و همان سخن را تکرار کرد و پیامبر نیز همان کار را تگرار کرد. تا چهار بار این مطلب تکرار شد. پیامبر از او پرسید: «آیا دیوانه ای؟!!» پاسخ داد:«خیر». پیامبر پرسید: «آیا محصنی». پاسخ داد: «آری». پیامبر دستور رجم او را داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">(سنن الترمذي - الترمذي - ج 2 - ص 440 – 441؛ حدثنا قتيبة . حدثنا أبو عوانة عن سماك بن حرب عن سعيد بن جبير عن ابن عباس أن النبي صلى الله عليه وسلم قال لماعز بن مالك : "أحق ما بلغني عنك ؟ قال ما بلغك عنى ؟ قال بلغني أنك وقعت على جارية آل فلان . قال : نعم فشهد أربع شهادات فأمر به فرجم" وفي الباب عن السائب بن يزيد . حديث بن عباس حديث حسن وروى شعبة هذا الحديث عن سماك بن حرب عن سعيد بن جبير مرسلا ولم يذكر فيه عن ابن عباس . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">باب ما جاء في درء الحد عن المعترف إذا رجع حدثنا أبو كريب . حدثنا عبدة بن سليمان ، عن محمد ابن عمر ، وحدثنا أبو سلمة ، عن أبي هريرة قال : "جاء ما عز الأسلمي إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال إنه قد زنى فأعرض عنه ثم جاء من الشق الآخر . فقال إنه قد زنى فأعرض عنه ثم جاء من الشق الآخر فقال يا رسول الله إنه قد زنى فأمر به في الرابعة فأخرج إلى الحرة فرجم بالحجارة فلما وجد مس الحجارة فر يشتد حتى مر برجل معه لحي جمل فضربه به وضربه الناس حتى مات فذكروا ذلك لرسول الله صلى الله عليه وسلم أنه فرّ حين وجد مس الحجارة ومس الموت فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم هلا تركتموه" هذا حديث حسن . قد روى من غير وجه عن أبي هريرة وروى هذا الحديث ، عن أبي سلمة عن جابر بن عبد الله ، عن النبي صلى الله عليه وسلم نحو هذا .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حدثنا بذلك الحسن بن علي الخلال حدثنا عبد الرزاق . حدثنا معمر ، عن الزهري ، عن أبي سلمة بن عبد الرحمن ، عن جابر ابن عبد الله ( أن رجلا من أسلم جاء النبي صلى الله عليه وسلم فاعترف بالزنا فأعرض عنه ثم اعترف فأعرض عنه حتى شهد على نفسه أربع شهادات . فقال النبي صلى الله عليه وسلم : "أبك جنون ؟ قال : لا ، قال أحصنت ؟ قال : نعم فأمر به فرجم في المصلى . فلما أذلقته الحجارة فر فأدرك فرجم حتى مات . فقال له رسول الله صلى الله عليه وسلم خيرا ولم يصل عليه" هذا حديث حسن صحيح والعمل على هذا الحديث عند بعض أهل العلم أن المعترف بالزنا إذا أقر على نفسه أربع مرات أقيم عليه الحد . وهو قول أحمد وإسحاق).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>سایر کتب روایی اهل سنت نیز این داستان را با نقل های گوناگون گزارش کرده اند. اهم مطالبی که در این گزارش ها آمده است، علاوه بر مطالب کتاب های پیشین، عبارتند از؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">یک)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> عبارت<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«هلّا ترکتموه=چرا رهایش نکردید» در «سنن دارمی» و «مسند احمد» و «سنن ابی داود سجستانی» هم گزارش شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">دو)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> در یکی از گزارش ها این حدس را از راوی گزارش کرده است که مقصود از «هلاترکتموه» این نیست که «حد رجم» در باره ی ماعز تعطیل شود بلکه مقصود این است که پیامبر با او سخن بگوید و به او برای پذیرش حکم، آرامش بدهد!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">سه)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> در «سنن ابی داود» گزارش شده که ؛ «ماعز در حین اجرای سنگسار، ملتمسانه می خواست که او را پیش پیامبر برگردانند و می گفت: مرا فریب دادند و گفتند که پیامبر تو را می بخشد، ولی اکنون مرا به قتل می رسانند!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">این مطلب نشان می دهد که ماعز بن مالک اسلمی، هیچ تصوری از «رجم» یا «سنگسار تا مرگ» نداشته و اساسا با چنین حکمی آشنا نبوده است!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سنن ابن ماجة - محمد بن يزيد القزويني - ج 2 - ص 8854:...فهلّا ترکتموه. سنن الدارمي - عبد الله بن بهرام الدارمي - ج 2 - ص 176 – 177. مسند احمد - الإمام احمد بن حنبل - ج 1 - ص 8</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> و 238 و 245 و 314. </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">و - ج 2 - ص 453. و - ج 3 - ص 381. و- ج 5 - ص 216 – 217 : حدثنا عبد الله حدثني أبي ثنا وكيع ثنا هشام بن سعد أخبرني يزيد بن نعيم بن هزال عن أبيه قال كان ماعز بن مالك في حجر أبي فأصاب جارية من الحي فقال له أبي ائت رسول الله صلى الله عليه وسلم فأخبره بما صنعت لعله يستغفر لك وإنما يريد بذلك رجاء ان يكون له مخرج فاتاه فقال يا رسول الله اني زنيت فأقم على كتاب الله فاعرض عنه ثم اتاه الثانية فقال يا رسول الله اني زنيت فأقم على كتاب الله ثم اتاه الثالثة فقال يا رسول الله اني زنيت فأقم على كتاب الله ثم أتاه الرابعة فقال يا رسول الله اني قد زنيت فأقم على كتاب الله فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم انك قد قلتها أربع مرات فيمن قال بفلانة قال هل ضاجعتها قال نعم قال هل باشرتها قال نعم قال هل جامعتها قال نعم قال فامر به ان يرجم قال فأخرج به إلى الحرة فلما رجم فوجد مس الحجارة جزع فخرج يشتد فلقيه عبد الله بن أنيس وقد أعجز أصحابه فنزع له بوظيف بعير فرماه به فقتله قال ثم أتى النبي صلى الله عليه و سلم فذكر ذلك له فقال هلا تركتموه لعله يتوب فيتوب الله عليه قال هشام فحدثني يزيد بن نعيم بن هزال عن أبيه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال لأبي حين رآه والله يا هزال لو كنت سترته بثوبك كان خيرا مما صنعت به# سنن أبي داود - ابن الأشعث السجستاني - ج 2 - ص 344 – 345: حدثنا عبيد الله بن عمر بن ميسرة ، ثنا يزيد بن زريع ، عن محمد بن إسحاق ، قال : ذكرت لعاصم بن عمر بن قتادة ، قصة ماعز بن مالك ، فقال لي : حدثني حسن بن محمد بن علي بن أبي طالب عليه السلام ، قال : حدثني ذلك من قول رسول الله صلى الله عليه وسلم : "فهلا تركتموه" من شئتم من رجال أسلم ممن لا أتهم ، قال : ولم أعرف هذا الحديث ، قال : فجئت جابر بن عبد الله ، فقلت : إن رجالا من أسلم يحدثون أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال لهم حين ذكروا له جزع ماعز من الحجارة حين أصابته : "ألا تركتموه" وما أعرف الحديث ، قال : يا ابن أخي ، أنا أعلم الناس بهذا الحديث ، كنت فيمن رجم الرجل ، إنا لما خرجنا به فرجمناه فوجد مس الحجارة صرخ بنا : يا قوم ردوني إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فإن قومي قتلوني وغروني من نفسي وأخبروني أن رسول الله صلى الله عليه وسلم غير قاتلي ، فلم ننزع عنه حتى قتلناه ، فلما رجعنا إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم وأخبرناه قال : "فهلا تركتموه وجئتموني به" ليستثبت رسول الله صلى الله عليه وسلم منه ، فأما لترك حد فلا ، قال : فعرفت وجه الحديث)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> داستان سرایی ها در مورد مساله ی «ماعزبن مالک اسلمیّ» چندان مختلف است که حقیقت ماجرا کاملا پوشیده مانده است، تا جایی که حتی در یک کتاب از کتب معتبره ی اهل سنت، نقل های متخالف و متعارضی را در کنار هم مشاهده می کنیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">روایت دیگری در «سنن ابی داود» به جزئیات بیشتری از آن داستان اشاره می کند و می گوید که؛ بدگویی نسبت به ماعز، مورد سرزنش شدید پیامبر(ص) قرار گرفت و ایشان قسم یاد کردند که؛ «او اکنون در نهرهای بهشت آب تنی می کند!!»<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">این در حالی است که هنوز «قیامت کبری و حسابرسی عمومی آغاز نشده و پاداش و کیفر اعمال آدمیان زمانش نرسیده و بهشت و دوزخی را برپا نکرده اند»!! مگر انکه مدعی شویم که همه ی اینها «قبل یوم الحساب=پیش از روز قیامت» محقق می شود!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سنن أبي داود - ابن الأشعث السجستاني - ج 2 - ص 345 – 346: حدثنا الحسن بن علي ، ثنا عبد الرزاق ، عن ابن جريج ، قال : أخبرني أبو الزبير ، أن عبد الرحمن بن الصامت ابن عم أبي هريرة أخبره ، أنه سمع أبا هريرة يقول : جاء الأسلمي نبي الله صلى الله عليه وسلم فشهد على نفسه أنه أصاب امرأة حراما أربع مرات ، كل ذلك يعرض عنه النبي صلى الله عليه و سلم ، فأقبل في الخامسة فقال : ( أنكتها ) ؟ قال : نعم ، قال : ‹ صفحه 346 › ( حتى غاب ذلك منك في ذلك منها ) ؟ قال : نعم ، قال : ( كما يغيب المرود في المكحلة والرشاء في البئر ) ؟ قال : نعم ، قال : ( فهل تدرى ما الزنا ) ؟ قال : نعم أتيت منها حراما ما يأتي الرجل من امرأته حلالا ، قال : ( فما تريد بهذا القول ) ؟ قال : أريد أن تطهرني ، فأمر به فرجم ، فسمع النبي صلى الله عليه وسلم رجلين من أصحابه يقول أحدهما لصاحبه : أنظر إلى هذا الذي ستر الله عليه فلم تدعه نفسه حتى رجم رجم الكلب ، فسكت عنهما ثم سار ساعة حتى مر بجيفة حمار شائل برجله ، فقال : ( أين فلان وفلان ) ؟ فقالا : نحن ذان يا رسول الله ، قال : ( انزلا فكلا من جيفة هذا الحمار ) ؟ فقالا : يا نبي الله ، من يأكل من هذا ؟ قال : ( فما نلتما من عرض أخيكما آنفا أشد من أكل منه ، والذي نفسي بيده إنه الآن لفي أنهار الجنة ينقمس فيها ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">6-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>در کتاب «تهذيب الأحكام 10 / 8» که یکی از کتب معتبره ی روایی شیعیان است،<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>این داستان به نقل از امام صادق(ع) گزارش شده است. در مورد این گزارش، که تنها روایت از متون روایی معتبره ی شیعه است، چند نکته وجود دارد که باید به آن پرداخت؛</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یک)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> هیچیک از دیگر کتب اربعه ی شیعه، این روایت را نقل نکرده اند. این مطلب نشانگر عدم رواج این داستان در فقه اهل البیت(ع) است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دو)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> بررسی سند این روایت نیز نشان می دهد که در مورد «محمدبن عیسی بن عبید یقطینی» عالمان علم رجال، با دو رویکرد مواجه شده اند. برخی او را شدیدا ستوده اند و از بزرگان و افراد مورد وثوق و اطمینان شمرده اند و افراد کمتری او را مورد اعتماد ندانسته اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">مدافعان او به گزارش «وثاقت و عظمت جایگاه او» نزد بزرگانی چون؛ «فضل بن شاذان، نجاشی، کَشّی و علامه ی حلی و ...» استناد می کنند. اما سخن اصلی در باره ی «عدم وثوق وی» مربوط به گزارش «ابن بابویه»(پدر شیخ صدوق) به نقل از استادش «ابن ولید قمی» است که گفته است؛ «روایاتی که محمدبن عیسی بن عبید به تنها یی از یونس بن عبدالرحمان نقل کرده است، مورد اعتماد ما نیست و به آن فتوا نمی دهیم»(جامع الزواة 2/166 تا 168)..<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">سه)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> البته این سخن مخالفان، به منزله ی «مطلق عدم وثوق» نمی تواند باشد، چرا که ممکن است نسبت خاصی بین نقل روایت از کتاب های یونس با محمدبن عیسی وجود داشته که «صرفا نقل منفرد او از یونس» مورد تردید قرار گرفته است ولی «نقل های منفرد او از دیگر روات» مورد تردید قرار نگرفته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">مثلا ممکن است آن نسخه ی کتاب روایی یونس که در دست محمدبن عیسی بوده، نسخه ای تحریف شده یا ناقص بوده باشد و بعد از او این مطلب برای علمای شیعه، آشکار شده باشد(بدون آنکه خود محمدبن عیسی از محرّف بودن آن خبر داشته باشد) و این امر موجب نامعتبر بودن روایات خاصی بوده که وی از یونس نقل کرده است ولی این احتمال در مورد کتب روایی سایر روات وجود نداشته و به همین دلیل به نقل های منفرد وی از سایر روات تسری پیدا نکرده و اصل وثاقت وی را مورد تردید قرار نمی دهد!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">چهار)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> جالب است که این روایت، مصداق «نقل منفرد محمدبن عیسی بن عبید از یونس بن عبدالرحمن» است. یعنی هیچ راوی دیگری این روایت را از یونس نقل نکرده است. بنا بر این، شیخ طوسی که در کتاب «فهرست» مبتنی بر «گزارش ابن بابویه از ابن ولید قمی»، خبر از عدم اعتماد و عدم پذیرش روایات منفرده ی او از یونس داده است(جامع الرواة 2/166)، نباید این روایت را قبول کرده و به آن اعتماد کند!! ولی ظاهرا در زمان نگارش این بخش از کتاب تهذیب، به آن نکته توجه نداشته و این روایت را مؤیدا گزارش کرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">پنج)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> کسانی که وثاقت محمدبن عیسی را در روایات منفرده از یونس، قبول ندارند، طبیعتا نمی توانند به این روایت استناد کنند. بنا بر این برای آنان هیچ متن روایی شیعی و معتبری در داستان «ماعزبن مالک» وجود ندارد و باید از دید آنان موضوع را «اثبات نشده» تلقی کرد و آن را «منتفی» دانست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">(علي بن إبراهيم عن محمد بن عيسى . عن يونس عن ابان عن أبي العباس قال : قال أبو عبد الله عليه السلام : أتى النبي صلى الله عليه وآله رجل فقال : اني زنيت فصرف النبي صلى الله عليه وآله وجهه عنه ، فأتاه من جانبه الآخر ثم قال مثل ما قال فصرف وجهه عنه ، ثم جاء إليه الثالثة فقال : يا رسول الله اني زنيت وعذاب الدنيا أهون علي من عذاب الآخرة فقال رسول الله صلى الله عليه وآله : أبصاحبكم بأس ؟ يعني جنة قالوا : لا ، فأقر على نفسه الرابعة فأمر رسول الله صلى الله عليه وآله أن يرجم ، فحفروا له حفيرة فلما أن وجد مس الحجارة خرج يشتد ، فلقيه الزبير فرماه بساق بعير فعقله فأدركه الناس فقتلوه فأخبروا النبي صلى الله عليه وآله بذلك فقال : هلا تركتموه ! ؟ ثم قال : لو استتر ثم تاب كان خيرا له ).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در مجموعه ی روایات مربوط به داستان «ماعزبن مالک»، تعارض گسترده ای نسبت به امور مختلف دیده می شود؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یک)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی می گویند خود او داوطلبانه و برای «تطهیر خویش» به پیامبر خدا(ص) مراجعه کرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دو)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی روایات می گویند: او را با وعده ی استغفار پیامبر(ص) و آزاد شدن و عدم مجازات، وادار کردند تا اعتراف کند و او در هنگامه ی سنگسار، از این فریب، شکایت می کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">سه)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی مدعی اند که او در مسجد بود و هیچ نمی گفت و این پیامبر(ص) بود که از وی استفسار کرد و اقرار گرفت!! این در حالی است که اکثر روایات عکس این ادعا را مطرح کرده و مدعی اند که پیامبر رو بر می گرداند و از شنیدن اقرار او منصرف می شد ولی خود وی با اصرار اقدام به اقرار های مکرر کرد!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">چهار)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی روایات می گویند: پیامبر (ص) به سرزنش کسانی پرداخت که ماعز را وادار به اعتراف در برابر پیامبر کردند و فرمود: چرا این مطلب را نپوشاندند تا او توبه کند و مجازات نشود!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">پنج)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی می گویند او را در «مصلی» رجم کردند و برخی می گویند در «حرة» و برخی می گویند در «بقیع غرقد». مگر آنکه اثبات شود که هر سه عنوان، به یک موضع اطلاق می شده است!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">شش)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی می گویند که پیامبر برای او طلب مغفرت کرد و برخی می گویند اینکار را نکرد و نماز میت هم نخواند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هفت)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی می گویند پیامبر (ص) او را ستایش کرده و گفت که توبه ی او پذیرفته شده و برخی می گویند که ایشان ناراحت بود و چیزی در ستایش او نگفت!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هشت)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> بسیاری از روایات یادشده از «توبیخ کسانی که پس از فرار، او را رها نکردند تا بگریزد و تعقیبش کردند تا او را کشتند» توسط پیامبر (ص) خبر داده اند و برخی روات همان روایات، تصریح کرده اند که مقصود پیامبر «تعطیل حد رجم و رها کردن ماعز» نبوده است!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">نه)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> با توجه به اقرار برخی از روایات یادشده در مورد اظهارات پیامبر خدا(ص) نسبت به توبه ی ماعز و یا سرزنش افراد به اینکه چرا او را راهنمایی نکردند تا توبه کند و به پیامبر مراجعه نکند و یا توصیه ی خود پیامبر به او که؛ «برو توبه کن»(صریح برخی روایات یادشده)، چگونه ممکن است که «اصرار ماعز بر تطهیر» را نشانه ی توبه ی حقیقی او ندانسته و دستور اجرای حکم رجم را بدهند؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این در حالی است که از پیامبر خدا (ص) نقل شده است که فرمود: «النّدم توبة=پشیمانی، توبه است». آیا کسی که با اصرار سخن از «طهّرنی=مراپاک کن» می راند و چهار مرتبه مراجعه می کند و تکرار می کند، «پشیمان» شمرده نمی شود تا «تائب» شمرده شود؟!!(إن هذا لشیئ عجاب!!).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ادامه دارد .....<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-5040462215367094132011-06-20T16:49:00.000+04:302011-06-20T16:49:02.072+04:30حکم رجم/ بخش(7)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL"></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">حکم زنای محصنة در قرآن<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در قرآن کریم، احکام دوگانه ای در مورد زنا کاران وجود دارد. نخستین آن در «آیات 15 و 16 سوره ی نساء»است. دومین حکم نیز در «آیه ی سوم سوره ی نور» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">فقهای اسلام، تردیدی ندارند که حکم آیات نخست، منسوخ شده است. گرچه در مصداق «ناسخ» آن اختلاف نظر دارند. برخی آیه ی سوم سوره ی نور را ناسخ آن می دانند(نسخ قرآن با قرآن) و برخی روایات متواترة(سنت قطعیة) را ناسخ آن می دانند. آن ها آیه ی سوره ی نور را ناسخ حکم روایی «زنای غیر محصنة» (نسخ سنت با قرآن) می شمارند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">البته گروه سومی هم هستند(اکثر عالمان اهل سنت و اندکی از فقهای شیعه) که «آیه ی ادعایی رجم» را ناسخ هردو می دانند. این ادعا را پیش از این بررسی کردم و نهایتا چنین ادعایی را مردود شمردم. اکنون به بررسی حکم نهایی زنا در قرآن می پردازم و آن را در چند نکته خلاصه می کنم تا پرونده ی قرآنی بحث را با نتیجه ی نهایی آن ببندم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در همه ی مذاهب فقهی اسلامی، اجمالا بر این نکته تاکید شده است که حکم اولیه ی زنا در اسلام و قرآن، مربوط به آیات 15 و 16 سوره ی نساء بوده است. البته برخی از مفسران و فقهاء بزرگ نیز به احتمالات دیگری در این آیات پرداخته اند که جای تأمل جدی دارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در این آیات آمده است؛«</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";"> </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">واللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم فاستشهدوا عليهن أربعة منكم فإن شهدوا فأمسكوهن في البيوت حتى يتوفاهن الموت أو يجعل الله لهن سبيلا @ و اللذان يأتيانها منكم فآذوهما فإن تابا و أصلحا فأعرضوا عنهما إن الله كان توابا رحيما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">=و آن دسته از زنان شما که رو به فحشاء می آورند، گواهی بگیرید از 4 نفر خودتان، پس اگر گواهی دادند، آن زنان را در خانه ها نگهدارید (از خروج شان جلوگیری کنید) تا مرگ شان فرا رسد یا خداوند راهی برای آنان قرار دهد@ و آن دو نفر از مردان شما که به فحشاء رو آورند، اذیت شان کنید، پس اگر توبه کردند و اصلاح کردند، از آنان درگذرید، همانا خداوند بازگشت کننده و رحم کننده است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مرحوم ملا احمد مقدس اردبیلی در کتاب «زبدة البیان/658 تا 660» نکاتی را یادآوری کرده است که؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- برخی گفته اند مربوط به زنای غیر محصنة است و مقصود از «امساک» منع آنان از فاحشه و زنای مجدد است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- برخی گفته اند که مربوط به زنا است و «حدّ» آنان امساک و نگهداشتن در خانه بوده است و با آیه ی سوم سوره ی نور نسخ شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- ممکن است که آیه مربوط به مساحقه باشد و «حدّ» آن منع از تکرار مساحقه باشد. در این صورت نسخی لازم نمی آید و قرینه ی این احتمال عبارت است از؛ اختصاص حکم به زنان(در آیه) و عدم توجه به مردان و نام نبردن از ایشان است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- برخی این سخن را پذیرفته اند که آیه ی 15 در مورد «مساحقه» است، آیه ی 16 در مورد «لواط» و حکم زنا مختص به آیه ی «جلد»(سوم سوره ی نور) است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- مراد خداوند از «جعل سبیل=قرار دادن راه» یا بیان حکم جدید است و یا توبه است یا ازدواجی است که او را از فحشاء باز بدارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">6</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- در آیه ی 16 نیز برخی احتمال ارتباط آن با زنا را داده اند و مقصود از اذیت را «توبیخ» و «پست شمردن=استخفاف» دانسته اند که با «پذیرفتن توبه ی مجرمان»، به انتها می رسد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- برخی آن را در مورد «لواط» دانسته اند و در مورد «اذیت» آن را به معنی «نهی از منکر» دانسته و تا مرحله ی «قتل» هم پیش برده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">8</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- این مطلب اجماعی است که برای پایان «اذیت» تنها «توبة» کفایت می کند و البته روایات هم این رویکرد اجماعی را تایید می کنند</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">(الأولى : "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم فاستشهدوا عليهن أربعة منكم فإن شهدوا فامسكوهن في البيوت حتى يتوفاهن الموت أو يجعل الله لهن سبيلا" قيل: المراد بالفاحشة الزنا، و بالنساء الثيبات بقرينة اضافتهن إلى الرجال و بالامساك منعهن عن الفاحشة، و قيل كان الامساك في البيوت حدهن و نسخ بآية الجلد و يحتمل أن يكون المراد بها المساحقة و الامساك المنع و يؤيده عدم ذكر الرجل و تخصيص الحكم بالنساء و عدم لزوم النسخ و أنه سيذكر قولا في أن المراد بالآية التي بعدها اللواط وذكر حكم الزانية والزاني في الثالثة ، ليكون الأولى مخصوصة بالساحقات و الثانية باللواط، و الثالثة تكون مشتركة كما قيل، و لعل المضاف محذوف في قوله الموت أي ملك الموت، و المراد بجعل الله لهن سبيلا بيان الحكم أو التوبة أو النكاح المغني عن السفاح، و لعل في الآية إشارة إلى عدم الشهادة حتى يستشهدوا فيمكن استنباط عدم القبول حينئذ و لهذا قال الفقهاء ترد شهادة المتبرع، و إلى كون عدد الشاهد في الفاحشة أربعة رجال مسلمين، و فهم العدالة من موضع آخر</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">. </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">الثانية : "و اللذان يأتيانها منكم فآذوهما فإن تابا و أصلحا فأعرضوا عنهما إن الله كان توابا رحيما". قيل المراد بهم الزانية و الزاني، فالكناية الفاحشة و المراد الزنا، و بالأذى التوبيخ و الاستخفاف، و يمكن الأعم على الوجه المعتبر في باب النهي عن المنكر أو الحد المقرر فلا يكون منسوخا، و قيل المراد به القتل الذي أقوى أفراده فحمل عليه بقرائن، و يؤيده تثنية المذكر و ما تقدم و هي تدل على وجوب أذى فاعل الفاحشة و وجوب تركه بعد التوبة، و قبولها على الناس بل و على الله، و كأن المراد بإصلاح العمل الاصرار على التوبة، بحيث يفهم أنه صلح حاله، و على أنه ما لم يتب لم يسقط عنها الأذى و الظاهر أنه لا يحتاج إلى أكثر من التوبة التي يفهم استقرارها فإنه لا يجب شئ آخر لإسقاط الأذى بالإجماع، بل بالآيات و الأخبار، فهو مؤيد لكون العمل الصالح في الآيات الأخر بعد التوبة بهذا المعنى فتأمل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">سوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مرحوم شافعی در اثری مکتوب به نام«الرسالة/128 تا 132» نکاتی را در مورد این آیات آورده است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- آیات سوره ی نساء با آیه ی سوره ی نور «نسخ» شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- با بیان رسول الله(ص) معلوم شد که حکم«جلد=100تازیانه» مربوط به زنای غیر محصنة است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- پیامبر(ص) فرموده است: «از من بشنوید و بگیرید؛ خداوند برای زناکاران راهی قرار داد. زنای بکر با بکر 100 تازیانه و تبعید یک ساله و زنای افراد دارای همسر 100 تازیانه و رجم».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- سپس با سنت معتبرة ثابت شده است که 100 تازیانه برای زناکاران فاقد همسر(و حذف تبعید) و رجم برای زناکاران دارای همسر(با حذف 100تازیانه) از جانب پیامبر خدا و به عنوان حکم قطعی و نهایی تثبیت شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- نص قرآن و سنت در مورد «برده گان زناکار» این احکام را منتفی دانسته و تنها نیمی از «حدّ تازیانه» را در باره ی آنان جاری می داند(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">قال : "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم فاستشهدوا عليهن أربعة منكم فان شهدوا فأمسكوهن في البيوت حتى يتوفاهن الموت أو يجعل الله لهن سبيلا @و اللذان يأتيانها منكم<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>فآذوهما فإن تابا و أصلحا فأعرضوا عنهما إن الله كان توابا رحيما" . ثم نسخ الله الحبس و الأذى في كتابه فقال ( الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة . فدلت السنة على أن جلد المائة للزانيين البكرين . أخبرنا عبد الوهاب عن يونس بن عبيد عن الحسن عن عبادة بن الصامت أن رسول الله قال " خذوا عني خذوا عني قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام و الثيب بالثيب جلد مائة و الرجم" .أخبرنا الثقة من أهل العلم عن يونس بن عبيد عن الحسن عن حطان الرقاشي عن عبادة بن الصامت عن النبي مثله - قال : فدلت سنة رسول الله أن جلد المائة ثابت على البكرين الحرين ومنسوخ عن الثيبين وأن الرجم ثابت على الثيبين الحرين . لأن قول رسول الله "خذوا عني قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة وتغريب عام والثيب بالثيب جلد مائة والرجم" أول نزل فنسخ به الحبس والأذى عن الزانيين- فلما رجم النبي ماعزا ولم يجلده وأمر أنيسا أن يغدوا على امرأة الأسلمي فإن اعترفت رجمها دل على نسخ الجلد عن الزانيين الحرين الثيبين وثبت الرجم عليهما لأن كل شئ أبدا بعد أول فهو آخر فدل كتاب الله ثم سنة نبيه على أن الزانيين المملوكين خارجان من هذا المعنى).</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">چهارم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مرحوم محمدبن ادریس شافعی (امام شافعیة) از کسانی است که «مخالف نسخ قرآن با سنت» هستند. پیش از این گزارش دادیم که وی با هرگونه نسخ قرآن با سنت(خواه متواترة باشد یا غیر متواترة) مخالف است و آن را ناممکن دانسته و<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>وقوع آن را نیز انکار می کرد(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">محمدبن ادریس شافعی - أحكام القرآن 1/33: و أبان الله لهم أنه إنما نسخ ما نسخ من الكتاب بالكتاب و أن السنة لا ناسخة للكتاب و إنما هي تبع للكتاب بمثل ما نزل نصا و مفسرة معنى ما أنزل الله منه جملا قال الله تعالى: "و إذا تتلى عليهم آياتنا بينات قال الذين لا يرجون لقاءنا ائت بقرآن غير هذا أو بدله قل ما يكون لي أن أبدله من تلقاء نفسي إن أتبع إلا ما يوحى إلي إني أخاف إن عصيت ربي عذاب يوم عظيم" فأخبر الله عز وجل أنه فرض على نبيه اتباع ما يوحى إليه و لم يجعل له تبديله من تلقاء نفسه و في قوله: "ما يكون لي أن أبدله من تلقاء نفسي"بيان ما وصفت من أنه لاينسخ كتاب الله إلا كتابه كما كان المبتدئ لفرضه فهو المزيل المثبت لما شاء منه جل ثناؤه و لايكون ذلك لأحد من خلقه لذلك قال: "يمحو الله ما يشاء و يثبت" قيل يمحو فرض ما يشاء و يثبت فرض ما يشاء).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">ظاهرا در این مورد «برخلاف مبنای علمی و اصولی خود» مدعی «نسخ آیه ی 3 سوره ی نور در مورد زناکاران دارای همسر با سنت رسول الله» شده است. یعنی معتقد است که رسول خدا(ص) محصن و محصنه را رجم کرد و امر به رجم کرد و آنان را تازیانه نزد یا امر به تازیانه زدن نکرد!! و این دلیل بر عدم شمول آیه ی 3 سوره ی نور در مورد زناکار محصن و محصنة یا «خارج شدن آنان از شمول حکم» است!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">این طبق دیدگاه همه ی علمای علم اصول و فقه، مصداق بارز «نسخ» است چرا که به «انتفای حکم 100 تازیانه»(طبق دیدگاه و فتوای شافعی) منجر شده است، با اینکه تردیدی در تحقق عنوان «زانیة و زانی» (نسبت به مورد «احصان») پدید نیامده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">پنچم) </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در یکی از مصادر روایی اهل سنت، گزارش نسبتا جامعی از مذاهب مختلفه ی اسلامی دیده می شود که به نکاتی از آن می پردازم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آیه ی 15 سوره ی نساء مربوط به موضوع «زنا» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مقصود از «احبسوهن» این است که او را درخانه نگهدارند و از رفت و امد و حضور در جمع مردم باز دارند تا مجددا به فحشاء رو نیاورد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> همه ی علماء در منسوخ بودن این آیه، اتفاق نظر دارند. ولی در ناسخ آن اختلاف کرده اند. گروهی آیه ی 3 سوره ی نور را ناسخ دانسته اند و گروهی روایات پیامبر خدا(ص) را ناسخ شمرده اند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مراد از اذیت در آیه ی 16 سوره ی نساء «دشنام دادن و زدن با دم پایی» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی آیه ی 16 را مربوط به موضوع «لواط» دانسته اند و «اذیت» زا به عنوان کیفر لواط دانسته اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">6-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> بعد از توبه نباید آنان را اذیت کرد و باید توبه ی آنان را پذیرفت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>جلال الدین سیوطی از علمای شافعی، موضوع ایه ی 16 را «لواط» دانسته و آن را بر اراده ی زنا از این آیه ترجیخ داده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">8-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی گفته اند آیه ی 3 سوره ی نور، در خصوص زناکارانی است که دارای همسر نیستند(زنای غیر محصنه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">9-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> عده ای گفته اند زناکاران دارای همسر(زنای محصنة) به حکم آیه ی 3 سوره ی نور، یکصد تازیانه می خورند و سپس به حکم روایات معتبرة یا آیه ی رجم(ادعایی) رجم می شوند. برخی از شافعیة و حسن بصری و ظاهریه(پیروان داود اصفهانی) و ... این رویکرد را پذیرفته اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">10-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> اکثریت عالمان مذاهب گوناگون اهل سنت نیز به اعتماد روایات و یا آیه ی ادعایی رجم، تنها حکم رجم در زنای محصنة و 100 تازیانه در زنای غیر محصنة را پذیرفته اند و موارد خلاف این رویکرد را منسوخ می دانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">11-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در مورد زنای غیر محصنة علاوه بر 100 تازیانه، اکثر فقهاء به «تبعید یک ساله» نیز فتوا داده اند. البته برخی این مورد را فقط در باره ی مردان زناکار تجویز کرده اند ولی گروهی نیر به تعمیم آن در مورد مرد و زن زناکار، فتوا داده اند(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">عون المعبود - العظيم آبادي - ج 12 - ص 60 – 62</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">/ </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">"و اللاتي يأتين الفاحشة" أي الزنا "من نسائكم" هن المسلمات "فاستشهدوا عليهن أربعة" خطاب للأزواج أو للحكام "منكم" أي رجالكم المسلمين "فإن شهدوا" يعني الشهود بالزنا "فأمسكوهن في البيوت" أي أحبسوهن فيها و امنعوهن من مخالطة الناس لأن المرأة إنما تقع في الزنا عند الخروج و البروز إلى الرجال، فإذا حبست في البيت لم تقدر على الزنا . قال في فتح البيان عن ابن عباس قال: "كانت المرأة إذا فجرت حبست في البيت فإن ماتت ماتت و إن عاشت عاشت حتى نزلت الآية في سورة النور؛ "الزانية و الزاني فاجلدوا" فجعل الله لهن سبيلا فمن عمل شيئا جلد وأرسل" و قد روي عنه من وجوه انتهى. "حتى يتوفاهن الموت" أي ملائكته "أو" إلى أن "يجعل الله لهن سبيلا" طريقا إلى الخروج منها ... و قال الخازن: اتفق العلماء على أن هذه الآية منسوخة ثم اختلفوا في ناسخها فذهب بعضهم إلى أن ناسخها هو حديث عبادة يعنى "خذوا عني خذوا عني الحديث" و هذا على مذهب من يرى نسخ القران بالسنة. و ذهب بعضهم إلى أن الآية منسوخة بآية الحد التي في سورة النور و قيل إن هذه الآية منسوخة بالحديث و الحديث منسوخ بآية الجلد... " و اللذان يأتيانها" أي الفاحشة الزنا أو اللواط "منكم" أي الرجال "فآذوهما" بالسب و الضرب بالنعال"فإن تابا"منها "و أصلحا" العمل "فأعرضوا عنهما"و لاتؤذوهما "إن الله كان توابا" على من تاب "رحيما" به . قال السيوطي: و هذا منسوخ بالحد إن أريد بها الزنا و كذا إن أريد اللواط عند الشافعي، لكن المفعول به لا يرجم عنده و إن كان محصنا بل يجلد و يغرب، و إرادة اللواط أظهر بدليل تثنية الضمير، و الأول أراد الزاني و الزانية، و يرده تبيينهما بمن المتصلة بضمير الرجال و اشتراكهما في الأذى و التوبة و الإعراض و هو مخصوص بالرجال لما تقدم في النساء من الحبس انتهى... "فنسخ ذلك بآية الجلد" أي التي في سورة النور... و اختلف العلماء في هذه الآية فقيل هي محكمة و هذا الحديث مفسر لها ، و قيل منسوخة بالآية التي في أول سورة النور، و قيل إن اية النور في البكرين، و هذه الآية في الثيبين "الثيب بالثيب جلد مائة و رمي بالحجارة" اختلفوا في جلد الثيب مع الرجم فقالت طائفة يجب الجمع بينهما فيجلد ثم يرجم و به قال علي بن أبي طالب رضي الله عنه و الحسن البصري و إسحاق بن راهويه وداود و أهل الظاهر و بعض أصحاب الشافعي. و قال جماهير العلماء الواجب الرجم وحده. و حجة الجمهور أن النبي صلى الله عليه و سلم اقتصر على رجم الثيب في أحاديث كثيرة منها قصة ماعز و قصة المرأة الغامدية قاله النووي "و البكر بالبكر جلد مائة و نفي سنة" فيه حجة للشافعي و الجماهير أنه يجب نفي سنة رجلا كان أو امرأة. و قال الحسن لا يجب النفي. و قال مالك و الأوزاعي لا نفي على النساء، و روي مثله عن علي قالوا لأنها عورة و في نفيها تضييع لها و تعريض لها للفتنة، لهذا نهيت عن المسافرة إلا مع محرم. و حجة الشافعي ظاهرة. و قوله صلى الله عليه و سلم: " الثيب بالثيب" الخ ليس على سبيل الاشتراط بل حد البكر الجلد و التغريب سواء زنى ببكر أم بثيب، و حد الثيب الرجم، سواء زنى بثيب أم ببكر، فهو شبيه بالتقييد الذي يخرج على الغالب. قاله النووي). </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ششم) </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکی از فقهای شیعه در خصوص این آیات به چند مطلب پرداخته است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> اکثر مفسران و یا اتفاق نظر آنان در مورد آیات 15 و 16 نساء این است که آیات یادشده در باره ی زناکاران است و سپس نسخ شده اند. زنای محصنة با مجازات «زندانی شدن در خانه تا هنگام مرگ» و زنای غیر محصنة با مجازات «اذیت و سرزنش تا توبة» مواجه می شد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ناسخ آن سنت مرویّة از رسول خدا(ص) است که حکم «رجم و 100 تازیانه» برای زنای محصنة و حکم«100 تازیانه و تبعید یک ساله» برای زنای غیر محصنة را قرار داده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی گفته اند که آیه ی 15 در مورد «مساحقة» است و مراد از «جعل سبیل=قراردادن راه» فراهم شدن امکان ازدواج و بی نیاز شدن بواسطه ی آن است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> روایات منقولة از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و بیان رسول خدا(ص) که پس از آیه ی «الزانیة و الزانی ...» فرمود: «قد جعل الله لهن سبیلا...» تایید کننده ی ارتباط آیات یادشده ی سوره ی نساء به موضوع «زنا» می باشند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ثبوت «رجم» با روایات متواترة به اثبات رسیده است و تردیدی از جانب مسلمانان در آن نیست و مخالفت گروهی مثل خوارج مورد اعتنا قرار نمی گیرد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">6-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> برخی آیه ی 16 را در مورد «لواط» دانسته اند ولی اکثر مفسران آن را مربوط به زنا شمرده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> مراد از «آذوهما» بنا بر نظر «ابن عباس» عبارت است از؛ «زدن با دم پایی و سرزنش گفتاری» و به نظر «مجاهد» صرفا «توبیخ و سرزنش» است(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">فقه القرآن - القطب الراوندي - ج 2 - ص 367 – 370</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">/ </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">شرع الله تعالى في بدو الاسلام إذا زنت الثيب أن تحبس حتى تموت، و البكر أن تؤذى و توبخ حتى تتوب، ثم نسخ هذا الحكم فأوجب على الثيب الرحم و على البكر جلد مائة. و روى عبادة بن الصامت أن النبي صلى الله عليه و آله قال: "خذوا عني، قد جعل الله لهن سبيلا، البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام، و الثيب بالثيب جلد مائة و الرجم". و قيل: المراد بالآية الأولى الثيب و بالثانية البكر، بدلالة أنه أضاف النساء إلينا في الأولى فقال: "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم"، فكانت إضافة زوجية، لأنه لو أراد غير الزوجات لقال من النساء، و لافائدة للزوجية ههنا الا أنها ثيب. و قال أكثر المفسرين: أن هذه الآية منسوخة، لأنه كان الفرض الأول ان المرأة إذا زنت و قامت عليها البينة بذلك أربعة شهود أن تحبس في البيت أبدا حتى تموت، ثم نسخ ذلك بالرجم في المحصنين و الجلد في البكرين./فصل/ و قوله "أو يجعل الله لهن سبيلا" قال ابن عباس: معنى السبيل أنه الجلد للبكر مائة و للثيب المحصن الرجم. و قوله "يأتين الفاحشة" أي بالفاحشة، فحذف الباء كما يقولون أتيت أمرا عظيما أي بأمر عظيم. و قال أبو مسلم "و اللاتي يأتين الفاحشة" هي المرأة تخلو بالمرأة في الفاحشة المذكورة عنهن "أو يجعل الله لهن سبيلا" بالتزويج و الاستغناء بالنكاح. و هذا خلاف ما عليه المفسرون، لأنهم متفقون على أن الفاحشة المذكورة في الآية هي الزنا، و هو المروي عن أبي جعفر و أبى عبد الله عليهما السلام. و لما نزل قوله "الزانية و الزاني" قال النبي صلى الله عليه و آله: قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام، و الثيب بالثيب الجلد ثم الرجم. قال الحسن و قتادة: إذا جلد البكر فإنه ينفى سنة، و هو مذهبنا. و قال الجبائي: النفي يجوز من طريق اجتهاد الامام، و أما من وجب عليه الجلد و الرجم فإنه يجلد أولا ثم يرجم. و أكثر الفقهاء على أنهما لا يجتمعان في الشيخ الزاني المحصن أيضا. و ثبوت الرجم معلوم من جهة التواتر لايختلج فيه شك، و لااعتداد بخلاف الخوارج فيه. و أما قوله "و اللذان يأتيانها منكم فآذوهما فان تابا و أصلحا فأعرضوا عنهما" المعني بقوله: "اللذان" فيه ثلاثة أقوال أقواها ما قال الحسن و عطا أنهما الرجل و المرأة و قال السدي و ابن زيد هما البكران من الرجال و النساء، و قال مجاهد هما الرجلان الزانيان. قال الرماني: قول مجاهد لا يصح، لأنه لو كان كذلك لكان للتثنية معنى، لأنه انما يجئ الوعد و الوعيد بلفظ الجمع، لأنه لكل واحد منهم أو بلفظ الواحد لدلالته على الجنس الذي يعمهم جميعهم، و أما التثنية فلا فائدة فيها. و الأول أظهر. و قال أبو مسلم: هما الرجلان يخلوان في الفاحشة بينهما. و الذي عليه جمهور المفسرين أن الفاحشة هي الزنا ههنا، و ان الحكم المذكور في هذه الآية منسوخ بالحد المفروض في سورة النور. و بعضهم قال: نسخها الحدود بالرجم أو الجلد. و قوله تعالى: "فآذوهما" قيل: في معناه قولان: أحدهما قول ابن عباس و هو التعيير باللسان و الضرب بالنعال، و قال مجاهد هو التوبيخ. ... و قال الجبائي: في الآية دلالة على نسخ القرآن بالسنة المقطوع بها، لأنها نسخت بالرجم أو الجلد و الرجم ثبت بالسنة. و من خالف في ذلك يقول: هذه الآية نسخت بالجلد في الزنا و أضيف إليه الرجم زيادة لا نسخا، و لم يثبت نسخ القرآن بالسنة. و أما الأذى المذكور في الآية فليس بمنسوخ، فان الزاني يؤذى و يوبخ على فعله و يذم، و انما لايقتصر عليه فزيد في الأذى إقامة الحد عليه، و انما نسخ الاقتصار عليه). </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هفتم) </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکی از فقهای حنابلة، نکات مهم این آیات را چنین گزارش کرده است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آیات 15 و 16 سوره ی نساء در مورد «حکم زنا» در اول اسلام بوده است. بنا بر این آیات؛ حکم زن «حبس در خانه و اذیت تا مرگ یا قرار دادن راه از جانب خدا» بوده و حکم مرد «اذیت تا توبة» بوده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> گروهی «ناسخ» این آیات را آیه ی 3 سوره ی نور دانسته اند و این نکته را از ابن عباس نقل کرده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> گروهی «ناسخ» را احادیث رسول خدا(ص) دانسته اند که با عنوان؛ «خذوا عنی ... قد جعل الله لهن سبیلا» گزارش شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>احمد بن حنبل(امام حنابلة) گفته است که؛ آیات سوره ی نساء با آیه ی 3 سوره ی نور نسخ شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> سخن کسانی که ناسخ آیات یادشده را روایات پیامبر خدا(ص) دانسته اند بخاطر آنکه مستلزم قبول «نسخ قرآن با خبر غیر متواتر» است، پذیرفته نمی شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">6-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> گروهی گغته اند که سخن پیامبر خدا(ص) مبنی بر اینکه؛ «قدجعل الله لهن سبیلا» نشانگر «وحی» بوده و به همین دلیل از عنوان «جعل الله» استفاده کرده است و این می تواند نشانگر آن باشد که آیه ای که تلاوت آن ثبت نشده بر پیامبر نازل شده است(ایه ی ادعایی رجم).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> در مورد حکم «رجم» نیز همین سخن آمده است. گروهی آن را از طریق سنت می دانند و گروهی مدعی آیه ای هستند که تلاوت آن نسخ شده ولی حکمش باقی مانده است</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">(نواسخ القرآن - ابن الجوزي - ص 120 – 122/قوله تعالى: "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم" و قوله : "و اللذان يأتيانها منكم فآذوهما" الآيتان أما الآية الأولى فإنها دلت على أن حد الزانية كان أول الإسلام الحبس إلى أن تموت أو يجعل الله لها سبيلا و هو عام في البكر و الثيب و الآية الثانية اقتضت أن حد الزانيين الأذى فظهر من الآيتين أن حد المرأة كان الحبس و الأذى جميعا و حد الرجل كان الأذى فقط لأن الحبس ورد خاصا في النساء و الأذى و رد عاما في الرجل و المرأة و إنما خص النساء في الآية الأولى بالذكر لأنهن ينفردن بالحبس دون الرجال و جمع بينهما في الآية الثانية لأنهما يشتركان في الأذى و لايختلف العلماء في نسخ هذين الحكمين عن الزانيين أعني الحبس و الأذى و إنما اختلفوا بماذا نسخا؟ فقال قوم نسخا بقوله تعالى: "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة". أخبرنا المبارك بن علي قال: ... عن ابن عباس رضي الله عنهما "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم فاستشهدوا عليهن أربعة منكم" قال: كانت المرأة إذا زنت حبست في البيت حتى تموت و كان الرجل إذا زنى أوذي بالتعبير و الضرب بالنعال فنزلت: "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة" و إن كانا محصنين رجما بسنة رسول الله صلى الله عليه و سلم. أخبرنا عبد الوهاب الحافظ ... عن مجاهد "فآذوهما" يعني سبا ثم نسختها "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة". أخبرنا إسماعيل بن أحمد ... عن قتادة "فامسكوهن في البيوت حنى يتوفاهن الموت" قال: نسختها الحدود. قال أحمد: ... عن قتادة "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم" قال: كانت هذه الآية قبل الحدود ثم أنزلت "و اللذان يأتيانها منكم" فآذوهما" قال: كانا يؤذيان بالقول و الشم و تحبس المرأة ثم إن الله تعالى نسخ ذلك فقال: "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة". قال أحمد... عن مجاهد "و اللذان يأتيانها منكم فآذوهما" قال: نسخته الآية التي في النور بالحد المفروض. قال قوم: نسخ هذان الحكمان بحديث عبادة بن الصامت عن النبي صلى الله عليه و سلم أنه قال: "خذوا عني خذوا عني قد جعل الله لهن سبيلا الثيب بالثيب جلد مائة و رجم بالحجارة و البكر بالبكر جلد مائة و نفي سنة "قالوا فنسخت الآية بهذا الحديث و هؤلاء يجيزون نسخ القرآن بالسنة. و هذا قول مطرح لأنه لو جاز نسخ القرآن بالسنة لكان ينبغي أن يشترط التواتر في ذلك الحديث فأما أن ينسخ القرآن بأخبار الآحاد فلايجوز ذلك و هو من أخبار الآحاد. و قال الآخرون السبيل الذي جعل الله لهن هو الآية: "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة" قال آخرون بل السبيل قرآن نزل ثم رفع رسمه و بقي حكمه و ظاهر حديث عبادة يدل على ذلك لأنه قال: "قد جعل الله لهن سبيلا" فأخبر أن الله تعالى جعل لهن السبيل و الظاهر أنه بوحي لم تستقر تلاوته و هذا يخرج على قول من لايرى نسخ القرآن بالسنة و قد اختلف العلماء بما ذا ثبت الرجم على قولين: الأول: أنه نزل به قرآن ثم نسخ لفظه و انعقد الإجماع على بقاء حكمه و الثاني: أنه ثبت بالسنة)</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هشتم) </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکی از فقهای مالکیة در این خصوص به نکاتی اشاره کرده است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> چون زنان بدکاره در آن زمان پرچم هایی که نشانگر بدکاره گی بود بر محل سکونت خود قرار می دادند و «زنا» به صورت آشکار بود، در آیه ی 3 سوره ی نور، ابتدا با عنوان «زن زناکار=الزانیة» شروع به سخن شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> وجود «الف و لام» بر سر اسم هایی چون؛ «زانیة و زانی» نشانگر در بر گرفتن همه ی انواع زناکاران است و لفظ «الزانیة و الزانی» را «عمومیت» بخشیده است. این دیدگاه همه ی علماء است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> این آیه به اتفاق علماء، ناسخ آیات 15 و 16 سوره ی نساء است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آیه ی 3 سوره ی نور در مورد «محصنین» به اتفاق مسلمین نسخ شده است. برخی ناسخ آن را «آیه ی رجم»(که ادعا می کنند تلاوتش نسخ شده و حکمش باقی است) می دانند و برخی «سنت متواترة». را ناسخ آن دانسته اند</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">(المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز - ابن عطية الأندلسي - ج 4 - ص 161 – 162/"الزانية" * في اللفظ من حيث كان في ذلك الزمن زنى النساء أفشى و كان لأمراء العرب و بغايا الوقت رايات و كن مجاهرات بذلك و إذا العار بالنساء ألحق إذ موضعهن الحجبة و الصيانة فقدم ذكرهن تغليظا و اهتماما و الألف و اللام في قوله "الزانية و الزاني" للجنس و ذلك يعطي أنها عامة في جميع الزناة و هذه الآية باتفاق ناسخة لآية الحبس و آية الآذى اللتين في سورة النساء و جماعة العلماء على عموم هذه الآية و أن حكم المحصنين منسوخ منها و اختلفوا في الناسخ فقالت فرقة الناسخ السنة المتواترة في الرجم و قالت فرقة بل القرآن الذي ارتفع لفظه و بقي حكمه و هو الذي قرأه عمر في المنبر بمحضر الصحابة الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة و قال إنا قرأناه في كتاب الله و اتفق الجميع على أن لفظه رفع و بقي حكمه).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">نهم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">آیه ی اصلی و بدون تردید در موضوع «زنا» آیه ی 3 سوره ی نور است. در این آیه می خوانیم؛ «الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة و لاتأخذکم بهما رأفة فی دین الله ان کنتم تؤمنون بالله و الیوم الآخر، و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین=زن زناکار و مرد زناکار را هرکدام 100 تازیانه بزنید و اگر به خدا و روز جزا ایمان دارید، نسبت به اجرای این کیفر، برای آن دو دلسوزی نکنید، و باید گروهی از مؤمنان بیننده ی اجرای کیفر آنان باشند».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">در این آیه نکات مهمی وجود دارد که به آن ها می پردازم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">1- عنوان «زانیة و زانی» به صورت مطلق آمده است و هیچ گونه قیدی به آن نخورده است. قرار گرفتن «الف و لام» بر سر این عناوین، نشانگر «عموم» است و طبیعتا برای خروج برخی عناوین جزئیة از شمول این حکم، باید دلایل مطمئنه ای ارائه شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">2- در این آیه تنها از کیفر 100 تازیانه سخن گفته است و چیز دیگری به عنوان کیفر به آن نیافزوده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">3- توصیه ی موکد شده است که؛ در هنگام کیفر زناکاران، زأفت نشان ندهید (مثلا عفو کلی یا جزئی نکنید) و حکم را کامل اجرا کنید.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">4- اجرای کیفر زنا باید در حضور گروهی از مردم باشد تا آثار بازدارنده گی برای دیگران و سرافکنده گی برای مجرمان را داشته باشد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">5- حکم موجود در این آیه، در گرو اثبات «زنا» است. پس باید شروط تحقق عنوان زنا در آن احراز گردد و نمی توان بدون تحقق عنوان و به «صرف احتمال»(حتی اگر احتمال آن 99 درصد باشد) کسی را مستحق این کیفر دانست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">دهم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">با توجه به قاعدع ی فقهیه ی «الحدود تدرأ بالشبهات=کیفرهای تعیین شده ی شرعی، با اندک شبهه و تردیدی، کنار گذاشته شده و منتفی می شوند» که اتفاقا «حکمی عقلانی است»، هرگونه قیدی که احتمال منطقی برای دخیل بودن آن در حکم داده شود، صرف احتمالش به منزله ی «دخیل بودن» است و هرگونه قیدی که احتمال منطقی برای خروج برخی مصادیق از تحت حکم را مطرح کند، به منزله ی «مُخرج بودن» آن قید و «خروج محتمل» از دایره ی شمول حکم است. اصطلاحا در باب «حدود» و «درأ حدود» که با جان و آبروی مومنان سروکار دارد و مراعات آن ها از امور مهمّه است، تنها «احتمال آن نیز منجّز است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">نتیجه ی طبیعی چنین رویکردی، چیزی جز «تفسیر مضیق از عناوین مجرمانه» و «نفی هرگونه تشدید و توسعه ی احکام کیفری» نخواهد بود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">پس هرگونه تردید منطقی در اثبات کیفرهای شدیدتر، موجب نفی آن کیفرهای احتمالی شدیدتر می گردد و هرگونه تردید در تحقق عناوین مجرمانه، موجب خروج مورد تردید از شمول حکم می شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">اکنون به چند نکته در مورد حکم قرآنی «زنا» اشاره می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">1- آیه ی 3 سوره ی نور، حکم مطلق زناکاران(خواه مرد باشند یا زن، دارای همسر باشند یا نباشند) را 100 تازیانه اعلام کرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">2- تقیید این حکم به «زنای غیر محصنة» منجر به «خروج زناکاران دارای همسر»(با همه ی شروط زنای محصنة) از شمول این حکم قرآنی می شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">حال اگر این خروج به گونه ای باشد که حکمی «خفبف تر» درپی داشته باشد، با مفاد «قاعده ی درأ» (که اصلی عقلانی است) تعارضی نخواهد داشت، ولی اگر مقصود تشدید حکم با ادعای باطل «آیه ی رجم» یا با ادعای «نسخ آن با سنت معتبرة ی قائل به رجم»(به معنی رایج سنگسار منجر به قتل) باشد، ثبوت چنان حکم شدیدی با «احتمال شمول حکم جلد»(آیه ی 3 سوره ی نور) قطعا منتفی می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این مطلب در بحث حدود، متکی بر قاعده ی درأ است و تردیدی در صحت آن نیست. شاید اهمیت این مطلب و صحت آن در این بحث، سبب آن بوده است که گروهی از عالمان اسلامی را به طرح یک قاعده ی کلیة در بحث نسخ بکشاند تا تصریح کنند که؛ «نسخ حکم به اخفّ، جایز ولی نسخ آن به اشدّ، جایز نیست!!» و آن را به همه ی موارد نسخ، تعمیم دهند!!( الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 221 – 231/ نسخ الحكم بما هو أثقل منه، اختلف الناس في ذلك فقال قائلون و هم الأكثر: لايمتنع نسخ الحكم بما هو مثله و بما هو أخف منه و بما هو أثقل منه و قال آخرون: لاينسخ حكم إلا بما هو أخف منه. و منهم من يقول: ينسخ بمثله و بما هو أخف منه و لاينسخ بما هو أثقل منه). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">یازدهم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";"> مرحوم آیة الله سید ابوالقاسم خویی از فقهای نامی معاصر در کتاب «البيان في تفسير القرآن/ 202» با صراحت آورده است که؛ «به هرگونه ای باشد، در قرآن موجود، چیزی که حکم رجم از آن استفاده شود وجود ندارد=و كيف كان فليس في القرآن الموجود ما يستفاد منه حكم الرجم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این عبارت همان است که در این بررسی نسبتا طولانی از بحث قرآنی، همچون نتیجه ای نهایی می توان بر آن پافشاری کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اصرار بر قرآنی بودن حکم رجم، به منزله ی پذیرش «تحریف قرآن» است و هرکس این «تصور باطل» را نمی پذیرد، ملزم به «انکار وجود حکم رجم در قرآن» است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">دوازدهم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> از مجموع مطالبی که در مورد آیات 15 و 16 سوره ی نساء و آیه ی 3 سوره ی نور بیان شده است، می توان به این نتایج اطمینان آور رسید و در ادامه ی بحث به این موارد استناد کرد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">1-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> تنها حکم قطعی صادر شده از جانب خدای سبحان که تردیدی در مورد ارتباط آن با موضوع «زنا» وجود ندارد، ایه ی 3 سوره ی نور(آیه ی جلد) است. در این آیه به صورت «عامّ» امده است که به زناکار مرد و زن(اعم از محصن و غیر محصن)، هریک 100 تازیانه باید زد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">2-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> هیچ حکم ثابتی در قرآن نسبت به «زنای محصنة» و تفاوت آن با «حکم زنای غیر محصنة»<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>یافت نمی شود. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">3</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">- موارد دیگری که در قرآن به موضوع زنا نسبت داده شده است، با احتمالات مخالف و معارض رو برو است و نمی تواند به تنهایی مورد استناد برای استدلال بر ثبوت حکمی قرار گیرد، چرا که وجود احتمال منطقی و خلاف مطلوب، سبب بطلان استدلال است(اذا جاء الاحتمال، بطل الاستدلال). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">4-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آیات 15 و 16 سوره ی نساء را اگر مربوط به موضوع «زنا» بدانیم، تردیدی در نسخ آن با آیه ی 3 سوره ی نور نمی ماند. اگر آن ها را مربوط به «مساحقه» و «لواط» بدانیم، طبیعتا ارتباطی با آیه ی 3 سوره ی نور پیدا نمی کنند و هریک به موضوعی غیر از موضوع دیگری اختصاص می یابد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">5-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> اگر کسی قائل به «عدم جواز نسخ قرآن با سنت» باشد و متواترة بودن یا نبودن سنت را در اصل «عدم جواز نسخ قرآن با سنت» دخیل نداند، بحث «رجم» در همینجا پرونده اش بسته شده و کاملا منتفی می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">6-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> تنها با قبول «امکان وقوع نسخ قرآن با سنت معتبرة» است که می شود بحث رجم را پی گرفت. بنا بر این و از این پس با این مبنا به ادامه ی بحث خواهیم پرداخت و دیگر با دیدگاه های مخالف نسخ قرآن با سنت، کاری نخواهیم داشت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">7-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آنانی که با استدلال به «عدم نسخ قرآن با سنت حتی متواترة» رسیده اند، اگر به مبنای علمی خود ملتزم بمانند، طبیعتا بخش بزرگی از مسلمانان، همراه با خوارج، ملزم به «انکار وجود حکم رجم در اسلام» خواهند شد و بنا بر دیدگاه علمی این گروه بزرگ، حکم قطعی و نهایی زناکاران محصن و غیر محصن تنها 100 تازیانه خواهد بود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">8-</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> اینهمه اختلاف نظر و اختلاف مبنا که تا کنون گزارش شد، باید به یاد بماند تا در ادامه ی بحث و به هنگام «ادعای اجماع» از اختلافات فاحش و مبنایی گزارش شده، فراموش نکنیم و واهمه ای به دل راه ندهیم. چرا که متاسفانه در مباحث فقهی با ادعاهای فراوان در مورد اجماع، آن هم در مسایل شدیدا اختلافی، مواجه می شویم و گویی کسی نمی پرسد که؛ «با وجود این همه اختلاف، چه معنایی برای ادعای اجماع می ماند؟!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در همین بررسی نیز به مواردی از ادعاهای «اتفاق و اجماع» برخوردیم که گاه خود مدعی، برخی اختلافات را نیز گزارش کرده بود!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در اینجا بحث «بررسی حکم رجم در قرآن» را به پایان می برم و به امید خدا در بخش های بعدی به بررسی حکم رجم در روایات(سنت معتبرة) می پردازم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ادامه دارد .....<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div><br />
</div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-88229400800840355642011-06-07T14:15:00.001+04:302011-06-07T14:39:54.305+04:30حکم رجم/ بخش(6)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">بحث نسخ<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">معنی و مفهوم واژه ی نسخ<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بحث نسخ را با کلامی آشکار از قرآن آغاز می کنم که می گوید: «ما ننسخ من آیة او ننسها نات بخیر منها او مثلها، الم تعلم أن الله علی کل شیئ قدیر=هرچه را نسخ کنیم یا نادیده انگاشته و به تاخیر اندازیم، بهتر از آن یا همتای آن را می آوریم، آیا نمی دانی که خدا یر هر چیزی توانا است؟!»(106 بقرة).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مفهوم واژه ی «نسخ» آنگونه که از استعمالات گوناگون این ماده(ن. س. خ) در کلام عرب استفاده می شود، به معنی ترکیبی ؛ «برکندن یک پدیده و جایگزین کردن پدیده ی دیگر» است. یعنی هم معنای «ازالة=برکندن» را می دهد و هم معنای «جایگزین کردن»(قائم مقامه). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این مفهوم ترکیبی و دوبخشی(برکندن و جایگزین کردن)، در برخی استعمالات این واژه در زبان عرب، گاه در یک بخش ترکیب، بیشتر متجلی شده و بخش دیگر، کمی مخفی می ماند و گاه با تاکید و دقت در مفهوم ترکیبی و دوبخشی ابراز می شود. به همین دلیل نمی توان سخن از «نسخ» به میان آورد، اما «دوگانه ی » شناخته شده ی «ناسخ و منسوخ» را مورد توجه قرار نداد. پس نسخ را با ناسخ و منسوخ می توان واقعیت بخشید(تاج العروس- زبیدی- ج 4- ص319. الصحاح – جوهری- ج 1- ص 433. لسان العرب - ابن منظور - ج 3 - ص 61. مجمع البحرين - الشيخ الطريحي - ج 4 - ص 302 – 304).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در آیه ای دیگر می خوانیم؛ « و إذا بدّلنا آية مكان آية و الله أعلم بما ينزل قالوا إنما أنت مفتر، بل اکثرهم لایعلمون=هرگاه آیه ای را جایگزین ایه ای قرار دادیم، در حالی که خدا به آنچه نازل می کند اگاه تر است، آنان گفتند: تو به خدا نسبت دروغ می دهی!! بلکه اکثر آنان دانا نیستند»(نحل 101).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در این آیه نیز از «جایگزینی آیه ای بجای آیه ای دیگر» خبر داده است. گرچه با جمله ی شرطیه(اذا بدلنا) این سخن الهی آغاز شده است، ولی واژه ی «اذا» از نوع «ظرف زمانی است که مظروف خود را متحقق الوقوع قرار می دهد». بنا بر این آیه ی یاد شده، به «تایید جایگزینی برخی آیات و وقوع آن در قرآن» اقرار می کند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اینکه «انگیزه ی نسخ» چیست؟ و آیا «تغییر مصلحت» یا «انتفای مصلحت» یا «مصلحت برتر» موجب این جابجایی می شود، چیزی است که دیدگاه ها و استدلال های متفاوت و موارد خاص تحقق نسخ، باید دلیل و علت آن را تبیین کرده و نشان بدهد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سید مرتضی در کتاب اصولی خود؛ «الذریعة الی اصول الشریعة 1/414» آورده است؛ «تکلیف و احکام تکلیفی بر دو گونه است؛ یکی استمرار و ثبات دارد و دیگری عیر استمراری و متغیر است. تکلیفی که که متغیر و بدون استمرار است، راهی برای نسخ در آن نیست(و نسخ در آن، بی معنی است). حکم ثابت و مستمر نیز بر دو گونه است؛ یکی آنکه از همان راهی که استمرارش به اثبات رسیده، نهایتی هم برایش در نظر گرفته شده است، که بازهم نسخ در آن معنا ندارد. نوع دیگر آن است که از نص یا قرائن موجوده استمرارش فهمیده می شود و پایان بافتن آن به دستور دیگری نیاز دارد. خود آن امر دیگر نیز بر دو قسم است؛ یکی آن که دلیل پایان یافتن آن عقلی باشد، مثل؛ ناتوانی و داشتن عذر، که در این مورد هم نسخ بی معنی است. گونه ی دیگر آن که دلیل شرعی باشد، که نسخ به این گونه ی آخری اختصاص می یابد»(و التكليف على ضربين: أحدهما مستمر، و الآخر لا يستمر. فما لايستمر لايدخل النسخ فيه. والمستمر على ضربين: أحدهما ان يكون الطريق الذي به يعلم ثباته و استمراره، به يعلم زواله عند غاية، و لامدخل للنسخ في ذلك. و الضرب الثاني يعلم بالنص أو بقرائنه استمراره، و يحتاج في معرفة زواله إلى أمر سواه، و ذلك على ضربين: أحدهما أن يكون ما علم زواله به يعلم عقلا كالعجز و التعذر، و لامدخل للنسخ- أيضا- في ذلك. و القسم الآخر يعلم زواله بدليل شرعي، و النسخ يدخل في هذا الوجه خاصة).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پس می توان دریافت که در «احکام متغیر»یا «موقت» یا «مبتنی بر هدف خاص» یا در قیود عامه، مثل؛ «اضطرار، اجبار و اکراه» اساسا نمی توان از «نسخ» سخنی به میان آورد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از طرفی باید تفاوت «نسخ» با «تخصیص» یا «تقیید» را به یاد داشته باشیم، چرا که «عدم بقای منسوخ» و «بقای عمومیت برای عام» و «اطلاق برای مطلق»، حتی پس از «تخصیص» و «تقیید» آشکارا به تفاوت آن ها گواهی می دهد. تنها اتفاقی که در بحث «عام و خاص» می افتد، تنگ تر شدن دایره ی عموم آن است و در بحث «مطلق و مقید» تنگ تر شدن دایره ی اطلاق است و به عبارتی دیگر؛ همان حکم پبشین با گستره ی کمتر، باقی می ماند. اما در «نسخ» باید حکم پیشین منتفی شود و حکم نوین بجای آن بنشیند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنا بر این؛ لفظ عامی که دچار تخصیص شده، در غیر مصداق خاص، همچنان حکم آن دلالت بر عموم می کند (گرچه از گستره ی آن کاسته شده است) و حضور و تاثیرش بر افراد زیادی باقی می ماند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در اطلاق نیز حکم بر تمامی افرادی که مقیّد به آن قید باشند(اگر قید مُدخِل باشد) یا تمامی افرادی که فاقد آن قید باشند(اگر قید مُخرج باشد)، نافذ می ماند. اما در نسخ، حکمی که منسوخ می شود کاملا منتفی می گردد و حکم دیگری (ناسخ) جایگزین آن می شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته حکم جایگزین، از نظر ارزش گزاری، می تواند برتر از حکم منسوخ باشد و یا همتای آن باشد(نأت بخیر منها او مثلها).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به نظر می رسد که اختلاف نظر فوق العاده ای که در چند و چون نسخ، بین عالمان اسلامی وجود دارد، بیشتر ناشی از تفاوت های نظری آنان در اطلاق مفهوم«نسخ» باشد. برخی نام نسخ را بر موردی اطلاق کرده اند که دیگران آن مورد را مصداق «تخصیص» یا «تقیید» قرار داده اند و اگر از نفی نسخ، سخنی به میان آمده است، بخاطر اختلاف در معنا و مفهوم واژه ی «نسخ» بوده و این اختلاف، عملا نزاع آنان را «صغروی» می کند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مثلا سید مرتضی(علم الهدی) از فقیهان شیعه، چنین اظهار کرده است که؛ «علمای اسلام در این باره اختلاف نظر دارند. گروهی افزودن بر حکم را در صورتی که حکم پیشین را تغییر دهد، نسخ می دانند و گروهی دیگر به هرگونه که افزایش یافته باشد، آن را نسخ نمی دانند، که این نظر اکثریت همفکران شافعی است و ابوعلی جبائی و ابوهاشم جبائی نیز همین نظر را پذیرفته اند. گروهی دیگر گفته اند: اگر حکم پیشین انحصاری باشد و به گونه ای که غیر خود را به حکم خلاف خودش محکوم کند، مورد افزایش یافته، سبب نسخ می شود» (الذريعة (أصول فقه) - السيد المرتضى - ج 1 - ص 443 – 453/اختلف الناس في ذلك : فذهب قوم إلى أن الزيادة إذا غيرت حكم المزيد عليه كانت نسخا . وقال آخرون: أن الزيادة على النص لا تكون نسخا على كل حال، و هو مذهب أكثر أصحاب الشافعي، و إليه ذهب أبو علي، و أبو هاشم. و قال آخرون: أن الزيادة تقتضي النسخ إذا كان المزيد عليه قد دل على أن ما عداه بخلافه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در عبارتی از مصادر اهل سنت نیز می خوانیم؛ «هر افزایشی بر نص و صریح سخن، نامش نسخ نیست، گرچه ابوحنیفه(امام حنفیة) مخالفت کرده است و هر افزایشی نسبت به نص سخن را نسخ دانسته است. بلکه افزایش برنص، بر دو قسم است؛ یکی مخالف با نص پیشین است، این از نوع نسخ است... و دومی مخالف نیست، بلکه در موردی است که حکم اولی نسبت به آن ساکت است، این نسخ نیست ... (اعلم أن التحقيق: أنه ما كل زيادة على النص تكون نسخا ، و إن خالف في ذلك الإمام أبو حنيفة رحمه الله. بل الزيادة على النص قسمان: قسم مخالف النص المذكور قبله، و هذه الزيادة تكون نسخا على التحقيق. كزيادة تحريم الحمر الأهلية، و كل ذي ناب من السباع مثلا، على المحرمات الأربعة المذكورة في آية: "قل لا أجد فى مآ أوحى إلىّ محرما على طاعم يطعمه". لأن الحمر الأهلية و نحوها لم يسكت عن حكمه في الآية، بل مقتضى الحصر بالنفي و الإثبات في قوله "فى مآ أوحى إلى محرما على طاعم يطعمه إلا أن يكون"صريح في إباحة الحمر الأهلية و ما ذكر معها. فكون زيادة تحريمها نسخا أمر ظاهر. و قسم لاتكون الزيادة فيه مخالفة للنص، بل تكون زيادة شيء سكت عنه النص الأول، و هذا لا يكون نسخا، بل بيان حكم شيء كان مسكوتا عنه. كتغريب الزاني البكر، و كالحكم بالشاهد، و اليمين في الأموال. فإن القرآن في الأول أوجب الجلد و سكت عما سواه، فزاد النبي حكما كان مسكوتا عنه، و هو التغريب. كما أن القرآن في الثاني فيه "فإن لم يكونا رجلين فرجل وامرأتان". و سكت عن حكم الشاهد و اليمين، فزاد النبي صلى الله عليه و سلم حكما كان مسكوتا عنه. و إلى هذا أشار في مراقي السعود بقوله: حكما كان مسكوتا عنه/ أضواء البيان - الشنقيطي - ج 2 - ص 450).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دیدگاه های مختلف در مورد نسخ برخی آیات الاحکام قرآن<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از همان سال های آغازینی که آیات الهی بر پیامبر خدا(ص) نازل می شد، بحث های مختلف درباره ی آیات قرآن نیز در میان مسلمانان پدیدار شد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکی از آن بحث ها، مربوط به احکام گوناگونی بود که در آیات می آمد و جایگزین احکام پیشینی می شد که آن ها نیز در آیات قرآن آمده و تایید شده بود و یا فهم مسلمانان و مخاطبان قرآن و بیانات رسول خدا(ص) اینگونه بود که حکم آیات قبلی را پایان یافته می دانستند و احکام قرآنی نوین را جایگزین آیات پیشین به شمار می آوردند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این فرایند را در اصطلاح آن روزگار، با عنوان «نسخ» معرفی می کردند و بحث های گوناگونی (خصوصا پس از رحلت پیامبر خدا) در مورد چند و چون «نسخ احکام قرآنی» بین مسلمانان شکل گرفت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در برخی از این بحث ها، سخن از «نسخ قرآن با قرآن» است و در برخی دیگر از «نسخ قرآن با سنت و روایات» است. برخی از نظر استدلالی، امکان هرگونه نسخی را ممتنع دانسته اند و اکثریتی آن را ممکن شمرده اند. برخی پس از پذیرش امکان منطقی، آن را در عالم وقوع نیز محقق دانسته اند و برخی منکر تحقق آن شده اند. برخی بین آیات و روایات تفکیک کرده اند و یکی را پذیرفته و دیگری را رد کرده اند و برخی هردو را پذیرفته ولی در وقوع آن اختلاف کرده اند. برخی در باره ی «نسخ قرآن با سنت» فقط در مورد سنت متواتره پذیرفته اند و برخی در غیر متواتر هم پذیرفته اند. یرخی پس از پذیرش نظری، منکر وقوعش شده اند و برخی وقوع آن را نیز گزارش کرده اند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در بررسی این همه اختلاف نظر، یک نکته ی اساسی را بزرگان این فن، گزارش کرده اند که؛ «عمده ی ادعاها در مورد نسخ، ناشی از عدم توجه به تفاوت معنا و مفهوم نسخ با تخصیص و تقیید است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">من در این بخش نمی خواهم تمامی آن بحث بسیار مهم را در این گزارش، ارائه کنم ولی به جهت «ابتنای بحث حکم رجم بر بحث نسخ در قرآن» پرداختن به آن را در حد لازم و کافی، ضروری می دانم و گریزی از آن ندارم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">عالمان اسلامی به این نکته آگاه اند که حکم زنا، در ابتدا نسبت به زنان، چیزی جز«حبس در خانه» نبود (و «ایذاء» برای مردان) و بعد به «تازیانه و تبعید»(بنا بر برخی گرایش ها) و سپس به «رجم و تازیانه» تغییر یافت. حداقل دو مورد(حبس درخانه و تازیانه) صریحا در قرآن آمده است و این با فاصله ی زمانی و در دو آیه ی متفاوت تحقق یافته است. این که؛ «چرا احکام متفاوتی در یک موضوع و در دو آیه ی جداگانه ی قرآن آمده؟» سبب شده است که بحث «نسخ» در این موضوع، راه یافته و اهمیت پیدا کند(فاما نسخ الكتاب بالكتاب: فقد وقع أيضا، و قد قدمنا الأمثلة في ذلك، و من ذلك أنه كان حد الزانية الامساك في البيوت حتى تموت بقوله تعالى : "و اللاتي يأتين الفاحشة من نسائكم" الآية، وحد الرجال الأذى، ثم نسخ ذلك بقوله: "الزانية و الزاني فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة". و ذهب من خالفنا في ذلك إلى أن ذلك نسخ عن المحصن بالرجم. فاما على ما يذهب إليه أصحابنا فإنه تجتمع له الجلد و الرجم جميعا، و لا يسلمون أن أحدهما منسوخ. و هذه جملة كافية في هذا الباب/عدة الأصول- الشيخ الطوسي - ج 2 - ص 553).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در همین رابطه و برای تاکید و تایید ارتباط بحث رجم با بحث نسخ و تداخل آن ها با یکدیگر مراجعه شود به «الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 274 و 275).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنا بر این به نقل اقوال برخی بزرگان و گرایش های مختلف فقهی جهان اسلام، می پردازم تا کمال و نقص دیدگاه ها و دلایل آنان را ببینیم و برای کشف حقیقت، از دلایل برتر یاری گرفته و تلاش لازم را انجام دهیم. این مقصود را در چند نکته خلاصه می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> باید دانست که افرادی بوده و هستند که؛ «هرگونه نسخی در احکام الهی را ممتنع دانسته اند»(التبيان - الشيخ الطوسي - ج 1 - ص 394/ ... وهذا القدر كاف في ابطال قول من أبى النسخ - جملة – و استيفاؤه في الموضع الذي ذكرناه. وقد انكر قوم جواز نسخ القرآن، و فيما ذكرناه دليل على بطلان قولهم#عمدة القاري - العيني - ج 1 - ص 246/... الأول: فيه دليل على صحة نسخ الأحكام، و هو مجمع عليه، إلا طائفة لا يعبأ بهم. قلت: النسخ جائز في جميع أحكام الشرع عقلا، و واقع عند المسلمين أجمع).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">آنان با تصوری که از «حکم الهی» دارند، معتقد اند که خدای سبحان در هر حکمی از احکام خود، همه ی مصالح و مفاسد واقعی را تا روز قیامت، در نظر گرفته و سپس به آن حکم می کند. بنا بر این نمی توان معتقد به نسخ شد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اعتقاد به نسخ از دید این گروه، به منزله ی «جهل خداوند نسبت به مصالح و مفاسد واقعیة است» و چون اعتقاد به جهل در مورد خدای سبحان مورد ندارد، پس اعتقاد به نسخ، امر باطلی خواهد بود، چرا که چنین تالی فاسدی دارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">آنان در مورد نسخ «سنت قطعیة» هم همین نظر را دارند. یعنی شأن پیامبر(ص) را نیز برتر از آن می دانند که حکمی را وضع کند که خود مجبور به تغییرش گردد یا تا پایان عمر بشر نتواند بماند. در حقیقت، به گمان این افراد، علم الهی پیامبر(ص) مانع از بیان حکمی خواهد بود که مصلحت دائمیة نداشته باشد!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نسخ قرآن با قرآن، در همه ی دیدگاه های تفسیری و مذاهب فقهی اسلامی، امری رایج و پذیرفته شده است. اما در چند و چون آن اختلاف نظر فراوانی دیده می شود. اکنون به مهم ترین آن ها نگاهی می اندازیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">فقهای شیعه ی امامیه در اصل امکان و وقوع نسخ قرآن با قرآن تقریبا اتفاق نظر دارند. البته در کمّیّت و کیفیّت آن، اختلاف نظر جدّی در بین فقهای شیعه وجود دارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سید مرتضی(رض) در کتاب «الذریعة الی اصول الشریعة 1/455» این مطلب را «بدون اختلاف و اجماعی» معرفی کرده است (إعلم أن كل دليل أوجب العلم و العمل فجائز النسخ به، و هذا حكم الكتاب مع الكتاب، و السنة المقطوع بها مع السنة المقطوع بها فلا خلاف في ذلك). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شیح طوسی(رض) نیز در حلد دوم کتاب «عدة الاصول»(صفحات 512 به بعذ) بر این نکته تاکید کرده است و وقوع آن را غیر قابل تردید دانسته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> مذاهب چهارگانه ی اهل سنت نیز این نوع از نسخ را محقق می دانند و نمونه های مختلفی از آیات منسوخه را گزارش کرده اند که در بخش های پیشین گزارش شد(اختلاف الحديث - الإمام الشافعي - ص 483 – 487. أحكام القرآن - محمد بن إدريس الشافعي - ج 1 - ص 33 – 36. أحكام القرآن - الجصاص - ج 1 - ص 70 – 80. نواسخ القرآن - ابن الجوزي - ص 25 – 31. نواسخ القرآن - ابن الجوزي - ص 25 –38. الإتقان في علوم القرآن - السيوطي - ج 2 - ص 55 – 71. المستصفى - الغزالي - ص 99 – 101. المحصول - الرازي - ج 3 - ص 293 -330).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> عالمان اسلامی، در خصوص انواع نسخ(به لحاظ منطقی) سخنان مشابهی را در کتاب های خویش آورده اند. شیخ طوسی انواع سه گانه ای را برای نسخ آیات قرآن، به تصویر کشیده و امکان آن ها را با تاکید و استدلال و رد اشکالات مخالفان، تایید کرده است؛ 1- نسخ حکم و بقای تلاوت. 2- نسخ تلاوت و بقای حکم. 3- نسخ حکم و تلاوت باهم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">او به مواردی از آیات موجود یا ادعایی قرآن، که مصداق هر یک از سه گونه ی نسخ باشند نیز استناد کرده است. گرچه در باره ی برخی از مصادیق، با تردید سخن گفته است ولی امکان و وقوع آنها را پذیرفته است(عدة الأصول- الشيخ الطوسي - ج 2 - ص 514 – 517/جميع ما ذكرناه جائز دخول النسخ فيه ، لان التلاوة إذا كانت عبادة ، و الحكم عبادة أخرى جاز وقوع النسخ في إحداهما مع بقاء الاخر كما يصح ذلك في كل عبادتين ، وإذا ثبت ذلك جاز نسخ التلاوة دون الحكم ، والحكم دون التلاوة . فان قيل: ... وأما نسخ التلاوة مع بقاء الحكم ، فلا شبهة فيه لما قلناه من جواز تعلق المصلحة بالحكم دون التلاوة . وليس لهم أن يقولوا : ... وكذلك القول في التلاوة والحكم ، ويفارق ذلك الحكم العلم الذي يوجب عدمه خروج العالم من كونه عالما ، لان العلم موجب لا أنه دال . واما جواز النسخ فيهما ، فلا شبهة أيضا فيه لجواز تغير المصلحة فيهما . وقد ورد النسخ بجميع ما قلناه ، لان الله تعالى ... و قد نسخ أيضا التلاوة و بقي الحكم على ما روي من آية الرجم من قول : " الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله " وإن كان ذلك مما أنزله الله والحكم باق بلا خلاف ...).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سید مرتضی(علم الهدی) نیز همین رویکرد را در کتاب «الذریعة الی اصول الشریعة»(1/455 و بعد از آن) تایید کرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> اکثر علماء شیعه(خصوصا متأخرین) فقط مورد «نسخ حکم و بقاء تلاوت» را پذیرفته اند ولی دو مورد دیگر (نسخ تلاوت و بقای حکم، نسخ تلاوت و حکم) را نپذیرفته اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">استدلال این گروه از عالمان شیعه این است که؛ «پذیرفتن نسخ تلاوت، خواه حکم آن باقی مانده باشد یا نسخ شده باشد، مستلزم قبول نقیصه و اعتراف به نوشته نشدن برخی آیات قرآن در قرآن است». کسی که چنین اتفاقی را می پذیرد، اعتراف می کند که برخی آیات نازل شده بر پیامبر(ص) از قرآن حذف شده است و این ادعا عینا همان قول به «تحریف قرآن» است(البيان في تفسير القرآن - السيد الخوئي - ص 205 و 206/و غير خفي أن القول بنسخ التلاوة بعينه القول بالتحريف و الاسقاط. و بيان ذلك: أن نسخ التلاوة هذا إما أن يكون قد وقع من رسول الله - ص– و إما أن يكون ممن تصدى للزعامة من بعده، فإن أراد القائلون بالنسخ وقوعه من رسول الله - ص- فهو أمر يحتاج إلى الاثبات. و قد اتفق العلماء أجمع على عدم جواز نسخ الكتاب بخبر الواحد، و قد صرح بذلك جماعة في كتب الأصول و غيرها بل قطع الشافعي و أكثر أصحابه، و أكثر أهل الظاهر بامتناع نسخ الكتاب بالسنة المتواترة، و إليه ذهب أحمد بن حنبل في إحدى الروايتين عنه، بل إن جماعة ممن قال بإمكان نسخ الكتاب بالسنة المتواترة منع وقوعه و على ذلك فكيف تصح نسبة النسخ إلى النبي - ص- بأخبار هؤلاء الرواة؟ مع أن نسبة النسخ إلى النبي - ص- تنافي جملة من الروايات التي تضمنت أن الاسقاط قد وقع بعده. و إن أرادوا أن النسخ قد وقع من الذين تصدوا للزعامة بعد النبي - ص- فهو عين القول بالتحريف#مجموعة الرسائل - الشيخ لطف الله الصافي - ج 2 - ص 384 و 385/و الاعتذار عن ذلك بأنها من منسوخ التلاوة و منسوخ الحكم، أو منسوخ التلاوة فقط، عين الاعتراف بان ما نزل قرآنا كان أكثر من هذا الموجود بين الدفتين، مع أن اثبات النسخ بخبر الواحد ممنوع، بل قطع الشافعي و أكثر أصحابه و أكثر أهل الظاهر كما حكى عنهم، بامتناع نسخ القرآن بالسنة المتواترة، و لو تم لهم هذا الاعتذار فلا اختصاص لهم به لأنهم و الشيعة فيه سواء. و لكن التحقيق في الجواب انكار أصل نزول أكثر من هذا الموجود بين الدفتين، كما حققه محققوا الشيعة، وبرهنوا عليه، لا الاعتراف بالنزول ثم التمسك بنسخ التلاوة، و على كل حال فهذه النقول لا تمس كرامة القرآن المجيد، و لاتقاوم الضرورة اجماع الفريقين و الأخبار المتواترة القطعية).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> نسخ آیات قرآن با روایات معتبرة(سنت) نیز بر چند نوع است. نسخ قرآن با سنت قطعیة(روایات متواترة) از موارد اختلافی بین گرایش های مختلف فقهی است. برخی امکان آن را نپذیرفته اند و برخی با پذیرش امکان، وقوع آن را منتفی دانسته اند. اکنون به گزارش نمونه هایی از اظهارات عالمان شریعت می پردازم؛ <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> مرحوم آیةالله ابوالقاسم خویی به نقل دیدگاه فقیهان اهل سنت پرداخته و آورده است؛ «شافعی و اکثر همفکرانش، نسخ قرآن با سنت قطعیه را ممتنع دانسته اند و اکثر اهل ظاهر(پیروان داود اصفهانی) نیز ممتنع دانسته اند. احمدبن حنبل(امام حنابلة) نیز در یکی از نظریات گزارش شده از او، ممتنع دانسته است، بلکه گروهی ار کسانی که امکان نسخ آیه ی قرآن با روایات متواتره را پذیرفته اند، وقوع آن را نپذیرفته اند(قطع الشافعي و أكثر أصحابه، و أكثر أهل الظاهر بامتناع نسخ الكتاب بالسنة المتواترة، و إليه ذهب أحمد بن حنبل في إحدى الروايتين عنه، بل إن جماعة ممن قال بإمكان نسخ الكتاب بالسنة المتواترة منع وقوعه/البيان في تفسير القرآن- السيد الخوئي- ص 202).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> سید مرتضی(علم الهدی) در کتاب « الذريعة - ج 1 - ص 459 - 464» نوشته است؛ «بدان که سنت(روایات) بر دو گونه است؛ سنت قطعیة(متواترة) و سنتی که از راه خبرواحد(غیر متواترة) رسیده است. پس در مورد سنت قطعیة، رویکرد شافعی و موافقانش عدم نسخ قرآن به وسیله ی آن است و بقیه ی علماء در این مورد با او مخالفت اند ... مخالفت شافعی در مورد نسخ قرآن با سنت متواترة، جدا نظریه ای ضعیف است، نمی دانیم چگونه در این امر تردید داشته؟ و چیزی که بر نادرستی این رویکرد دلالت می کند این است که؛ حقیقتا روایات متواتره موجب علم و عملی می شود که از طریق آیه ی قرآن هم همان علم و عمل حاصل می شود. پس همانگونه که قرآن با قرآن نسخ می شود، همچنین جایز است نسخ قرآن با سنت قطعیة...و اما ادعای اینکه چنین امری واقع نشده است، سخن اختلافی دیگری است که در مساله ی دیگری باید بررسی شود، چرا که سخن ما اکنون در جواز و عدم جواز آن است و نه در وقوع و عدم وقوع آن»(فصل في جواز نسخ القرآن بالسنة. إعلم أن السنة على ضربين: مقطوع عليها معلومة، و أخرى واردة من طريق الآحاد: فأما المقطوع عليها، فإن الشافعي و من وافقه يذهبون إلى أنها لا ينسخ بها القرآن، و خالف باقي العلماء في ذلك ... و خلاف الشافعي في أن السنة المعلومة لا ينسخ بها القرآن ضعيف جدا، لا ندري كيف استمرت الشبهة فيه؟ و الذي يدل على فساد هذا المذهب أن السنة المعلومة تجري في وجوب العلم و العمل مجرى الكتاب فكما ينسخ الكتاب بعضه ببعض، كذلك يجوز فيه نسخه بها... و أما ادعاؤهم أنه لم يوجد، فخلاف في غير هذه المسألة، لان كلامنا الآن على جوازه، لا على وقوعه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در نقلی دیگر از رویکرد فقیهان اهل سنت می خوانیم؛ «علمای اسلام در مورد نسخ قرآن با سنت، اختلاف کرده اند، پس گروهی آن را مجاز شمرده اند در هنگامی که روایات متواتره باشند و موجب علم گردند و از نوع خبر واحد(غیر متواتر) نباشند. این سحن را ابو الحسن از ابو یوسف(شاگرد ممتاز ابو حنیفه و قاصی القضات هارون الرشید) نقل کرده است که؛ روایات متواتره ای که موجب علم گردند، جایز است نسخ قرآن با آن ها. مثل روایات "مسح بر کفش ها" ولی شافعی آن را ممتنع دانسته است و همراهان فکری او دچار اختلاف نظر شده اند، برخی آن را عقلا ممکن دانسته ولی وقوعش را منکر شده اند و گفته اند شرع نه آن را جایز دانسته و نه منع کرده است، گروهی از آنان گفته اند؛ شارع منع کرده است»( الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 341 - 349<b> /</b>اختلف الناس في نسخ القرآن بالسنة فأجازه أصحابنا إذا جاءت السنة مجيئا يوجب العلم ولم يكن من أخبار الآحاد و كان أبو الحسن رحمه الله يحكي عن أبي يوسف أن السنة التي يجوز نسخ القرآن بها هي ما ورد من طريق التواتر و يوجب العلم نحو خبر المسح على الخفين و منع الشافعي ذلك و اختلف أصحابه فقال بعضهم هو جائز في العقل إلا أن الشرع لم يرد به و لم يمنعه أيضا و قال آخرون منهم قد منع الشرع جوازه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در مورد مصادیق «نسخ قرآن با روایات متواترة» نیز اختلافات آشکاری بین گرایش های مختلف فقهی و فقیهان اسلامی وجود دارد. به مواردی از آن اشاره می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> بسیاری از مدافعان این نظریه به «حذف برخی آیات ادعایی و حذف برخی سوره های ادعایی» که به ادعای آنان با روایات متواترة وجود آن ها در قرآن اثبات شده و سپس تلاوت آن ها نسخ شده است (خواه حکمشان باقی مانده باشد یا آن هم نسخ شده باشد) استناد کرده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این گروه بزرگ(اکثریت) از عالمان اهل سنت، به روایاتی اعتماد کرده اند که در متون روایی اهل سنت به فراوانی گزارش شده و در برخی از آن ها به سوره های ادعایی؛ «خلع» و «حفد» و آیات ادعایی چون؛ «عشر رضعات» و «رجم» و ... استناد کرده اند و مدعی شده اند که چنین سوره ها و آیاتی در قرآن بوده و حذف و نسخ شده اند!!( أضواء البيان - الشنقيطي - ج 2 - ص 450/ و مثال نسخ الكتاب بالسنة : نسخ آية عشر رضعات تلاوة و حكما بالسنة المتواترة. و نسخ سورة الخلع و سورة الحفد تلاوة و حكما بالسنة المتواترة. و سورة الخلع و سورة الحفد: هما القنوت في الصبح عند المالكية. و قد أوضح صاحب"الدر المنثور" و غيره تحقيق أنهما كانتا سورتين من كتاب الله ثم نسختا).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><b>دوم)</b> عالمان شیعی در این خصوص، نسبت به روایاتی که مدعی «حذف آیات و سوره هایی از قرآن» هستند، موضعی شدیدا تهاجمی دارند و همه ی آن ها را نامعتبر دانسته و به گونه های متفاوتی مردود می شمارند. بحث «جعل حدیث» و «درک ناصحیح راویان حدیث» یا «جهل راوی نسبت به درک سخن پیامبر یا ائمه» و نمونه های دیگری از این دست، عناوینی هستند که به روایات مشتمل بر حذف آیات و سور، داده شده است(واما ما ذكرناه ان روايات التحريف تذكر آيات وسورا لا يشبها نظمها النظم القرآني بوجه فهو ظاهر لمن راجعها فإنه يعثر فيها بشئ كثير من ذلك كسورتي الخلع و الحفد اللتين رويتا بعدة من طرق أهل السنة فسورة الخلع هي بسم الله الرحمن الرحيم اللهم انا نستعينك و نستغفرك و نثنى عليك و لا نكفرك و نخلع و نترك من يفجرك و سورة الحفد هي بسم الله الرحمن الرحيم اللهم إياك نعبد و لك نصلى و نسجد و اليك نسعى و نحفد نرجو رحمتك و نخشى نقمتك إن عذابك بالكافرين ملحق . و كذا ما اورده بعض الروايات من سورة الولاية و غيرها أقاويل مختلقة رام واضعها ان يقلد النظم القرآني فخرج الكلام عن الأسلوب العربي المألوف و لم يبلغ النظم الإلهي المعجز فعاد يستبشعه الطبع و ينكره الذوق و لك ان تراجعها حتى تشاهد صدق ما ادعيناه و تقضى ان أكثر المعتنين بهذه السور و الآيات المختلقة المجعولة انما دعاهم إلى ذلك التعبد الشديد بالروايات و الاهمال في عرضها على الكتاب و لولا ذلك لكفتهم للحكم بأنها ليست بكلام الهى نظرة/ تفسير الميزان - السيد الطباطبائي - ج 12 - ص 115).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7-</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> نسخ آیات قرآن با روایات غیر متواترة(خبر واحد) که ظاهرا مورد مخالفت اکثریت گرایش های فقهی رایج بوده است ولی در همان حال که ادعای اتفاق نظر و اجماع بر «عدم جواز نسخ قرآن با خبر واحد» مطرح شده، نقل های گوناگونی از گرایش برخی افراد و گروه ها به «جواز نسخ» نیز وجود داشته است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وقوع این درهم ریختگی و اضطراب رای و نظر را در متون زیر می توان دید؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> مرحوم آیةالله ابوالقاسم خویی در کتاب «البیان فی تفسیر القرآن/206» نوشته است؛ «عالمان بر عدم جواز نسخ قرآن با روایات غیر متواترة(خبر واحد) اتفاق نظر دارند و گروهی از آنان در کتاب های اصول فقه خود، به این نکته تصریح کرده اند، بلکه شافعی و اکثر یاران و همفکرانش آن را قطعی دانسته اند»(و قد اتفق العلماء أجمع على عدم جواز نسخ الكتاب بخبر الواحد، و قد صرح بذلك جماعة في كتب الأصول و غيرها بل قطع الشافعي و أكثر أصحابه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> محمدبن ادریس شافعی(امام شافعیة) در کتاب «أحكام القرآن 1/33» آورده است؛ «و أبان الله لهم أنه إنما نسخ ما نسخ من الكتاب بالكتاب و أن السنة لا ناسخة للكتاب و إنما هي تبع للكتاب بمثل ما نزل نصا و مفسرة معنى ما أنزل الله منه جملا قال الله تعالى: "و إذا تتلى عليهم آياتنا بينات قال الذين لا يرجون لقاءنا ائت بقرآن غير هذا أو بدله قل ما يكون لي أن أبدله من تلقاء نفسي إن أتبع إلا ما يوحى إلي إني أخاف إن عصيت ربي عذاب يوم عظيم" فأخبر الله عز وجل أنه فرض على نبيه اتباع ما يوحى إليه و لم يجعل له تبديله من تلقاء نفسه و في قوله: "ما يكون لي أن أبدله من تلقاء نفسي"بيان ما وصفت من أنه لاينسخ كتاب الله إلا كتابه كما كان المبتدئ لفرضه فهو المزيل المثبت لما شاء منه جل ثناؤه و لايكون ذلك لأحد من خلقه لذلك قال: "يمحو الله ما يشاء و يثبت" قيل يمحو فرض ما يشاء و يثبت فرض ما يشاء و هذا يشبه ما قيل و الله أعلم).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> سید مرتضی علم الهدی) در این خصوص نوشته است؛ «و اما روایات غیر متواترة(خبر واحد)پس اکثر علمای اسلام بر این نظر اند که قرآن بوسیله ی آن نسخ نمی شود و اهل ظاهر و غیر آنان در جواز آن اختلاف کرده اند و وقوع آن را نیز ادعا کرده اند=و اما السنة التي لايقطع بها، فأكثر الناس على أنه لايقع بها نسخ القرآن، و خالف أهل الظاهر و غيرهم في جواز ذلك، و ادعوا - أيضا – وقوعه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;">چهارم)</span></span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span class="Apple-style-span" style="font-size: x-small;"> در کتاب« الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 276» می خوانیم؛ «جایز نیست نسخ قرآن بوسیله ی روایات غیر متواترة(خبر واحد)=و لايجوز نسخ القرآن بخبر الواحد».</span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt;">شاید همین مقدار از بحث نسخ، برای روشن شدن مطلب مورد نظر در بحث رجم، کافی باشد. در حقیقت این مطلب همچون مقدمه ای از مقدمات بحث و شرطی از شروط حکم رجم است و اهمیت آن در ادامه ی بحث، آشکار می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-font-size: 11.0pt;">ادامه دارد ....</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><br />
</div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-11515249077490507592011-05-17T11:01:00.000+04:302011-05-17T11:01:34.024+04:30حکم رجم/بخش (5)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">دوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ادعا می کنند که آیه ی رجم، ناسخ آیه ی جلد(فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة/2 نور) است. تنها اتفاقی که افتاده این است که «قرائت آن نسخ شده ولی حکم آن باقی است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این در حالی است که مفاد آیه ی ادعایی، رجم زناکاری است که «شیخ و شیخة» باشد، خواه محصن باشد یا نباشد و از زناکار محصنه ای که «شابّ یا شابّة» (جوان و غیر کهنسال)باشد، قاصر است و شامل حال آنان نمی شود. در صورتی که مقصود مدعی اثبات رجم آنان نیز بوده و هست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در اصطلاح فقهی به این گونه موارد گفته می شود: «دلیل ارائه شده، اخصّ از مدّعا است» و مدعای استدلال کننده «اعم از دلیل» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از طرفی این مطلب نیز ثایت است که عملا شیخ و شیخه ای که محصن نباشند را نیز رجم نمی کنند!! پس از این جهت«دلیل ارائه شده، اعمّ از مدّعا» است و تنها بخشی از مدعای استدلال کننده را اثبات می کند و در بخش دیگر، فراتر از ادعای او می رود!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنابراین، دلیل یادشده، در همان مورد خاص نیز گزینه ای ناقص است، چرا که باید مشروط به «شرط احصان» گردد. یعنی آیه ی ادعایی، تنها شامل «شیخ و شیخه ای که محصن و محصته باشند» می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> چگونه است که ادعای بقای حکم می کنند در حالی که حکم آن نیز در عمل و فتوای مدافعان آیه ی ادعایی نقض شده و منسوخ شمرده شده است؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یعنی در حالی که مفاد این آیه هنوز به اثبات نرسیده، در مورد شیخ و شیخه ای که محصن و محصنه نیستند، منتفی و منسوخ شده است. پس سیره ی پیامبر(ص) و اصحاب او و گفتار ایشان(طبق نقل راویان اصلی آیه ی رجم) ناسخ آیه ی رجمی است که بنا بود خودش ناسخ آیه ی جلد باشد ولی عملا در مورد شیخ و شیخه ی غیر محصن، توسط همان آیه ای منسوخ شده است که ادعای منسوخ شدن آن با آیه ی رجم را داشتند، و این بر خلاف فرض مدافعان است(هذا خلف). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">چهارم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پرسش عمده ای که از سوی منتقدان آیه ی ادعایی مطرح شده این است که؛ «چرا خلیفه ی دوم پیامبر، از نگارش آن در قرآن واهمه داشت؟». چند نکته در این مورد وجود دارد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اولا</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">؛ چرا از اتهام «افزودن به قرآن» پرهیز کرد؟!! کسی که علم و یقین به وجود این آیه در قرآن داشته و آن را در حضور اصحاب پیامبر(ص) و سایر مردم گزارش کرده است، چرا باید از «اقدام به حق» (نوشتن آیه ای که می گوید: آن را در قرآن دیده و قرائت کرده) پروا کند و ننویسد؟!!(فكان مما انزل الله آية الرجم فقرأناها و عقلناها و وعيناها/ صحيح البخاري - البخاري - ج 8 - ص 26. صحيح مسلم - مسلم النيسابوري - ج 5 - ص 116. سنن أبي داود - ابن الأشعث السجستاني - ج 2 - ص 343. "فإنا قد قرأناها"/كتاب الموطأ - الإمام مالك - ج 2 - ص 824). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ثانیا</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">؛ آیا جناب عمربن خطاب نیز به «تقیه» به عنوان حکمی از احکام الهی شریعت محمدی(ص) اعتقاد داشته و به آن عمل کرده است؟!! آیا مدافعان این آیه از اهل سنت، قبول می کنند که ایشان «تقیه» کرده است و بخاطر تقیه، همان گونه که خود احتمال داده است، متن حکم آشکار قرآنی را در معرض فراموشی قرار داده است؟!!(لولا أن يقول الناس زاد عمر في كتاب الله لكتبت آية الرجم/صحيح البخاري - البخاري - ج 8 - ص 112 – 113. السنن الكبرى - البيهقي - ج 8 - ص 213. كتاب الموطأ - الإمام مالك - ج 2 - ص 824. سنن أبي داود - ابن الأشعث السجستاني - ج 2 - ص 343. و ...).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ثالثا</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">؛ حتی در برخی از گزارش های سخنان جناب ایشان، و یا دفاعیات مدافعان آیه ی رجم، سخن از نگارش آن در «حاشیه ی قرآن» است(شرح مسند أبي حنيفة - ملا علي القاري - ص 358. الاحكام - الآمدي - ج 3 - ص 154). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چرا باید این آیه ی ادعایی، در متن قرآن نوشته نشود و عملا به آنجا بیانجامد که «خوف از فراموشی و انکار آن توسط مسلمین و گمراهی آنان با ترک حکم واجب الهی» که در متن روایات گزارش شده، تحقق پیدا کند؟!!(فأخشى ان طال بالناس زمان أن يقول قائل و الله ما نجد آية الرجم في كتاب الله فيضلوا بترك فريضة أنزلها الله/ صحيح البخاري - البخاري - ج 8 - ص 26. صحيح مسلم - مسلم النيسابوري - ج 5 - ص 116. و ...). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رابعا)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> آیا وجود همه ی ابهامات یاد شده، دلیل تردید راوی اصلی آیه ی رجم در «قرآنی بودن آیه ی ادعایی» و عدم افزودن آن به قرآن نبوده و نیست؟!!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">پنجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بسیاری از مشاهیر فقهای شیعه و برخی از فقهای اهل سنت ادعای «وجود آیه ی رجم» را مساوی با قبول «تحریف قرآن» و از نوع «تحریف به نقیصه» می دانند.</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">گرچه مدافعان بسیار فراوان آن، با داعیه ی «نسخ قرائت و تلاوت و بقای حکم» به میدان آمده اند و این مورد را از قبیل «نسخ قرآن با قرآن» شمرده اند، ولی مخالفان نیز با ردّ ادعای «قرآنی بودن» متن یادشده(مبتنی بر اشکالات پیش گفته)</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;"> </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">احتمالات گوناگونی را مطرح کرده اند؛</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">اولا؛ </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">بر فرض صحت روایاتی که این آیه را ادعا کرده اند، روایات یادشده به حد «تواتر» نرسیده اند و «خبر واحد»(غیر متواتر) هم نمی تواند اثبات کننده ی وجود آیه ای در قرآن باشد(لأن هذه الأخبار ورودها من طريق الآحاد فغير جائز إثبات القرآن بها/ الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 255. المحصول - الرازي - ج 3 - ص 348).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">نهایت ادعای این احتمال، چیزی جز اثبات روایتی از پیامبر خدا(ص) نمی تواند باشد. بنابراین باید آن را به منزله ی «حکم الهی» که از طریق روایات به اثبات رسیده، در نظر گرفت. البته در بهترین حالت می توان آن را به عنوان «حدیث قدسی» شناخت که ناشی از وحی(ما انزل الله) باشد ولی از نوع «وحی غیر قرآنی» به شمار آید(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">و احتمل أن يكون المراد آية من حكم الله و مما أنزله الله و إن لم يكن من القرآن</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">/</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 256</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ثانیا</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">؛ عالمانی چون «فخر رازی» و «آمدی» در گزارش های خود از کسانی یاد کرده اند که مبتنی بر روایتی که می گوید: «عمربن خطاب گفته است: آن را در حاشیه ی مصحف می نوشتم» به برداشتی دیگر رسیده اند. آنان با استدلال به اینکه؛ «اگر جزو قرآن بود، نمی گفت در حاشیه ی قرآن می نوشتم، بلکه آن را در متن قرآن می نوشت» نتیجه گرفته اند که متن ادعایی، آیه ی قرآن نیست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">البته هردو عالم یادشده به این استدلال پاسخ داده اند که؛ «ممکن است بیان جناب عمربن خطاب ناظر به نسخ نوشتار و تلاوت آیه و بقای حکم آن بوده و چیزی که نوشتار و تلاوتش نسخ شده باشد، نباید در متن قرآن نوشته شود، هرچند قرآنی بودن آن بخاطر بقای حکم، ثابت شده است»(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">و لقائل أن يقول لما نسخ الله تعالى تلاوته و حكم بإخراجه من المصحف كفى ذلك فی صحة قول عمر رضي الله عنه و لم يلزم منه القطع بأنه لم يكن البتة قرآنا/ المحصول - الرازي - ج 3 - ص 348#الاحكام - الآمدي - ج 3 - ص 154: غاية قول عمر الدلالة على إخراج ذلك عن المصحف و القرآن لنسخ تلاوته، و ليس فيه دلالة على أنه لم يكن قرآنا).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ثالثا؛</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در کتاب «جامع البيان- إبن جرير الطبري-ج 6- ص331و332» تصریح کرده است که ؛ «پس از اقرار عالم یهود در حضور پیامبر(ص) به «وجود این آیه در تورات»، اهل تفسیر دچار اختلاف شده اند که آیا در صورت مراجعه ی مجدد یهودیان اهل ذمه و معاهد، به قضات و حاکمان اسلامی، آیا آنان هم مختار اند که مبتنی بر همین آیه ی تورات، حکم کنند یا اساسا این آیه منسوخ شده است؟ برخی گفته اند که آن آیه اکنون نیز ثابت و معتبر است و چیزی آن را نسخ نکرده است و حاکمان هر زمانی می توانند مبتنی بر آن حکم کنند»(فقال له النبي "ص": أنشدك بالله وبالتوراة التي أنزلها على موسى يوم طور سيناء ما تجد في التوراة ؟ فجعل يروغ و النبي "ص" ينشده بالله و بالتوراة التي أنزلها على موسى يوم طور سيناء، حتى قال: يا أبا القاسم «الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة» ... ثم اختلف أهل التأويل في حكم هذه الآية هل هو ثابت اليوم و هل للحكام من الخيار في الحكم و النظر بين أهل الذمة و العهد إذا احتكموا إليهم، مثل الذي جعل لنبيه"ص"، في هذه الآية، أم ذلك منسوخ؟ فقال بعضهم: ذلك ثابت اليوم لم ينسخه شئ، و للحكام من الخيار في كل دهر بهذه الآية مثل ما جعله الله لرسوله "ص").<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنا بر این، ابن جریر طبری به گروهی از مفسران نسبت می دهد که؛ «آنان این آیه را از آیات تورات می دانند که بخاطر اعتماد پیامبر خدا(ص) به آن، همچنان حکمش باقی است و قضات و حکام مسلمان نیز می توانند در مورد یهودیانی که معاهَد و اهل ذمه اند و برای قضاوت به آنان مراجعه می کنند، همچنان این حکم را جاری کنند».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پس این آیه ی قرآن نیست و آیه ی تورات است. ظاهر کلام ابن جریر طبری این است که؛ «در مورد یهودیان حکم آن باقی مانده است و ارتباطی به مسلمانان ندارد».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رابعا؛</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> برخی از فقها و مفسران نیز بخاطر مخالفت این روایات با متن قرآن، آن ها را غیر قابل اعتماد دانسته اند، چرا که روایات متواتره به «لزوم طرد روایات مخالف قرآن» حکم کرده اند و این مساله به عنوان «ملاک و معیار شناسایی صحت یا عدم صحت روایات» در بحث های اصولی پذیرفته شده است. این مطلب را به امید خدا در بحث «نسخ» پی خواهیم گرفت(و غير خفي أن القول بنسخ التلاوة، بعينه القول بالتحريف و الاسقاط / البيان في تفسير القرآن - السيد الخوئي - ص 205 #فالحق ان روايات التحريف المروية من طرق الفريقين و كذا الروايات المروية في نسخ تلاوة بعض الآيات القرآنية، مخالفة للكتاب مخالفة قطعية/تفسير الميزان - السيد الطباطبائي - ج 12 - ص 117).<b><span style="color: red;"><o:p></o:p></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تاکنون در مورد مشهورترین متن مورد ادعا از «آیه ی رجم» نکاتی را بیان کردم و اکنون به یکی از متون ادعایی در مورد آیه ی یادشده می پردازم تا بیشتر با انتقادات موجود آشنا شویم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در برخی متون نقل شده از آیه ی ادعایی رجم، اینگونه آمده است؛ «الشیخ و الشیخة فارجموهما البتة=زن و مرد کهنسال را حتما رجم کنید!!!» . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته در ذیل آن با عناوین؛ «بما قضیا من الشهوة» یا «من اللذة» و برخی افزودنی های دیگر نیز مواجه می شویم (من لا يحضره الفقيه - الشيخ الصدوق - ج 4 - ص 26. تهذيب الأحكام - الشيخ الطوسي - ج 8 - ص 195. وسائل الشيعة /الإسلامية - الحر العاملي - ج 15 - ص 610. بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 76 - ص 37. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 22 - ص 386. تفسير نور الثقلين - الشيخ الحويزي - ج 3 - ص 569. تقريرات الحدود والتعزيرات - تقرير بحث الگلپايگاني ، لمقدس - ج 1 - ص 101 – 102. تفسير الميزان - السيد الطباطبائي - ج 12 - ص 113. تفسير شبر - السيد عبد الله شبر - ص 14. المجموع - محيى الدين النووي - ج 20 - ص 7 – 8. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 237. سبل السلام - محمد بن اسماعيل الكحلاني - ج 4 - ص 8. فتح الباري - ابن حجر - ج 12 - ص 127 .<b><span style="color: red;"> </span></b>صحيح ابن حبان - ابن حبان - ج 10 - ص 275. الاستذكار - ابن عبد البر - ج 7 - ص 487 – 488. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 2 - ص 579. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 5 - ص 418. تفسير الثعالبي - الثعالبي - ج 2 - ص 190. و ...).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در خصوص این متن به چند نکته ی مهم اشاره می شود؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> با کمال تاسف در این متن ادعایی هیچ تصریحی به «زنا» نشده و بدون هرگونه مقدمه ای می گوید: زن و مرد کهنسال را رجم کنید!! گویی «کهنسالی» به تنهایی یک جرم نابخشودنی است که باید کهنسالان را سنگسار کرد(با تلقی رایج از معنی رجم) خواه جرمی مرتکب شده باشند یا نشده باشند!!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مرحوم سید عبدالله شبّر در تفسیر خود بر قرآن، به این نکته اشاره کرده است(تفسير شبر - السيد عبد الله شبر - ص 15 /و يا للعجب كيف رضى هؤلاء المحدثون لمجد القرآن و كرامته أن يلقى هذا الحكم الشديد على الشيخ و الشيخة بدون أن يذكر السبب و هو زناهما أقلا فضلا عن شرط الإحصان). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در این متن، علاوه بر چند اشکالی که به متن قبلی وارد بود، اشکال ادبی نیز وارد شده است که به چه دلیل باید لفظ «فاء» بر سر کلمه ی «ارجموهما»(فارجموهما) آمده باشد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نمی توان در پاسخ گفت که همین اتفاق در مورد «الزانیة و الزانی» افتاده است و در آیه ی جلد (الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة) لفظ «فاء» بر سر «اجلدوهما» وارد شده است، چرا که در آیه ی جلد، حکم را تعلیق بر وصف «زنا» کرده است و مفاد آن در حقیقت به جمله ای شرطیه تحویل می شود که؛«اذا زنی الرجل او المرأة، فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة=هرگاه مرد یا زنی زنا کنند، هر کدام شان را یکصد تازیانه بزنید» و لفظ «فاء» بر سر «جزاء شرط»(اجلدوا) وارد می شود و این منطبق با قواعد ادبیات عرب است. ولی در این متن ادعایی حکم به وصف(شیخوخة) تعلیق نشده است تا مجوزی برای ورود فاء بر سر «ارجموهما» باشد. مگر آنکه کسی مدعی شود که وصف «شیخوخة» خودش شرط و مجوز برای «رجم» است!!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مرحوم سید عبدالله شبر، همین مطلب را نیز دلیل بر دروغ بودن روایت می داند (تفسير شبر - السيد عبد الله شبر - ص 15 /و لكنا نقول ما وجه دخول الفاء في قوله "فارجموهما" و ليس هناك ما يصحح دخولها من شرط أو نحوه لا ظاهر و لا على وجه يصح تقديره و إنما دخلت الفاء على الخبر في قوله تعالى في سورة النور "والزانية و الزاني فاجلدوا" لأن كلمة "اجلدوا" بمنزلة الجزاء لصفة الزنى في المبتدأ. و الزنى بمنزلة الشرط. و ليس الرجم جزائا للشيخوخة و لا الشيخوخة سببا له. نعم الوجه في دخول الفاء هو الدلالة على كذب الرواية) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> با کمال تاسف این متن از طریق کتب معتبره ی روایی شیعه و اهل سنت نقل شده است. بنا بر این نه می توان آن را نادیده گرفت و نه می توان اشکالات بنیادینی را که متوجه آن است، مورد بی توجهی قرار داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این بن بست در متون روایی، تا آنجا جدی بوده که مرحوم «بخاری» در کتاب «صحیح بخاری» با اینکه روایات مورد نظر در خصوص آیه ی رجم را آورده است، ولی هیچ یادی از متن آیه ی رجم نکرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یادآوری این نکته لازم است که برخی روایات، در بردارنده ی متن ایه ی ادعایی بوده است ولی در نقل همان روایات از سوی مرحوم« محمد بن إسماعيل بخاري»، آن بخش از روایت که شامل گزارش متن آیه ی ادعایی بوده، حذف شده است و هیچ نقلی در کتاب «صحیح بخاری» نیست که گزارشی از متن آیه ی ادعایی را در خود داشته باشد و این درحالی است که همان روایات در نقل سایر کتب روایی معتبر اهل سنت، مثل؛ «سنن ابن ماجة، مسند احمد، سنن نسائی، سنن بیهقی و سنن دارمی» و سایر کتب روایی اهل سنت، مشتمل بر متن آیه ی ادعایی نیز هست!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این مطلب سبب جلب توجه برخی عالمان اهل سنت به احتمال «عمدی بودن حذف بخش مربوط به نقل متن آیه ی رجم» از سوی مرحوم بخاری شده است(أضواء البيان - الشنقيطي - ج 5 - ص 366 – 370. فتح الباري - ابن حجر - ج 12 - ص 127 /فسقط من رواية البخاري من قوله : وقد قرأناها إلى قوله : البتة ، و لعل البخاري هو الذي حذف ذلك عمدا) <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">جالب است که مرحوم بخاری پس از این حذف عمدی، عبارتی آورده است که به احتمال قوی جزو روایت نیست و برداشت او از روایت یا روایات مربوطه است(</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">و الرجم في كتاب الله حق على من زنى إذا أحصن من الرجال و النساء إذا قامت البينة أو كان الحبل أو الاعتراف</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">/</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">صحيح البخاري - البخاري - ج 8 - ص 26</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">).</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همین داستان در مورد «صحیح مسلم» که دومین کتاب معتبر روایی اهل سنت است، عینا تکرار شده است (صحيح مسلم - مسلم النيسابوري - ج 5 - ص 116) . یعنی او هم به ناقص و ناقض بودن متون گزارش شده نسبت به ادعای مدافعان آیه ی رجم باور داشته و به همین دلیل از گزارش متون ادعایی در مورد آیه، پرهیز کرده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حال باید پرسید که چرا در معتبر ترین کتاب های روایی اهل سنت، این عبارات<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>و متون آیه ی ادعایی حذف می شوند و با «نقل به معنی» مضمونی درست و بدور از اشکالات پیش گفته، جایگزین می گردند؟! آیا توجه<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>محدثان بزرگ اهل سنت و معتبر ترین آنان در نقل حدیث، به اشکالات منطقی متون ادعایی، سبب این «حذف عمدی» نشده؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیش از این نباید خود را گرفتار «آیه ی ادعایی» رجم کنیم. هرچند ادعای «اتفاق مسلمین بر صحت ادعای وجود آیه ی رجم در قرآن»(به استثنای خوارج) هم شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اجمالا دانستیم که هیچ متن قابل دفاعی برای آیه ی ادعایی وجود ندارد و مهمتر از همه آن است که معتبر ترین روات آیه ی رجم، به نقض و نسخ حکم ادعایی آن با سنت پیامبر(ص) و سیره ی متشرعه و اصحاب پیامبر در مورد «زنای غیر محصنه ی شیخ و شیخه» و «زنای محصنه ی شاب و شابة» اقرار کرده اند و این حکم ادعایی را منسوخ دانسته اند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اما بحث های مفصل فقیهان و مفسران در خصوص این آیه ی ادعایی، میزان و معیاری به دست می دهد که بدانیم اندیشه ی رایج اسلامی تاچه اندازه گرفتار «ناهماهنگی و آشفتگی» است که عالمان شریعت، حاضر شده اند برای «اثبات یک حکم فقهی» تا آنجا پیش بروند که «اعتبار قرآن» را زیر سوال ببرند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این همان دردی است که سالیان سال در حوزه ی اندیشه ی دینی و شرعی، متدینان و متشرعان را گرفتار کرده و بیماری خطرناک و مسری «تحریف شریعت» را به همه جا سرایت داده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">جای بحث های کلامی را که باید همچون اصولی برای فقه و حتی اصول فقه باشد، در حد تابعی از احکام فقهی پایین آورده است. مثلا در همین موضوع، برای اثبات قرآنی بودن حکم رجم، حاضر است تا ادعای «تحریف قرآن به نقیصة» پیش برود. یعنی زمام بحث کلامی «تحریف یا عدم تحریف قرآن» به دست بحث فقهی «اثبات یا عدم اثبات حکم رجم در قرآن» داده می شود و این برداشت را القاء می کند که؛ «این فقه و احکام فرعی شریعت است که باورهای اصلی دینی و شرعی ما را تعیین می کند» در حالی که بدون تردید، باید «باورهای اصلی ما، تعیین کننده ی احکام فرعی شریعت» باشند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تردید در این مساله همچون تردید در «لزوم تبعیت فروع از اصول» است و فرد مردد لابد در این اندیشه است که می توان به «لزوم نبعیت اصول از فروع» اندیشید!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">با کمال تاسف باید اعتراف کرد که مخروط ترتیبی شریعت از حالت طبیعی؛ «1- عقاید 2- اخلاق 3- احکام» همچون پوستینی وارونه به «1- احکام 2- اخلاق 3- عقاید» تبدیل شده و حساسیتی که در خصوص نقض احکام فرعی شریعت نشان داده می شود، نسبت به اخلاقیات شریعت و یا اعتقادات آن هرگز دیده نمی شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">کافی است که کسی خلاف شرعی مرتکب شود، بلافاصله از سوی برخی متشرعان با بداخلاقی تمام، او را تفسیق و سپس تکفیر می کنند و در این اندیشه نمی کنند که زیر پاگذاشتن یکی از فروع شریعت، مجوزی برای نقض اصول اخلاقی و اعتقادی از سوی مدعیان دفاع از شریعت نمی دهد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مطلب مهم دیگری که به آن می رسیم، بحث ناهماهنگی و آشفتگی در اندیشه ی عالمان دین و شریعت محمدی(ص) است. نکته ای اصولی و اساسی که باید در بحثی اختصاصی به آن پرداخت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چرا پس از نزدیک به هزار و چهارصد سال، باید شاهد ناهماهنگی بین بخش های اعتقادی و اخلاقی و احکام شریعت باشیم و گاه و بیگاه که یک حکم فرعی مورد پرسش قرار می گیرد، تمامی اندیشه را برای دفاع از یک امر فرعی با خطر مواجه کنیم؟!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مگر امیر مومنان بر این اصل عقلانی تاکید نورزیده است که؛ «شر الکلام ما نقض بعضه بعضا=بدترین سخن ها آنست که بعضی از آن بعض دیگر را نقض کند». چرا ما به تناقض های موجود بین برخی روایات نقل شده یا برخی رویکردهای رایج، اعتراف نمی کنیم و با ملاک «عدم تناقض» آن ها را نمی سنجیم؟! جالب است که در همان حال، انتظار داریم که در تعاطی و تقابل اندیشه ها، همچنان پیروز میدان باشیم و فلب و عقل آدمیان را تسخیر کنیم!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مگر خدای رحمان از پیروان قرآن و شریعت محمدی(ص) پیروی از «احسن القول» را پس از استماع همه ی اندیشه ها(شنیدن به قصد تفهم و تفکر) نخواسته است؟ و مگر «احسن القول» در مقابل «شرالقول» قرار ندارد، پس چرا باید جایگاه اندیشه ی اسلام و شریعت محمدی(ص) را از «احسن القول» به «شر القول» تنزل دهیم و «اندیشه ای ناهماهنگ» و گاه «متناقض» را بپذیریم و خیال کنیم که با پنهان شدن زیر عنوان «تعبّد» می توان از مسئولیت عقلی و شرعی خود شانه خالی کنیم؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اگر خدای رحمان به عالمان هشدار نداده بود که؛ «و لو کان من عند غیرالله، لوجدوا فیه اختلافا کثیرا=اگر این قرآن از جانب غیر خدا می بود، هرآینه در آن احتلاف بسیاری می یافتند» شاید انتظار این اما و اگر ها در مورد یک «آیه ی ادعایی» را می توانستیم طبیعی بدانیم و پراکنده گویی های ناهماهنگ را می توانستیم توجیه کنیم، ولی این کلام الهی راه را بر این مجادلات غیر طبیعی بسته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اگر فقط این کلام الهی را آویزه ی گوش خود می کردیم که؛ «و لاتقف ما لیس لک به علم=از آنچه به آن اگاهی نداری، پیروی نکن»، هیچ گاه شریعت محمدی را به گونه ای تفسیر نمی کردیم که با یافته های علمی، در تناقض باشد. نباید به گونه ای اظهار نظر کنیم که راه را برخود بسته ببینیم و مجبور به توجیهات بی مبنایی شویم که منجر به «تحقیر عقل و علم بشری» گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نباید به تصوراتی بپردازیم و روی آوریم که مسیر «تقابل علم با دین و شریعت» را می پیماید. نباید از دانش سایر افراد و مجامع بشری خود را بی نیاز بدانیم و بر خلاف توصیه ی پیامبر خدا(ص) که علم آموزی را در دورترین نقطه ی شناخته شده ی آن روزگار، یعنی چین، ترغیب می کرد، رفتار کنیم. نباید با عناوین جعلی «علم کفار» و «دانش غربی یا شرقی»، بهره گیری از علم سایر آدمیان را منفور و ناپسند جلوه دهیم و خودخواهانه، راه تعالی و رشد را بر جامعه ی اسلامی ببندیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دیر زمانی است که در علم فقه و خصوصا در «احکام امضائی» آن، بی توجهی به تجارب بشری و رویکردهای معقول عقلاء، رواج پیدا کردهاست.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">توصیه ی امیر مومنان علی بن ابی طالب(ع) به ما هشدار می دهد که؛ «اعقل الناس، من جمع علم الناس الی علمه=عاقل ترین مردم، کسی است که دانش دیگران را به دانش خود بیافزاید» و همه می دانیم که در خصوص بهره بردن از تجارب بشری و عبرت گیری از سرنوشت آنان، میراث گران بهایی از توصیه های شریعت محمدی(ص) به ما رسیده است. آیا ما به این میراث عظیم، اعتنا کرده ایم؟!! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به اصل بحث برگردیم و ببینیم برای اثبات این حکم فرعی شرعی، چه رویکرد هایی از سوی متولیان و عالمان شریعت گزارش شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بحث نسخ در قرآن از جمله ی بحث های مهمی است که در علم «اصول فقه» به آن توجه شده و مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به ادعایی که در مورد «نسخ آیه ی دوم سوره ی نور(آیه ی جلد) توسط آیه ی رجم» شده است، اکنون باید به این بحث بپردازیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt;">ادامه دارد ...</span></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-34504233833318208052011-05-04T12:08:00.001+04:302011-05-04T12:16:30.509+04:30بررسی حکم رجم(بخش 4)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">استدلال مدعیان آیه ی رجم <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">همان طور که پیش از این گزارش شد، هیچ متن مشترکی در مورد آیه ی ادعایی، وجود ندارد. البته برخی نقل ها بیشتر مورد استناد قرار گرفته و برخی کمتر. در هر صورت ابتدا به نحوه ی استدلال به آیه ی ادعایی می پردازیم و سپس به جزئیات آن پرداخته و در نهایت به نتیجه گیری خواهیم رسید(ان شاء الله).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در ابتدای این بخش از بحث، لازم است یادآوری کنم که اساسا در دو مبحث به این آیه ی ادعایی استناد شده است. یکم) بحث فقهی حد زنای محصنه. دوم) بحث اصولی «نسخ در قرآن» و جواز یا عدم جواز نسخ قرآن با سنت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">می توان هریک از این مباحث را به صورت جداگانه مورد بررسی مشروح قرار داد ولی چون بنا بر اختصار است، ما هر دو مبحث را با محوریت؛ «قبول یا عدم قبول وجود این آیه ی ادعایی» مورد بررسی اجمالی قرار می دهیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">1- در مذهب حنفیه که به تنهایی بیش از 50 در صد مسلمانان دنیا را تشکیل می دهند، استدلال فقهاء و عالمان این گرایش، عمدتا به نقل روایاتی پرداخته است که از خلیفه ی دوم صادر شده و می گوید: «در سوره ی احزاب، آیه ی رجم وجود داشته و اگر ترسی از اتهام زنی دیگران نداشت، آن را در قرآن می نوشت تا کسی در آینده منکر وجود چنین آیه ای نشود و حکم رجم را انکار نکند»( ).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">اکنون به نمونه ای از استدلال های فقهای حنفیه می پردازیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در کتاب «المبسوط - السرخسي - ج 9 - ص 36 و 37» آمده است؛ « زنا بر دو نوع است؛ رجم در باره ی کسی که محصن است و تازیانه در باره ی کسی که غیر محصن است. البته حکم زنا در ابتدای اسلام، حبس در خانه ها و سرزنش زبانی بود، همان گونه که خداوند فرمود:"فامسکوهن فی البیوت" و فرمود:"فآذوهما" پس نسخ شد با سخن رسول خدا که فرمود:"از من بیاموزید، خداوند راهی برای زنان زناکار قرار داد، باکره با باکره یکصد تازیانه و تبعید یکساله و همسردار با همسردار، یکصد تازیانه و رجم با سنگ ریزه. این سخن پیامبر(ص) قبل از نزول آیات سوره ی نور بوده است، چرا که فرمود: "خذوا عنّی=از من بیاموزید" و اگر پس از نزول سوره ی نور بود می فرمود: "از خدا بیاموزید=خذوا عن الله تعالی". سپس این حکم پیامبر(ص) نسخ شد با بیان خداوند متعال: "فاجلدوا کل واحد منهما مأة جلدة=هرکدام شان را صد تازیانه بزنید" و حکم زناکارغیر محصن بر این آیه ی قرآن استقرار یافت و رجم در باره ی زناکاران محصن. پس تازیانه بین همه ی عالمان اتفاقی است و اما رجم، حد مشروعی است در مورد محصن که با سنت ثابت شده است و خوارج آن را نپذیرفته اند ... و عمر (رض) بر روی منبر گفته است:"همانا از جمله آیات نازل شده در قرآن، این است که؛ "الشیخ و الشیخة اذا زنیا فارجموهما البتة=کهنسال مرد و زن را اگر زنا کردند، حتما رجم کنید". زود است که گروهی این آیه را انکار کنند و اگر مردم نمی گفتند: عمر در کتاب خود چیزی را افزود، هرآینه در حاشیه ی قرآن این آیه را می نوشتم"(ثم الزنا نوعان رجم في حق المحصن و جلد غير المحصن و قد كان الحكم في الابتداء الحبس في البيوت و التعيير و الأذى باللسان كما قال الله تعالى فامسكوهن في البيوت و قال فآذوهما ثم انتسخ ذلك بحديث عبادة بن الصامت أن النبي صلى الله عليه و سلم قال خذوا عنى قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام و الثيب بالثيب جلد مائة و رجم بالحجارة و قد كان هذا قبل نزول سورة النور بدليل قوله خذوا عنى و لو كان بعد نزولها لقال خذوا عن الله تعالى ثم انتسخ ذلك بقوله تعالى فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة و استقر الحكم على الجلد في حق غير المحصن و الرجم في حق المحصن فأما الجلد فهو متفق عليه بين العلماء و أما الرجم فهو حد مشروع في حق المحصن ثابت بالسنة الا على قول الخوارج ... و قال عمر رضي الله عنه على المنبر و ان مما أنزل في القرآن أن الشيخ و الشيخة إذا زينا فارجموهما البتة و سيأتي قوم ينكرون ذلك و لولا أن الناس يقولون زاد عمر في كتاب الله لكتبتها على حاشية المصحف).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">مرحوم سرخسی در کتاب «</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">أصول السرخسي - أبو بكر السرخسي - ج 2 - ص 71</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">» نوشته است؛ «برخی از فقهاء استدلال کرده اند به حکم حبس در خانه ها و سرزنش زبانی در باره ی زنا کار، که خداوند در قرآن فرموده است. سپس این حکم نسخ شد با سنت رسول خدا که فرمود:"باکره با باکره یکصد تازیانه و تبعید یکساله و همسردار با همسردار، یکصد تازیانه و رجم با سنگ ریزه". این سخن نیز محکم و قوی نیست چرا که حقیقتا ثابت شده است با روایت عمر (رض) که حکم رجم از جمله ی آیاتی بوده که در قرآن تلاوت می شده است و اگر مردم نمی گفتند: عمر در کتاب خود چیزی را افزود، هرآینه در حاشیه ی قرآن این آیه را می نوشتم:" "الشیخ و الشیخة اذا زنیا فارجموهما البتة=کهنسال مرد و زن را اگر زنا کردند، حتما رجم کنید" .پس این حقیقتا از نوع نسخ قرآن با قرآن است(</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">و منهم من استدل بحكم الحبس في البيوت و الأذى باللسان في حق الزاني ، فإنه كان بالكتاب ثم انتسخ بالسنة ، و هو قوله عليه السلام البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام ، و الثيب بالثيب جلد مائة ورجم بالحجارة و هذا ليس بقوي أيضا ، فقد ثبت برواية عمر رضي الله عنه أن الرجم مما كان يتلى في القرآن على ما قال : لولا أن الناس يقولون إن عمر زاد في كتاب الله لكتبت على حاشية المصحف : الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة . الحديث ، فإنما كان هذا نسخ الكتاب بالكتاب).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> از این عبارت سرخسی که می گوید؛ « فقد ثبت برواية عمر رضي الله عنه أن الرجم مما كان يتلى في القرآن=</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> حقیقتا ثابت شده است با روایت عمر (رض) که حکم رجم از جمله ی آیاتی بوده که در قرآن تلاوت می شده است</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">» و عبارت «فانما کان هذا نسخ الکتاب بالکتاب=پس حقیقتا این از نوع نسخ قرآن با قرآن است» می توان فهمید که بحث «وجود آیه ی رجم» برای ایشان و همفکران شان «حقیقتا ثابت شده است» و هیچ تردیدی در آن ندارند که «نسخ قرآن با قرآن» در خصوص حکم رجم محصن اتفاق افتاده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> گرچه در عبارت مبسوط(9/36) از عبارت «ثابت بالسنة=رجم با سنت ثابت شده است» امکان برداشت «عدم قبول آیه ی رجم» وجود داشت ولی با تصریح سرخسی در اصول، این احتمال از بین رفته و معلوم می گردد که مقصود وی «بیان دلایل موافقت و مخالفت خوارج با سایر عالمان شریعت بوده و به همین دلیل در مورد اتفاق نظر مسلمین به آیه ی سوره ی نور (جلد) استناد کرده و در مورد رجم می گوید با سنت قطعیه ثابت شده است که از جمله ی این سنت قطعیه، نقل عمربن خطاب از آیه ای است که قرائتش نسخ شده ولی حکمش باقی مانده است و به همین دلیل در پایان سخن تصریح می کند که در اینجا نسخ قرآن با فرآن اتفاق افتاده است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متن مورد اعتماد حنفیه در آیه ی رجم، عبارت است از؛ «</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة=مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">2- در مذهب شافعیه که بیش از 20 درصد مسلمانان به آن گرایش دارند، همچون حنفیه، به روایات پیش گفته استناد می کنند و نقل جناب عمربن خطاب را دلیل وجود آیه می شمارند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">محی الدین نووی از بزرگترین فقهای شافعیه علاوه بر متنی که پیش از این از کتاب «المجموع - ج 20 - ص 7» گزارش دادیم، در کتاب «</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">شرح مسلم - النووي - ج 11 - ص 191</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">» و در شرح کلام عمربن خطاب آورده است؛ « بیان عمر: از جمله ی آیات نازل شده بر پیامبر آیه ی رجم بود که ما آن را خواندیم و رعایت کردیم و درباره اش فکر کردیم. مقصودش از آیه ی رجم، عبارت؛"الشیخ و الشیخة إذا زنيا فارجموهما البتة=مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">" بود. این آیه از آیاتی است که لفظش(قرائت و کتابت آن)نسخ شده و حکمش باقی مانده است ...و اینکه عمر این مطلب را آشکارا و در حالی که بر منبر بود بیان کرد و هیچیک از صحابه ی پیامبر(ص) و سایرین از حضار مخالفت و انکار نکردند و سکوت کردند، دلیل بر ثبوت (آیه ی) رجم است»(</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">قوله "فكان مما أنزل الله عليه آية الرجم قرأناها و وعيناها و عقلناه " أراد بآية الرجم الشيخ و الشيخة إذا زينا فارجموهما البتة و هذا مما نسخ لفظه و بقي حكمه و قد وقع نسخ حكم دون اللفظ و قد وقع نسخهما جميعا فما نسخ لفظه ليس له حكم القرآن في تحريمه على الجنب و نحو ذلك و في ترك الصحابة كتابة هذه الآية دلالة ظاهرة أن المنسوخ لايكتب في المصحف و في إعلان عمر بالرجم و هو على المنبر و سكوت الصحابة و غيرهم من الحاضرين عن مخالفته بالانكار دليل على ثبوت الرجم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> عبارات بکار رفته در متن مرحوم نووی همچون؛ «هذا مما نسخ لفظه و بقی حکمه=این از آیاتی است که قرائتش نسخ شده و حکمش باقی مانده» و یا «دلیل علی ثبوت الرجم» تاکید این فقیه شافعی مذهب بر اعتقاد وی به «ثبوت آیه ی رجم» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> او در کتاب مجموع نیز اولین دلیل بر ثبوت رجم را همین گزارش عمر از آیه ی رجم قرار داده است. بنا بر این از آن به عنوان «دلیل قرآنی» بهره گرفته است و نشان می دهد که قرآنی بودن رجم را بدون تردید پذیرفته است(فإن كان محصنا وجب عليه الرجم لما روى ابن عباس رضي الله عنه قال ، قال عمر : لقد خشيت أن يطول بالناس زمان حتى يقول قائلهم ما نجد الرجم في كتاب الله فيضلون و يتركون فريضة أنزلها الله ، ألا إن الرجم إذا أحصن الرجل و قامت البينة أو كان الحمل أو الاعتراف ، و قد قرأتها الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة/ المجموع - محيى الدين النووي - ج 20 - ص 7).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متن مورد اعتماد شافعیه نیز در آیه ی رجم، عبارت است از؛ «</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة=مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما».</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">3- حنابله که کمتر از 8 درصد مسلمانان را تشکیل می دهند، همچون دو گروه قبلی، به روایات یاد شده اعتماد کرده و آن ها را مبنای قبول وجود آیه ی رجم قرار داده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">عبدالله بن قدامه ی حنبلی که از بزرگترین فقهای حنابله است در کتاب معروف «المغني - ج 10 - ص 120 -122» به روشنی از رویکرد مومنانه ی این مذهب در مورد آیه ی رجم خبر می دهد. او در این کتاب آورده است که؛ «وجوب رجم بر مرد و زن زناکاری که محصن باشند، دیدگاه همه ی اهل علم استاز صحابه و تابعین و عالمان بعد از آن ها در جمیع قرون و همه ی سرزمین های اسلامی و جز خوارج، مخالفی را نمی شناسیم ... دلیل ما سنت عملی پیامبر خدا(ص) و اخبار متواتری است که از گفتار و رفتار ایشان رسیده و همه ی اصحاب پیامبر(ص) بر آن اجماع کرده اند ... و حقیقتا خدای متعال آن را در قرآن نازل کرده است و همانا نوشتار آن نسخ شده ولی حکمش باقی است، پس روایت شده از عمربن خطاب (رض) که گفت: ... پس در میان آیاتی که بر پیامبر نازل شد، آیه ی رجم بود که آن را خواندم و در باره اش اندیشیدم و رعایت کردم. پیامبر خدا(ص) رجم کرد و ما هم پس از او رجم کردیم. پس می ترسم که زمانی طولانی بگذرد بر مردم و کسی بگوید: ما آیه ی رجم را در قرآن نمی یابیم، پس گمراه شوند بخاطر ترک واجبی که خداوند در قرآن آن را نازل کرده است، پس رجم واجب است بر هرکسی که زنا کند و محصن باشد از زن و مرد، هنگامی که گواهی باشد یا حامله شود یا اعتراف کند. و حقیقتا خوانده است در قرآن ؛ "الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم= مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، کیفری از جانب خدا و خدا عزیز و حکیم است" آیه ای که بر آن اتفاق نظر وجود دارد ...و این سخن برخی علماء که گفته اند این نسخ است، صحیح نیست بلکه این تخصیص است. برفرض که نسخ باشد، از نوع نسخ قرآن با قرآن است آن هم با آیه ای که عمر(رض) آن را بیان کرد»(... وجوب الرجم على الزاني المحصن رجلا كان أو امرأة و هذا قول عامة أهل العلم من الصحابة و التابعين و من بعدهم من علماء الأمصار في جميع الأعصار و لانعلم فيه مخالفا الا الخوارج ... و لنا انه قد ثبت الرجم عن رسول الله صلى الله عليه و سلم بقوله و فعله في أخبار تشبه المتواتر و أجمع عليه أصحاب رسول الله صلى الله عليه و سلم ... و قد أنزله الله تعالى في كتابه و إنما نسخ رسمه دون حكمه فروي عن عمر بن الخطاب رضي الله عنه أنه قال ... فكان فيما أنزل عليه آية الرجم فقرأتها و عقلتها و وعيتها و رجم رسول الله صلى الله عليه وسلم و رجمنا بعده فأخشى ان طال بالناس زمان ان يقول قائل ما نجد الرجم في كتاب الله فيضلوا بترك فريضة أنزلها الله تعالى فالرجم حق على من زنا إذا أحصن من الرجال و النساء إذا قامت البينة أو كان الحبل أو الاعتراف و قد قرأ بها "الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم " متفق عليه ... و قولهم إن هذا نسخ ليس بصحيح و إنما هو تخصيص ثم لو كان نسخا لكان نسخا بالآية التي ذكرها عمر رضي الله عنه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> عبارات ابن قدامه همچون؛ « حقیقتا در کتاب خدا این آیه نازل شده»(و قد أنزله الله تعالى في كتابه) و یا «نوشتارش نسخ شده و حکمش باقی است» (و إنما نسخ رسمه دون حكمه) و اینکه اعتماد به این آیه یا نقل این روایت از عمر بن خطاب، مورد اتفاق و پذیرش همگان است(متفق علیه) و اینکه اگر نسخ را بپذیریم، از نوع «نسخ قرآن با قرآن» است و نه از نوع «نسخ قرآن با سنت»( لكان نسخا بالآية التي ذكرها عمر) تماما تاکید و تکرار ایمان به وجود «ایه ی رجم» نزد حنابله است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متن آیه ی رجم از نظر این مذهب فقهی اهل سنت، عبارت است از؛ «الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم= مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، کیفری از جانب خدا و خدا عزیز و حکیم است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">4- مالکیة که کمتر از 4 در صد مسلمانان را تشکیل می دهند، ظاهرا اعتقادی به وجود آیه ی رجم ندارند وتنها سنت(روایات) و اجماع را دلیل حکم رجم و تخصیص آیه ی سوم سوره ی نور (آیه ی جلد) می دانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در کتاب «المدونة الكبرى - الإمام مالك - ج 6 - ص 236» آمده است؛ فرد دارای همسری که زنا کند، حکمش رجم است، بدون تازیانه و فردی که همسر اختیار نکرده، حکمش تازیانه است بدون رجم. به این روال سنت پیامبر(ص) عملی شده است»(والثيب حده الرجم بغير جلد والبكر حده الجلد بغير رجم بذلك مضت السنة).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">مرحوم ابن رشد اندلسی(متوفی 595) که بخاطر حضورش در اندلس و جایگاهی که عمدتا فقه مالکی، گرایش عمومی آن دیار را تشکیل می داد، تحت تاثیر آن بود ولی نمی توان با صراحت او را فقیهی مالکی بشمار آورد، نیز همین رویکرد را در کتاب ارزشمند «بداية المجتهد ونهاية المقتصد- ج 2 - ص 356» گزارش کرده است؛ «زناکاران کسانی اند که بخاطر گوناگونی شان کیفر های مختلفی دارند ... پس افراد دارای همسر که برده نباشند، حدشان رجم است به اجماع همه ی مسلمین بجز یک فرقه ی پیرو آرای شخصی خود(خوارج) که آنان حکم هر زناکاری را تازیانه می دانند. همانا عموم مسلمانان بخاطر ثبوت روایات رجم، آن را پذیرفته اند، پس تخصیص زده اند حکم قرآن را به وسیله ی سنت(روایات). مقصود آیه ی سوم سوره ی نور(الزانیة و الزانی) است»(و الزناة الذين تختلف العقوبة باختلافهم أربعة أصناف : ... فأما الثيب الأحرار المحصنون، فإن المسلمين أجمعوا على أن حدهم الرجم إلا فرقة من أهل الأهواء فإنهم رأوا أن حد كل زان الجلد، و إنما صار الجمهور للرجم لثبوت أحاديث الرجم، فخصصوا الكتاب بالسنة أعني قوله تعالى : " الزنية و الزاني " الآية).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">بنا بر این، نمی توان مالکیة را جزو طرفداران وجود آیه ی رجم بشمار آورد و می توان آن ها را به مخالفان ادعای وجود آیه ی رجم افزود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">5- ظاهریه از اهل سنت(طرفداران داود اصفهانی) نیز گروهی اند که گرچه پیروان چندانی ندارند، ولی برخی نظریات آنان در گرایش سایر مذاهب، موثر است. عمده ترین اثر این گروه فقهی، کتاب «المحلیّ» اثر «ابن حزم اندلسی»( ) است. در این کتاب(</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ج 11 - ص 234 – 235</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">) آمده است؛ «گفتار کسی که اصلا رجم را نمی بیند، نادیده گرفته می شود بخاطر آنکه برخلاف مطلب ثابت شده از سنت پیامبر خدا(ص) است و حقیقتا قرآن در مورد رجم نازل شده بود ولی لفظ آن نسخ شده و حکمش باقی مانده است...(سپس به نقل روایتی از «ذر بن حبیش از ابیّ بن کعب نقل می پردازد که متضمن تحریف قرآن است) و با تایید از قول «ابی علی» نقل می کند که سند آن روایت صحیح است مثل خورشیدی که هیچ مانعی آن را نپوشانده!!! و در نهایت می گوید:) ولی آیه ی رجم لفظش نسخ شده و حکمش باقی مانده»(</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">قال أبو محمد رحمه الله : و هذه أقوال كما ترى فأما قول من لم ير الرجم أصلا فقول مرغوب عنه لأنه خلاف الثابت عن رسول الله صلى الله عليه وسلم و قد كان نزل به قرآن و لكنه نسخ لفظه و بقي حكمه ، حدثنا حمام نا ابن مفرج نا ابن الاعرابي نا الدبري نا عبد الرزاق عن سفيان الثوري عن عاصم بن أبي النجود عن ذر بن حبيش قال : قال لي أبي بن كعب كم تعدون سورة الأحزاب ؟ قلت : إما ثلاثا و سبعين آية أو أربعا و سبعين آية قال : ان كانت لتقارن سورة البقرة أو لهي أطول منها و إن كان فيها لآية الرجم قلت : أبا المنذر و ما آية الرجم قال : إذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم * قال علي : هذا اسناد صحيح كالشمس لا مغمز فيه ، ... قال أبو محمد رحمه الله : و لكنها نسخ لفظها و بقي حكمها ...).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> تاکید و تکرار عنوان «نسخ شدن لفظ و باقی ماندن حکم آیه ی رجم» در بیان ابن حزم، نشانگر قطعی بودن این آیه در دیدگاه «ظاهریه ی اهل سنت» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متنی که در این بخش از کتاب یادشده برای آیه ی ادعایی مورد استناد قرار گرفته، عبارت است از؛ « إذا زنى الشيخ والشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم=هرگاه مرد کهنسال یا زن کهنسال زنا کند، حتما آنان را رجم کنید، کیفری از جانب خدا و خدای عزیز و حکیم است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> جالب است که در ادامه ی این بحث، مرحوم ابن حزم، به نقل روایتی از عمربن خطاب پرداخته که می گوید: «وقتی آیه ی رجم نازل شد به پیامبر خدا(ص) مراجعه کردم و گفتم: آیه را بگو تا بنویسم. کسی(شعبه) گفت: گویا پیامبر نوشتن آن را نمی پسندد. عمر گفت: آیا نمی بینی که اگر کهنسالی زنا کند ولی محصن نباشد، او را تازیانه می زنند و اگر جوانی زنا کند و محصن باشد او را رجم می کنند؟!!»(قال عمر : لما نزلت أتيت رسول الله صلى الله عليه و سلم فقلت اكتبنيها قال شعبة كأنه كره ذلك فقال عمر : ألا ترى أن الشيخ إذا لم يحصن جلد و أن الشاب إذا زنى و قد أحصن رجم/ ج 11 - ص 235).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">چهارم)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> نقل روایت اخیر نشان می دهد که بر خلاف ادعای رایج بین اهل سنت، اشکال اساسی این آیه ی ادعایی با سایر ادله است و ظاهرا مطلوب مدافعانش را نیز برآورده نمی کند. آنها می خواهند «رجم محصن و محصنة» را از قرآن اثبات کنند و این آیه ی ادعایی می گوید که «زناکار کهنسال مرد و زن را باید رجم کرد». اشکالات عمده ی این متن از نظر خود گزارشگر اصلی(عمربن خطاب) این است که؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">اولا؛ مفاد این متن این است که زناکار کهنسال حتی اگر محصن یا محصنة نباشد هم باید رجم شود!!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ثانیا؛ زناکار محصن یا محصنة ای که کهنسال نباشد مشمول رجم در این آیه نمی شود!!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در این روایت تصریح شده است که مفاد این آیه ی ادعایی با عمل رسول خدا(ص) و اصحاب او ناسازگار است و متن ادعایی آیه ی رجم برخلاف مطلوب و مقصود گزارشگران و مدافعان آن است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">6- در کتب برخی از بزرگان فقهای شیعه نیز این مطلب به عنوان «آیه ی منسوخه» اجمالا آمده و برخی از آن ها این ادعا را پذیرفته اند و بسیاری نیز در آن تردید کرده و یا اساسا آن را مردود شمرده اند. در این قمت از بحث، به نظر دو نفر از بزرگان اکتفا می کنیم. البته در ادامه ی بحث با نظرات برخی دیگر هم آشنا می شویم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">الف)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> مرحوم شیخ طوسی در کتاب «عدة الأصول (ط.ق) ج 3 - ص 36 – 37» آورده است؛ «نسخ در همه ی اشکالی که گفتیم حقیقتا اتفاق افتاده است، بخاطر اینکه خداوند عده ی یکساله را با عده ی چهارماه و ده روز نسخ کرده و صدقه دادن بخاطر نجوا را نسخ کرده و ایستادگی یک نفر در برابر ده نفر در هنگامه ی جنگ را نسخ کرده، اگر چه قرائت آیات در همه ی موارد باقی مانده است. و حقیقتا نسخ کرده است تلاوت را و باقی گذاشته است حکم آن را بنا بر آنچه روایت شده از آیه ی رجم یعنی؛ "</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله=مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، کیفری از جانب خدا</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">"و اینکه این آیه ای است که خداوند در قرآن نازل کرده و حکم آن باقی مانده است بدون هیچ اختلافی ... و اما نسخ حکم و تلاوت با هم، مانند چیزی است که عایشه روایت کرده که از جمله ی آیات نازل شده در قرآن بحث ده نوبت شیر نوشیدنی است که سبب محرمیت می شود و سپس به پنج نوبت نسخ شد هم از نظر حکم و هم از نظر قرائت. ما همه ی موارد را به عنوان مثال ذکر کردیم و اگر هیچیک از موارد یادشده اتفاق هم نیافتاده بود، اخلالی در جواز نسخ در موارد یاد شده ایجاد نمی کند، چرا که دلیل برای جواز نسخ ارائه کردیم و آن دلیل برای جواز نسخ کافی است»(و اما جواز النسخ فيهما فلا شبهة أيضا فيه لجواز تغير المصلحة فيما و قد ورد النسخ بجميع ما قلناه لان الله تعالى نسخ اعتداد الحول بتربص أربعة اشهر و عشر أو نسخ التصدق قبل المناجاة و نسخ ثبات الواحد للعشرة و ان كانت التلاوة باقية في جميع ذلك و قد نسخ ابقاء التلاوة و بقى الحكم على ما روى من اية الرجم من قوله الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و ان كان ذلك مما أنزله الله و الحكم باق بلا خلاف ... و اما نسخهما معا فمثل ما روى عن عايشة انها قالت كان فيما أنزله تعالى عشرة رضعات يحرمن ثم نسخت بخمس فجرت بنسخة تلاوة و حكما و انما ذكرنا هذه المواضع على جهة المثال و لو لم يقع شئ منها لما أخل بجواز ما ذكرناه و صحته لان الذي أجاز ذلك ما قدمناه من الدليل و ذلك كاف في هذا الباب).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> شیخ طوسی گرچه مصداق نسخ قرائت و بقاء حکم را به نقل روایتی متکی می داند که مدعی نزول آیه ی رجم شده است، ولی در پایان تصریح کرده است که؛ «به لحاظ منطقی آن را مجاز و ممکن می داند و اصراری برای اثبات وقوع اینگونه نسخی ندارد»(و انما ذكرنا هذه المواضع على جهة المثال و لو لم يقع شئ منها لما أخل بجواز ما ذكرناه). این می تواند نشانگر تردید شیخ(ره) در اصل نزول آیه ی ادعایی رجم باشد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> برخی عبارات ایشان می تواند قرینه ای باشد بر قبول آیه ی رجم. مثلا عبارت؛ «وقد ورد النسخ بجميع ما قلناه=و حقیقتا وارد شده است نسخ در همه ی صوری که گفتیم» و یا عبارت؛ « وقد نسخ ابقاء التلاوة وبقى الحكم=و حقیقتا نسخ کرده است تلاوت را و باقی گذاشته است حکم آن را » و عبارت؛ « و ان كان ذلك مما أنزله الله و الحكم باق بلا خلاف=و اینکه این آیه ای است که خداوند در قرآن نازل کرده و حکم آن باقی مانده است بدون هیچ اختلافی».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">البته مرحوم شیخ در کتاب « التبيان - ج 1 - ص 13» عباراتی دارد که موید این برداشت است(ما نسخ لفظه دون حكمة، كآية الرجم. فان وجوب الرجم على المحصنة لا خلاف فيه، و الآية التي كانت متضمنة له منسوخة بلا خلاف).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">منسوخ دانستن آیه با عنوان «بدون خلاف» فرع بر قبول نزول آیه است و این همان چیزی است که نشانگر قبول نزول آیه از سوی شیخ طوسی و بلکه نوعی ادعای «اجماع» و «عدم خلاف» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متن آیه ی ادعایی رجم در نقل شیخ طوسی عبارت است از؛ «</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله=مردان کهنسال و زنان کهنسال را هرگاه زنا کردند</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، رجم کنید حتما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">، کیفری از جانب خدا</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">چهارم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> می توان گفت که ؛ «تردید نهایی شیخ در اصل وقوع برخی مصادیق نسخ» مربوط به نوع «نسخ حکم و تلاوت با هم» بوده، چرا که روایت آن خبر واحد و غیر قابل اعتماد از دیدگاه شیعی است ولی ارتباطی به مورد آیه ی رجم ندارد چرا که خود وی در کتاب «تهذیب 10/3» روایتی را از طریق ائمه ی اطهار(ع) در موردش نقل کرده است که در صحت آن تردیدی نداشته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">بنا بر این، عبارات موکده و مویده ی موجود در عبارت شیخ، مربوط به غیر «نسخ حکم و تلاوت با هم» است و «تردید در وقوع» مربوط به مورد اخیر خواهد بود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ب)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> یکی دیگر از مشاهیر علمای شیعه، مرحوم سید مرتضی است. او در کتاب «الذريعة الی أصول الشریعة - ج 1 - ص 428 – 429» آورده است؛ «درمورد نسخ حکم و بقای تلاوت و یا نسخ تلاوت و بقای حکم، بدان که حکم و تلاوت دو امر تعبدی اند که پیرو مصلحت اند و می تواند هردو مورد باهم نسخ شود یا دریکی اتفاق افتد و دیگری بماند بنا بر آنچه مصلحت اقتضا کند. مثال نسخ حکم و بقای تلاوت، نسخ حکم عدّه ی یکساله زن در مورد مرگ شوهر است و همچنین صدقه دادن در مورد نجوا. مثال نسخ تلاوت و بقای حکم، قطعی و یقینی نیست چون از طریق خبر واحد گزارش شده است و آن خبر غیر قطعی روایتی است که می گوید از جمله ی آیات قرآن، این است که؛" و الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما ألبتة=مرد کهنسال و زن کهنسال را هرگاه زنا کردند، رجم کنید حتما" پس نسخ شده است تلاوت این آیه»(فصل في جواز نسخ الحكم دون التلاوة ونسخ التلاوة دونه اعلم أن الحكم والتلاوة عبادتان يتبعان المصلحة ، فجائز دخول النسخ فيهما معا ، وفي كل واحدة دون الأخرى ، بحسب ما تقتضيه المصلحة . ومثال نسخ الحكم دون التلاوة ونسخ الاعتداد بالحول ، وتقديم الصدقة أمام المناجاة . ومثال نسخ التلاوة دون الحكم غير مقطوع به ، لأنه من جهة خبر الآحاد ، وهو ما روى أن من جملة القرآن " والشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما ألبتة " فنسخت تلاوة ذلك). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> عبارت سید مرتضی در مورد مصداق ایه ای که «نسخ تلاوت و بقای حکم» زا گزارش کند، مبنی بر اینکه؛ «قطعی و یقینی نیست چون از طریق خبر واحد گزارش شده است=و مثال نسخ التلاوة دون الحكم غير مقطوع به، لأنه من جهة خبر الآحاد» عدم ثبوت آیه ی رجم را از دیدگاه این فقیه شیعه بخوبی نشان می دهد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> روایت نامطمئن آیه ی ادعایی را با این متن گزارش کرده است که؛ «و الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما ألبتة=مرد کهنسال و زن کهنسال را هرگاه زنا کردند، رجم کنید حتما».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">نقد آیه ی ادعایی رجم<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">اگر با تسامح نسبت به نقل های بیست و هفت گانه ی آیه ی ادعایی رجم بخواهیم بر متنی مشترک(یا نزدیک ترین متن به نقل مشترک) تکیه کرده و بحث را مبتنی بر مبانی پذیرفته شده ی فقهی و اصولی پیش ببریم، باید متن ویراسته ی؛ «الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما ألبتة=مرد کهنسال و زن کهنسال را هرگاه زنا کردند، رجم کنید حتما» را انتخاب کنیم که بیشترین استناد به آن بوده و در برخی نقل های متفاوت، کلمات یا جملاتی متفاوتی به انتهای آن افزوده شده بود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">اکنون باید به اشکالات عمده ای که به این متن وارد شده است بپردازیم تا معلوم شود که متن ادعایی تا چه اندازه مستدل و قابل اعتماد است. نقدهای یادشده را در ضمن چند نکته گزارش می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> همانطور که پیش از این از کتاب «محلی» اثر ابن حزم اندلسی نقل شد، اولین اشکالات از سوی «عمر بن خطاب» و یاران نزدیکش مطرح شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در آن نقل آمده بود که؛ « «وقتی آیه ی رجم نازل شد به پیامبر خدا(ص) مراجعه کردم و گفتم: آیه را بگو تا بنویسم. کسی(شعبه) گفت: گویا پیامبر نوشتن آن را نمی پسندد. عمر گفت: آیا نمی بینی که اگر کهنسالی زنا کند ولی محصن نباشد، او را تازیانه می زنند و اگر جوانی زنا کند و محصن باشد او را رجم می کنند؟!!»(قال عمر : لما نزلت أتيت رسول الله صلى الله عليه وسلم فقلت اكتبنيها قال شعبة كأنه كره ذلك فقال عمر : ألا ترى أن الشيخ إذا لم يحصن جلد و أن الشاب إذا زنى و قد أحصن رجم/ ج 11 - ص 235).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">یعنی دو اشکال عمده وجود دارد که پیامبر خدا کتابت آن را به صلاح نمی داند و آن دو عبارتند از؛ <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">اولا؛</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> مفاد این متن این است که؛ «زناکار کهنسال حتی اگر محصن یا محصنة نباشد هم باید رجم شود!!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">گویی «کهنسالی=شیخوخة» جرمی است که می تواند حکم صریح قرآن در مورد «زانی و زانیة»(یکصد ضربه تازیانه) را به «رجم=سنگسار»(طبق نظر رایج) افزایش دهد و یا علاوه بر تازیانه، رجم را نیز به آن بیافزاید!!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">این غفلت اگر بنا بود صرفا به برداشت فقهاء یا کمبود درک راویان از سخن پیامبر(ص) یا سایر اولیاء خدا(ع) نسبت داده شود، پذیرفتنی بود ولی هنگامی که در میدان ادعای «کلام خداوندی» وارد می شود، باید با دقت کامل و بررسی های ظریف علمی و معرفتی مواجه شود و هیچگونه غفلتی در آن روا داشته نشود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">جای تعجب است که بسیاری از بزرگان و عالمان شریعت از مفسران و فقیهان مذاهب گوناگون اسلامی در چنین صحنه ای دچار غفلت شوند و نسبت به این مسائل آشکار، بی توجه باقی بمانند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">آیا هیچ فقیهی پیدا شده یا پیدا می شود که با توجه به هشدار مؤکد پیامبر خدا(ص) در مورد دماء و اعراض مسلمین و لزوم «درأ حدود به شبهات» مبتنی بر متن ناسره ی این آیه ی ادعایی، فتوا دهد که «مرد و زن زناکار کهنسالی که محصن ویا محصنة نباشند، محکوم به رجم اند؟!!». <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ثانیا؛</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> نتیجه ی دیگر آیه ی ادعایی این است که؛ «زناکار محصن یا محصنة ای که کهنسال نباشد مشمول رجم در این آیه نمی شود!!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">این بخش از مفاد آیه اگر چه با «احتیاط در دماء و اعراض» و «مفاد آیه ی دوم سوره ی نور» همخوانی دارد، ولی در نظریه ی رایج، هیچ یک از فقهای شریعت(جز خوارج) به آن فتوا نداده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">به این اشکالات باید موارد دیگری را افزود؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ثالثا؛</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> ظاهرا کسی نمی پرسد که؛ «اگر این متن قرآن است و نازل شده از جانب خدا، چرا باید مسلمانان و رسول خدا برخلاف آن عمل کنند؟!!».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">تا کنون ادعا می شد که این آیه، قرائتش منسوخ شده ولی حکمش باقی است!! اکنون چه شده که ناقل اصلی می پذیرد که حکمش نیز با «عمل پیامبر(ص) و اصحابش» منسوخ شده است؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">رابعا؛</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> متن گزارش یادشده مبنی بر عدم رضایت پیامبر خدا(ص) در خصوص کتابت این متن، در سایر کتب اهل سنت نیز گزارش شده است. برای نمونه مراجعه شود به؛ «</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> أضواء البيان - الشنقيطي - ج 5 - ص 370</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">. </span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">تهذيب الكمال - المزي - ج 24 - ص 130</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">. </span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج 50 - ص 36. السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 270. مسند احمد - الإمام احمد بن حنبل - ج 5 - ص 183. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 5 - ص 418. المستدرك - الحاكم النيسابوري - ج 4 - ص 360». <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">حاکم نیشابوری پس از نقل روایت نوشته است:«هذا حدیث صحیح الإسناد و لم یخرجاه=این حدیثی با سند صحیح است و البته در صحیح مسلم و صحیح بخاری نقل نشده است».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">در برخی روایات نیز صرفا خبر پرهیز و استنکاف پیامبر(ص) از برآوردن خواست راوی مبنی بر«نوشتن آیه ی رجم» داده شده که تردید در چرایی «عدم کتابت آیه» را همچنان باقی می گذارد. شاید برخلاف تصور راوی، این متن آیه ی قرآن نبوده که پیامبر از نوشتن آن پرهیز کرده است(كنز العمال - المتقي الهندي - ج 5 - ص 430. همان ج 2 - ص 579. الدر المنثور - جلال الدين السيوطي - ج 5 - ص 180).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">خامسا؛</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> احتمال اینکه این متن، مربوط به متن موجود تورات در زمان پیامبر خدا(ص) باشد که یکی از عالمان یهودی در قضیه ی «تحکیم» یهودیان در مورد زنای محصنه ی دو یهودی، نزد پیامبر خدا(ص) آمدند و ایشان از یکی ازعلمای یهود خواست تا حکم رایج یهودیان را گزارش کند و او گواهی داد که چنین حکم و متنی در تورات موجود وجود دارد(جامع البيان - إبن جرير الطبري - ج 6 - ص 331. صحيح ابن حبان - ابن حبان - ج 10 - ص 278 - 281).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">بنا بر این می توان این نکته را محتمل دانست که در گزارش راویان حدیث از قول پیامبر خدا(ص) اشتباهی در تشخیص بین آیه ی «تورات» و آیه ی «قرآن» پدید آمده است و اگر نامی از «آیه ی رجم» در بیان پیامبر خدا(ص) برده شده، مربوط به آیه ی مورد نظر در تورات موجود در عصر پیامبر بوده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">سادسا؛</span></b><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> در برخی متون نیز بصورت مطلق، این عبارت را از قول رسول خدا(ص) نقل کرده اند که سخنی از نزول وحی یا آیه ی قرآن بودن متن «الشیخ و الشیخة ...» در آن نیست. یعنی این متن، سخنی از رسول خدا و روایتی از روایات نقل شده از ایشان است(سنن الدارمي - عبد الله بن بهرام الدارمي - ج 2 - ص 179. تاريخ مدينة دمشق - ابن عساكر - ج 50 - ص 35. أسد الغابة - ابن الأثير - ج 5 - ص 505. الإصابة - ابن حجر - ج 8 - ص 238. كشف الخفاء - العجلوني - ج 2 - ص 17. المعجم الكبير - الطبراني - ج 24 - ص 350).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;">ادامه دارد</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"> ..........</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10pt;"><o:p></o:p></span></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-60902719023097815702011-04-25T17:44:00.000+04:302011-04-25T17:44:10.385+04:30حکم رجم(بخش 3)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">ادعای نزول آیه ی رجم<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در بخش دوم با بررسی نظریات رایج فرق اسلامی در مورد رجم، اجمالا با ادعایی مواجه شدیم که معتقد بود؛ «در سوره ی احزاب، آیه ای در مورد رجم وجود داشته که قرائتش منسوخ شده و حکمش باقی مانده است». این ادعا در طول چهارده قرن گذشته مورد توجه همه ی مجتهدان و مفسران شریعت محمدی(ص) بوده و گروه بزرگی از نحله های مختلف مذهبی و فقهی را به وجود چنین آیه ای قانع ساخته است. گرچه عدد کمتری را نیز به مخالفت با این ادعا واداشته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اهمیت این ادعا به این خاطر است که «نبودن حکم رجم در قرآن» می توانست جایگاه چنین حکمی را شدیدا متزلزل کند و راه انکار چنین مجازاتی را آسان سازد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">روشن است که یکی از مهمترین ادله ی احکام شریعت، قرآن است و اساسا هر حکم قرآنی، احتمال و امکان ماندگاری اش بسیار بیشتر از احکام ناشی از روایات غیر متواتره است. در حقیقت، ارزش و اعتبار «نقل قرآنی» بسیار بیشتر از ارزش و اعتبار «نقل روایی» است. بلکه «موافقت یا مخالفت با قرآن» ملاک و معیار تشخیص درستی یا نادرستی روایات است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنابراین، آشکار بود که کیفری به سنگینی رجم(با تصور رایج که به معنی سنگسار تا مرگ است) بدون پشتوانه ی قرآنی و به سادگی امکان پذیرش و رواج در جامعه ی اسلامی را پیدا نمی کرد و همین مساله زمینه ساز ادعای وجود آیه ی رجم شد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اکنون لازم است که به این ادعا و مصادیق و لوازم آن بپردازیم تا یکی از مهمترین دلایل حکم رجم را نقد و بررسی کرده باشیم و نتایج آن را در ادامه ی بحث، مراعات کنیم. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">متن یا متون ادعایی آیه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- رایج ترین متن مشترکی را که به عنوان آیه ای از آیات قرآن در سوره ی «احزاب» گزارش شده است، به نقل از متون مختلف شیعه و اهل سنت، اینگونه می توان یافت؛ «الشيخ والشيخة إذا زنيا<b><span style="color: red;"> </span></b>فارجموهما البتة=زن و مرد کهنسال را هرگاه زنا کردند رجم کنید حتما»( الخلاف - الشيخ الطوسي - ج 5 - ص 366. التبيان - الشيخ الطوسي - ج 1 - ص 13. فقه القرآن - القطب الراوندي - ج 1 - ص 204 - 205. جامع المقاصد - المحقق الكركي - ج 1 - شرح ص 271. تفسير القمي - علي بن إبراهيم القمي - ج 2 - ص 95.علل الشرائع - الشيخ الصدوق - ج 2 - ص 540. مستدرك الوسائل - الميرزا النوري - ج 18 - ص 39. بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 76 - ص 34. التفسير الأصفى - الفيض الكاشاني - ج 2 - ص 835 - 836. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 25 - ص 339. المجموع - محيى الدين النووي - ج 20 - ص 7 . المبسوط - السرخسي - ج 9 - ص 37. المغني - عبد الله بن قدامه - ج 10 - ص 121. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 235 . نيل الأوطار - الشوكاني - ج 7 - ص 254. فقه السنة - الشيخ سيد سابق - ج 2 - ص 410 . اختلاف الحديث - الإمام الشافعي - ص 533. مسند احمد - الإمام احمد بن حنبل - ج 5 - ص 132. سنن الدارمي - عبد الله بن بهرام الدارمي - ج 2 - ص 179. سنن ابن ماجة - محمد بن يزيد القزويني - ج 2 - ص 853 – 854. المستدرك - الحاكم النيسابوري - ج 2 - ص 415. السنن الكبرى - البيهقي - ج 8 - ص 211. شرح مسلم - النووي - ج 11 - ص 191. مجمع الزوائد - الهيثمي - ج 6 - ص 6. فتح الباري - ابن حجر - ج 9 - ص 58. عمدة القاري - العيني - ج 13 - ص 272. تحفة الأحوذي - المباركفوري - ج 4 - ص 582. عون المعبود - العظيم آبادي - ج 12 - ص 64. مسند أبي داود الطيالسي - سليمان بن داود الطيالسي - ص 73. المصنف - ابن أبي شيبة الكوفي - ج 6 - ص 553. السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 270. صحيح ابن حبان - ابن حبان - ج 10 - ص 273. المعجم الكبير - الطبراني - ج 24 - ص 350. الاستذكار - ابن عبد البر - ج 2 - ص 187. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 5 - ص 432. كشف الخفاء - العجلوني - ج 2 - ص 17. تفسير الرازي - الرازي - ج 3 - ص 230. تفسير القرطبي - القرطبي - ج 5 - ص 89. الدر المنثور - جلال الدين السيوطي - ج 5 - ص 179. و بسیاری از کتب دیگر علمای سنی و شیعه).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته در بسیاری از متون یاد شده، تفاوت نقل نسبت به بقیه ی آیه کاملا آشکار است. یعنی گرچه متن قسمت اول آیه را مطابق گزارش (الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة) نقل کرده اند ولی برخی به همین مقدار اکتفا کرده و برخی با عبارات؛« فإنهما قضيا الشهوة» یا « فإنهما قضيا الشهوة جزاءا بما كسبا نكالا من الله والله عزيز حكيم» یا « فإنهما قضيا الشهوة نكالا من الله والله عليم حكيم» یا « نكالا من الله والله عزيز حكيم» یا « بما قضيا من اللذة» یا « نكالا من الله والله علیم حكيم» یا « نكالا من الله ورسوله» یا «فإنهما قد قضيا الشهوة» متن قسمت اول آیه را تکمیل کرده اند. برخی نیز تنها همان قسمت اول را به عنوان «کلّ آیه» آورده اند و از تکمیل آن هیچ سخنی گزارش نکرده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پس ادعای وجود آیه ای با عنوان؛«الشیخ و الشیخة إذا زنيا<b><span style="color: red;"> </span></b>فارجموهما البتة» به «اشکال متفاوت» گزارش شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- گونه ی دیگر آیه ی ادعایی با عنوان؛ «الشیخ و الشیخة فارجموهما البتة» نقل شده است که آن هم با نقل های متفاوت؛ «فانهما قضیا الشهوة» یا «بما قضیا الشهوة» یا «فانهما قد قضیا الشهوة» و با جملات انتهایی گوناگون یا بدون جملات دیگر نقل شده است(من لا يحضره الفقيه - الشيخ الصدوق - ج 4 - ص 26. تهذيب الأحكام - الشيخ الطوسي - ج 8 - ص 195. وسائل الشيعة /الإسلامية - الحر العاملي - ج 15 - ص 610. بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 76 - ص 37. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 22 - ص 386. تفسير نور الثقلين - الشيخ الحويزي - ج 3 - ص 569. تقريرات الحدود والتعزيرات - تقرير بحث الگلپايگاني ، لمقدس - ج 1 - ص 101 – 102. تفسير الميزان - السيد الطباطبائي - ج 12 - ص 113. تفسير شبر - السيد عبد الله شبر - ص 14. المجموع - محيى الدين النووي - ج 20 - ص 7 – 8. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 237. سبل السلام - محمد بن اسماعيل الكحلاني - ج 4 - ص 8. فتح الباري - ابن حجر - ج 12 - ص 127 .<b><span style="color: red;"> </span></b>صحيح ابن حبان - ابن حبان - ج 10 - ص 275. الاستذكار - ابن عبد البر - ج 7 - ص 487 – 488. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 2 - ص 579. كنز العمال - المتقي الهندي - ج 5 - ص 418. تفسير الثعالبي - الثعالبي - ج 2 - ص 190. و ...).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- گونه ی دیگر آیه ی ادعایی با عنوان «اذا زنی الشیخ و الشیخة فارجموهما البتة» نقل شده است که با جملات گوناگون پیش گفته در انتهای آن و یا اضافه شدن نقل «نکالا من الله العزیز الحکیم» گزارش شده است (الكافي - الشيخ الكليني - ج 7 - ص 177. وسائل الشيعة /الإسلامية - الحر العاملي - ج 18 - ص 347. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 25 - ص 336. مباني تكملة المنهاج - السيد الخوئي - ج 1 - شرح ص 195. در المنضود - السيد الگلپايگاني - ج 1 - ص 283. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 235. المصنف - عبد الرزاق الصنعاني - ج 7 - ص 330. السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 272. كشف الخفاء - العجلوني - ج 2 - ص 18. تفسير السمرقندي - أبو الليث السمرقندي - ج 3 - ص 73/نکالا من الله العزیز الحکیم/. نواسخ القرآن - ابن الجوزي - ص 36. الإتقان في علوم القرآن - السيوطي - ج 2 - ص 66).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4- با نگاهی دوباره به «آیه ی ادعایی رجم» می توان نمایشگاهی از متون ادعایی را پیش روی محققان قرار داد تا معلوم گردد که این ادعا تا چه اندازه سست و بی پایه است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تاسف انگیز است که جمع بسیار بزرگی از عالمان شیعه و اهل سنت برای این ادعا حسابی جداگانه و اعتباری بزرگ باز کرده و مبتنی بر آن به سره و ناسره کردن روایات مساله اقدام کرده اند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این اعتبار در سخن برخی از فقهاء(خصوصا اهل سنت) به گونه ای است که اگر این آیه ی ادعایی وجود نمی داشت، شاید بنیان بحث رجم(از دید انان) بر تصوری سست و غیر قابل اعتماد قرار می گرفت و مطمئنا «اجماع عالمان اسلامی»(غیر از خوارج) شکل نمی گرفت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بد نیست با هم سری به این نمایشگاه بزنیم و گوناگونی تصاویر ارائه شده از این آیه ی ادعایی را باهم ببینیم، تا در آینده ی بحث نیز با اطمینان بیشتر به نقد و بررسی آن بپردازیم. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">تصاویر مختلف آیه ی ادعایی رجم؛ <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)<b> و الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة بما قضيا الشهوة</b> (تهذيب الأحكام - الشيخ الطوسي - ج 8 - ص 195. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 22 - ص 385 – 386).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم) <b>الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة بما قضيا من اللذة</b> (الإتقان في علوم القرآن - السيوطي - ج 2 - ص 25-26 ).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)<b> الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم</b> (ذكر أخبار إصبهان - الحافظ الأصبهاني - ج 2 - ص 328. السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 271 – 272).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم)<b> الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة</b> (تفسير الثعلبي - الثعلبي - ج 3 - ص 273. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 235 - 237).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم)<b> الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة فإنهما قضيا الشهوة</b> (من لا يحضره الفقيه - الشيخ الصدوق - ج 4 - ص 26. تفسير نور الثقلين - الشيخ الحويزي - ج 3 - ص 569).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ششم) <b>الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة فإنهما قد قضيا الشهوة</b> (بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 76 - ص 37).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هفتم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة</b> (السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 273. اختلاف الحديث - الإمام الشافعي - ص 533).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هشتم) <b>الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم</b> (صحيح ابن حبان - ابن حبان - ج 10 - ص 274 - 281 السنن الكبرى - النسائي - ج 4 - ص 271 – 272).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله علیم حكيم</b> (تاريخ اليعقوبي - اليعقوبي - ج 2 - ص 160).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة بما قضيا من اللذة</b> (المعجم الكبير - الطبراني - ج 25 - ص 185. الآحاد والمثاني - الضحاك - ج 6 - ص 123. نيل الأوطار - الشوكاني - ج 7 - ص 254).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یازدهم) <b>الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة لما قضيا من اللذة</b> (المجموع - محيى الدين النووي - ج 20 - ص 10).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوازدهم)<b> الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما بما قضيا من اللذة نكالا من الله و الله عزيز حكيم</b> (إمتاع الأسماع - المقريزي - ج 4 - ص 284<b>).<o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سیزدهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة فإنهما قد قضيا الشهوة</b> (علل الشرائع - الشيخ الصدوق - ج 2 - ص 540. جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 25 - ص 339).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهاردهم) <b>الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة فإنهما قضيا الشهوة</b> (جامع أحاديث الشيعة - السيد البروجردي - ج 25 - ص 336. التفسير الأصفى - الفيض الكاشاني - ج 2 - ص 835 - 836).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پانزدهم) <b>الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة فإنهما قضيا الشهوة جزاءا بما كسبا نكالا من الله و الله عزيز حكيم</b> (التبيان - الشيخ الطوسي - ج 1 - ص 13. فقه القرآن - القطب الراوندي - ج 1 - ص 204 – 205).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شانزدهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة فإنهما قضيا الشهوة نكالا من الله و الله عليم حكيم</b> (تفسير القمي - علي بن إبراهيم القمي - ج 2 - ص 95. بحار الأنوار - العلامة المجلسي - ج 76 - ص 34).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هفدهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله عليم حكيم</b> (معجم الرجال والحديث - محمد حياة الأنصاري - ج 1 - ص 2).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هجدهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله</b> (المحصول - الرازي - ج 3 - ص 322. عدة الأصول (ط.ق) - الشيخ الطوسي - ج 3 - ص 36. الخلاف - الشيخ الطوسي - ج 5 - ص 366).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نوزدهم)<b> الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عليم حكيم<span style="color: red;"> </span></b>(مسند احمد - الإمام احمد بن حنبل - ج 5 - ص 132. الإكمال في أسماء الرجال - الخطيب التبريزي - ص 12).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیستم)<b> و الشيخ والشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله تعالى</b> (المنخول - الغزالي - ص 392).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و یکم)<b> و الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة نكالا من الله و رسوله</b> (مسند أبي داود الطيالسي - سليمان بن داود الطيالسي - ص 73. الاحكام - الآمدي - ج 3 - ص 142).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و دوم)<b> و الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة</b> (الطبقات الكبرى - محمد بن سعد - ج 3 - ص 334).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و سوم)<b> إذا زنيا الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله، و الله عزيز حكيم</b> (المصنف - عبد الرزاق الصنعاني - ج 7 - ص 329 – 330).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و چهارم)<b> إذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله و الله عزيز حكيم</b> (الإتقان في علوم القرآن - السيوطي - ج 2 - ص 66. نواسخ القرآن - ابن الجوزي - ص 36. المحلى - ابن حزم - ج 11 - ص 235).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و پنجم)<b> إذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة</b> (الفصول في الأصول - الجصاص - ج 2 - ص 256).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و ششم)<b> إذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة نكالا من الله العزيز الحكيم</b> (تفسير السمرقندي - أبو الليث السمرقندي - ج 3 - ص 73).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بیست و هفتم)<b> إذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة فإنهما قضيا الشهوة</b> (الكافي - الشيخ الكليني - ج 7 - ص 177. تهذيب الأحكام - الشيخ الطوسي - ج 10 - ص 3). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در گزارش متون ادعایی، بنا را بر گزارش تمامی متون نگذاشتم و شاید متون دیگری هم باشد که در این مقاله گزارش نشده باشد. به هرحال اگر فقط همین بیست و هفت تصویر مختلف را در خصوص «یک آیه» داشته باشیم، آیا با مبانی شناخته شده در «علوم قرآن» و «علم فقه و اصول فقه» می توان به «وجود آیه ی رجم» مطمئن شد و مبتنی بر آن حکم کیفری صادر کرده و به اجرا گذاشت؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">درست است که می توان برخی از صورت های ارائه شده را «وجه ناقص» و گزارش «بخشی از آیه» در مقابل گزارش «کل آیه»(صورت دیگر گزارش شده) دانست و می توان از کثرت تصاویر، کاست. ولی حتی اگر تصاویر متفاوت را به عدد «ده/10» تقلیل دهیم، بازهم قابلیت استناد را نخواهند داشت!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">می توانیم خود را در صحنه ی جمع آوری نسخه های قرآن نوشته شده توسط کاتبان وحی حاضر فرض کنیم. اگر ما در جایگاه «نگارش نسخه ی مشترک» کاتبان وحی و عالمان اصحاب پیامبر(ص) قرار می داشتیم و برای یک آیه ی ادعایی، با چنین گوناگونی در نقل آن روبرو می شدیم، چه می کردیم؟!! چرا به هرادعایی تمکین کرده و به تحقیق پیرامون آن نمی پردازیم؟!! آیا صحنه های مختلف پیش آمده در زندگی مومنان و پیروان پیامبر خدا(ص) و ادعاهای نادرست بسیاری از مدعیان در بسیاری از موارد و واکنش پیامبر و عالمان اصحاب ایشان، نباید تجربه ی ما را به گونه ای رقم زند که هر ادعایی را بدون تحقیق و بررسی علمی، نپذیریم؟!! شریعت پاکی که هرگونه تردید در باره ی جرائم و کیفر های تعیین شده در شریعت را موجب قطعی برای «عدم تحقق کیفر» دانسته است، آیا اچازه می دهد که در مساله ی کیفر سنگینی به نام «سنگسار» کمترین تسامحی روا داشته شود؟!! آیا از اصل انطباق عنوان بر مصادیق گرفته تا دخالت و اشتراط قیود و شروط و تاثیر و عدم تاثیر توبه در اجرایی شدن یا نشدن حکم، مشمول عنوان کلی و پذیرفته شده ی شریعت محمدی(ص) برای «درءا حدود=منتفی شدن کیفر شرعی» نمی شود؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وقتی جمع کثیری از فقهای اسلامی را در برابر این ادعای فوق العاده اختلافی (وجود آیه ی رجم در قرآن) نسبت به مساله ای بسیار کوچک از امور کیفری ولی دشوار از نظر فقهی(رجم)، دچار تسامحی عجیب می بینیم که برای اثبات یک مطلب ادعایی(که همه ی شواهد و قرائن بر علیه آن است)، این گونه راضی می شوند که همه ی ارکان شریعت را بهم ریخته و گویی تنها مسئولیت آنان «اثبات حکم سنگسار در قرآن» است و نه دفاع از هستی قرآن، تردید سر تا پای آدمی را می گیرد که در پس پرده ی این ادعا، چه انگیزه ای می تواند باشد که اینگونه بی قاعده و ناهنجار، به دیدگاه های شریعت پرداخته می شود و تا آنجا پیش می رود که به قیمت بی اعتبار جلوه دادن کل شریعت، می خواهد آیه ی رجم را اثبات کند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این مطلب پذیرفتنی است که امکان تحقیقات گسترده ی امروزین با ابزارهای جدید و آسان کننده ی کار تجقیق و پژوهش، در زمان اکثر قریب به اتفاق مدافعان آیه ی ادعایی رجم، نبوده است و نمی توان توقع اطلاع از همه ی نقل های متفاوت توسط فقیهان قرون گذشته را داشت. ولی کمترین تحقیق در این مورد، می توانست سستی این ادعا را نمایان کند و عالمان را متوجه سازد که این راهی پیمودنی نیست!! همان گونه که جمع بزرگی از پیشینیان که با همان امکانات اندک معاصران خود، تفقه می کردند، متوجه مطلب شده و گزارش های نسبتا جامعی از اختلافات و گوناگونی متن آیه ی ادعایی داده اند. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در هر حال، چند نکته را در این بخش از بحث، یادآوری می کنم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- گرچه اکثر عالمان و فقهای شیعه، با ادعای وجود آیه ی رجم محتاطانه برخورد کرده و در آن با تردید اظهار نظر کرده اند، ولی تردیدی نیست که برخی از فقیهان شیعه به وجود آن اعتماد کرده و مبتنی بر آن، برخی روایات مربوطه را نیز موافق قرآن ارزیابی کرده اند. البته گروه دیگری از فقیهان شیعه این ادعا را رد کرده و قبول وجود آیه ی ادعایی را مساوی با قبول «تحریف قرآن» دانسته اند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنا بر آنچه از رویکرد فقهای شیعه آشکار می شود، این مساله در فقه شیعه، اختلافی است و هیچ اجماع و اتفاق نظری در خصوص «وجود آیه ی رجم» پدید نیامده است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- اکثریت فوق العاده ای از عالمان و فقیهان اهل سنت ادعای وجود آیه ی رجم را پذیرفته اند و هیچ تردیدی در صحت ابن ادعا را نپذیرفته اند. تنها گروه اندکی از عالمان و فقیهان اهل سنت، تردیدهایی در مورد قبول این ادعا کرده اند و یا از اعتماد به این ادعا به عنوان یک دلیل مستقل و معتبر برای اثبات حکم رجم، پروا کرده اند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- نتیجه ی علمی رویکردهای اختلافی عالمان و فقیهان شریعت محمدی(ص) این خواهد بود که؛ «نمی توان به وجود آیه ای از قرآن در مورد حکم رجم، اطمینان یافت و با عدم اطمینان، نمی توان برای اثبات حکم رجم به چنین دلیل احتمالی، استناد کرد». پس می توان گفت:«هیچ آیه ای در قرآن وجود نداشته و ندارد که صراحتا به ثبوت حکم رجم در شریعت دلالت کند».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4- می توان به مجموعه ی روایاتی که مشتمل بر آیه ی ادعایی هستند، به عنوان روایاتی از رسول خدا(ص) یا اصحاب ایشان(رضوان الله علیهم) نگاه کرد. البته اختلاف 27 گانه ی تصاویر ارائه شده از آیه ی ادعایی، پرده از «تعارض آشکار روایات مربوطه» بر می دارد. حکم روایات متعارضه نیز در اصول فقه آمده است. این روایات به دو دلیل فاقد اعتبار ارزیابی می شوند؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> ادعای موجود در آن ها، با اتفاق مسلمین در «عدم تحریف قرآن»(چه با افزودن کلام غیر الاهی در آن یا با کاستن کلام الهی از آن) مخالف است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> برفرض که مشکل اول را نادیده بگیریم، هیچ متن مشترک و مورد اتفاقی در این روایات وجود ندارد تا بتوان آن را به عنوان «آیه ی رجم» پذیرفت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اختلاف شدید متون ادعایی، این سخن قرآنی خدای رحمان را تاکید و تایید می کند که؛ «و لو کان من عند غیر الله، لوجدوا فیه اختلافا کثیرا=اگر قرآن از سوی غیر خدا بود، حتما در آن اختلاف و گوناگونی بسیاری می یافتند». <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> بخشی از اشکالات عدیده ای که به لحاظ «دلالت بر مقصود» در این آیات ادعایی وجود دارند را در ادامه ی بحث و پس از رسیدگی دلایل مدافعان، به امید خدا مطرح خواهم کرد. اشکالاتی که از سوی عالمان مختلف مورد توجه قرار گرفته و بررسی شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5- طرفداران این ادعا، به بحث «نسخ برخی آیات قرآنی» تمسک کرده اند و مدعی هستند که؛ نوع خاصی از نسخ، عبارت است از «حذف قرائت آیه و بقاء حکم آن» و مستند اصلی برای ثبوت چنین نسخی، همین آیه ی ادعایی رجم است!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنا بر این رویکرد، قرائت و متن نوشتاری آیه ی رجم، نسخ شده ولی حکم آن آیه که «رجم میانسالان و کهنسالان زناکار» است، باقی مانده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6- لازم به یادآوری است که «نفی وجود آیه ی رجم» به تنهایی «منتفی شدن حکم رجم» را نتیجه نمی دهد. یعنی هنوز برای مدافعان حکم رجم، مستندات روایی و ادعای اجماع و اتفاق مسلمین، باقی مانده است که در صورت مصون ماندن آن ها از اشکالات و داشتن توان رد استدلال های مخالفین و توان اثبات حکم رجم، می توانند نظر مدافعان را پیروز گردانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7- در بخش دیگر بحث، چگونگی استدلال های مدافعان «آیه ی رجم» و نقد آن را پی خواهم گرفت و بحث اجمالی در مورد «نسخ آیات قرآن» نیز پی گیری خواهد شد(ان شاء الله).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">احمد قابل .................... 4/2/1390........................ مشهد<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-33200465813821522542011-04-09T23:19:00.000+04:302011-04-09T23:19:10.431+04:30بررسی حکم رجم(بخش 2)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">دوم) بررسی اجمالی پیشینه ی حکم<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در خصوص حکم رایج فقهی «رجم» بین فقهاء، لازم است به چند نکته توجه کنیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1) دیدگاه رایج تمامی مذاهب مشهور اسلامی(غیر از خوارج) در خصوص ثبوت حکم «سنگسار» به عنوان «رجم» در زنای «محصنة» اجمالا اتفاق نظر دارند. مقصود از مذاهب مشهور، چهار مذهب حنفی، شافعی، حنبلی و مالکی در کنار مذهب شیعه ی امامیه (اثنی عشری) است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2)این حکم در مورد «احصان=دارا بودن همسر دائمی» است و شروطی برای آن وجود دارد که بدون تحقق تمامی شروط، اجرای حکم رجم، منتفی می شود. عمده ترین این شروط عبارت اند از؛ « در دسترس بودن و امکان بهره مندی جنسی از همسر دائمی(برای اثبات احصان در زن و مرد)، آگاه بودن به همسر دار بودن زنی که با او زنا می شود(برای مرد) و بلوغ و عقل محصن و محصنه».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3) برای اجرای حکم، باید مجرم را در حفره ای که تا میانه ی بدن را بپوشاند قرار دهند و از پشت سر مجرم به او سنگریزه پرتاب کنند تا بمیرد. البته این مطلب مخالفان قدرتمندی دارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4) اگر زنای محصنه با اقرار مجرم ثابت شده باشد و پس از اصابت سنگریزه ها به بدن وی، اقدام به فرار کند، او را رها می کنند. این نظر اکثر مذاهی فقهی است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5) اگر جرم با شهادت شهود به اثبات رسیده باشد، پس از فرار نیز او را بر می گردانند و تا تحقق حکم، او را سنگسار می کنند. البته برخی از فقیهان مسلمان تفاوتی در مورد جواز فرار بین اثبات آن با اقرار یا شهادت شهود قائل نیستند و منتهای حکم را وقوع قتل نمی دانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6) قاضی صادر کننده ی حکم نیز باید جزو مجریان حکم سنگسار باشد. اگر با اقرار ثابت شده باشد باید اول حاکم آغاز کند و سپس دیگران و اگر با شهادت شهود اثبات شده است، باید شهود آغازگر باشند و سپس حاکم و پس از او بقیه ی افراد. مجریان نیز کسانی باید باشند که خود به همین جرم اقدام نکرده باشند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7) اکثر قریب به اتفاق فقیهان اسلامی توبه ی قبل از شهادت شهود یا اقرار را موجب منتفی شدن حد زنا(100 ضربه شلاق یا رجم) می دانند. برخی از فقهاء توبه برای منتفی شدن رجم را تا بعد از اثبات حکم و قبل از اجراء نیز نافذ می دانند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دیدگاه های رایج فقهی در اصل حکم رجم <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اکنون به گزارشی اجمالی از دیدگاه های رایج مذاهب پنج گانه ی اسلامی در مورد اصل حکم رجم و دلایل عمده ی آن ها می پردازم تا سابقه ی موضوع را مسند به متون معتبره ی این مذاهب فقهی پی گرفته باشیم. برای رعایت اختصار در بحث، به نقل دیدگاه های مذاهب مختلف از یکی از کتب معتبره ی فقهی آن ها بسنده می شود تا مخاطب خسته نشده و امکان پی گیری بحث همچنان فراهم باشد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">در فقه حنفیه، اصل حکم رجم پذیرفته شده و یکی از مستندات آن وجود «آیه ی ادعایی رجم»(الشیخ و الشیخة اذا زنیا فارجموهما البتة) است که حکم آن باقی مانده ولی قرائتش نسخ شده است. دلیل دیگر آنان ادعای قول و فعل پیامبر(ص) در اجراء و لزوم اجرای آن است. دلیل سوم آنان سیره ی صحابه و تابعین و اجماع اکثر قریب به اتفاق فرق اسلامی و اهل علم در اسلام است.تنها «خوارج» با این حکم مخالفت کرده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">متن عربی یکی از معتبر ترین کتب فقهی حنفیه که مولف آن مرحوم «محمدبن ابی سهل سرخسی» مشهور به «شمس الدین سرخسی»(متوفی 483) از بزرگان فقهای جنفی در قرن پنجم است با نام «المبسوط» به نکات پیش گفته تصریح می کند.(الزنا نوعان رجم في حق المحصن و جلد غير المحصن و قد كان الحكم في الابتداء الحبس في البيوت و التعيير و الأذى باللسان<span style="color: red;"> </span>كما قال الله تعالى فامسكوهن في البيوت و قال فآذوهما ثم انتسخ ذلك بحديث عبادة بن الصامت أن النبي صلى الله عليه و سلم قال خذوا عنى قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام و الثيب بالثيب جلد مائة و رجم بالحجارة و قد كان هذا قبل نزول سورة النور بدليل قوله خذوا عنى و لو كان بعد نزولها لقال خذوا عن الله تعالى ثم انتسخ ذلك بقوله تعالى فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة و استقر الحكم على الجلد في حق غير المحصن و الرجم في حق المحصن فأما الجلد فهو متفق عليه بين العلماء و أما الرجم فهو حد مشروع في حق المحصن؟ ثابت بالسنة الا على قول الخوارج فإنهم ينكرون الرجم لأنهم لا يقبلون الاخبار إذا لم تكن في حد التواتر و الدليل على أن الرجم حد في حق المحصن أن النبي صلى الله عليه و سلم رجم ماعزا بعد ما سأل عن احصانه و رجم الغامدية و حديث العسيف حيث قال واغديا أنيس إلى امرأة هذا فان اعترفت فارجمها دليل على ذلك و قال عمر رضي الله عنه على المنبر و ان مما أنزل في القرآن أن الشيخ و الشيخة إذا زينا فارجموهما البتة و سيأتي قوم ينكرون ذلك و لولا أن الناس يقولون زاد عمر في كتاب الله لكتبتها على حاشية المصحف#جلد 9/36 و 37)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">2- در فقه شافعی نیز اصل حکم رجم و مستند قرآنی ادعایی</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> آن پذیرفته شده است. مستندات روایی که مدعی قول و فعل پیامبر(ص) در خصوص رجم است نیز از جمله ی دلایل پذیرش حکم است. ادعای اجماع مسلمین(به استثنای خوارج) نیز مستند دیگر آن است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">یکی از معتبر ترین فقهای شافعی مرحوم «محيى الدين بن شرف نووي» است که در قرن هفتم هجری (متوفی 676) می زیسته. او در کتاب معتبر فقهی خویش به نام «المجموع» به موارد یادشده در فقه شافعی تصریح کرده است. او در جلد «20/ص 7 و پس از آن» دیدگاه شافعیه را گزارش کزده است(إذا وطئ رجل من أهل دار الاسلام امرأة محرمة عليه من غير عقد و لاشبهة عقد و غير ملك و لاشبهة ملك و هو عاقل بالغ مختار عالم بالتحريم وجب عليه الحد، فإن كان محصنا وجب عليه الرجم لما روى ابن عباس رضي الله عنه قال، قال عمر: لقد خشيت أن يطول بالناس زمان حتى يقول قائلهم ما نجد الرجم في كتاب الله فيضلون و يتركون فريضة أنزلها الله، ألا إن الرجم إذا أحصن الرجل و قامت البينة أو كان الحمل أو الاعتراف، و قد قرأتها "الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة " و قد رجم رسول الله صلى الله عليه و سلم و رجمنا ...#ص 14 – فأما الثيب الأحرار المحصنون فإن المسلمين أجمعوا على أن حدهم الرجم إلا فرقة من أهل الأهواء، فإنهم رأوا أن حد كل زان الجلد، و إنما صار الجمهور للرجم لثبوت أحاديث الرجم، فخصصوا الكتاب بالسنة، أعني قوله تعالى" الزانية والزاني" الآية).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- فقه حنابلة نیز اصل حکم و مستندات آن را از یک سو بر اساس ادعاها و متونی قرار داده است که پیش از این در بیان سایر مذاهب فقهی اهل سنت آمده است و از سوی دیگر همچون آنان این حکم را مبتنی بر اجماع مسلمین(غیر از خوارج) می داند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">«عبدالله بن قدامه ی حنبلی»(متوفی 620) از معتبرترین و مشهورترین فقهای حنابله است که در قرن هفتم هجری می زیسته. او در کتاب ارزشمند فقهی خود با نام «المغنی 10/120 و 121» که شرح کتاب «مختصر» نوشته ی «عمربن حسین بن عبد الله بن احمد خرقی»(متوفی 334) است، چنین گزارش داده است که؛ «</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">وجوب رجم در مورد زناکار دارای همسر، چه مرد و چه زن، سخن همه ی اهل علم از صحابه ی پیامبر(ص) و پیروان آنان<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>و افراد پس از ایشان از عالمان همه ی مناطق و در همه ی زمان ها است و ما هیچ مخالفی نمی شناسیم بجز خوارج، که آنان می گویند: صدتازیانه برای زناکاران بدون همسر و دارای همسر بر اساس بیان قرآن که می گوید: "زناکار و زنادهنده را هریک صدتازیانه بزنید" در نظر گرفته شده و جایز نیست که این بیان کتاب خدا را که با قطع و یقین ثابت است بخاطر چند روایتی که امکان دروغ بودن را دارند، ترک کنیم. علاوه بر آنکه نسخ قرآن با سنت و روایت جایز نیست. ما می گوییم: ثابت شده است که پیامبر خدا در گفتار و کردار رجم را تایید کرده و روایات گزارشگر این رویکرد پیامبر نزدیک به تواتر است و اصحاب پیامبر(ص) بر آن اجماع کرده اند که درجای خود و ضمن بحث آن را یادآوری خواهیم کرد اگر خدا بخواهد. و خداوند آیه ای در قرآن در مورد رجم نازل کرده است که همانا نوشتن آن در قرآن نسخ شده ولی حکمش باقی است...=وجوب الرجم على الزاني المحصن رجلا كان أو امرأة و هذا قول عامة أهل العلم من الصحابة و التابعين و من بعدهم من علماء الأمصار في جميع الأعصار و لانعلم فيه مخالفا الا الخوارج فإنهم قالوا الجلد للبكر و الثيب لقول الله تعالى (الزانية والزاني فاجلدوا كل واحدة منهما مائه جلدة ) و قالوا لايجوز ترك كتاب الله الثابت بطريق القطع واليقين لاخبار آحاد يجوز الكذب فيها و لان هذا يفضي إلى نسخ الكتاب بالسنة و هو غير جائز. و لنا انه قد ثبت الرجم عن رسول الله صلى الله عليه و سلم بقوله و فعله في أخبار تشبه المتواتر و أجمع عليه أصحاب رسول الله صلى الله عليه و سلم على ما سنذكره في أثناء الباب في مواضعه إن شاء الله تعالی و قد أنزله الله تعالى في كتابه و إنما نسخ رسمه دون حكمه</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">...».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در این عبارت، ابن قدامه مدعی است که ؛ «همه ی اهل علم و عالمان مسلمان بر ثبوت این حکم در شریعت، اجماع کرده اند». تنها گروهی که استثنا می کند، گروه «خوارج» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از طرفی ادعا می کند که یکی از مستندات اصلی حکم رجم بین اجماع کنندگان، آیه ای است که در قرآن و وحی نازل شده ولی نگارش آن در قرآن «نسخ» شده و حکم آن باقی مانده است!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همچنین از روایات نزدیک به حد تواتر به عنوان مستند حکم، یاد می کند که اجماع و اتفاق همه ی مسلمین بجز خوارج را موجب شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4-</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">فقه مالکیة در این خصوص کمتر از سایر مذاهب فقهی اظهار نظر کرده و همچون دیگر مذاهب اصل حکم رجم و شروط آن را مختصرا بیان کرده است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">در کتاب «المدونة الكبرى 6/236» که حاوی دیدگاه های فقهی رئیس و امام مذهب مالکی «مالک بن انس اصبحی»(متوفی 179)است و روايت «سحنون بن سعيد تنوخي» از «عبد الرحمن بن قاسم عتقي» است به این نکته اشاره شده است که «افراد دارای همسر اگر مرتکب زنا شوند حد آنان رجم خواهد بود بدون تازیانه و افراد بدون همسر حد آنان تازیانه خواهد بود بدون رجم. این چیزی است که سنت آن را مقرر کرده است=و الثيب حده الرجم بغير جلد و البكر حده الجلد بغير رجم بذلك مضت السنة</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">».</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">از این عبارت معلوم می شود که مستند فقه مالکی چیزی جز سنت(قولی و عملی) نیست. به عبارت دیگر نامی از آیه ی ادعایی رجم در قرآن نمی برد و ظاهرا آن را به رسمیت نمی شناسد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">5- در فقه رایج شیعه ی امامیه، نیز اصل حکم پذیرفته شده و مستندات آن علاوه بر ادعای اجماع علمای شیعه، روایاتی است که در این خصوص آمده و حتی در برخی از آن ها ادعای وجود آیه ای در قرآن(مشابه آنچه مذاهب فقهی اهل سنت گفته اند) نیز وجود دارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">شیخ طوسی(که او را شیخ الطائفة= بزرگ فقیهان شیعه و رئیس آنان می خوانند) در کتاب «الخلاف 5/365 و 366» به نکات یادشده تصریح کرده است. او همچنین به سیره ی عملی پیامبر(ص) و امام علی(ع) که در متن روایات و تاریخ گزارش شده، استناد کرده است(مسألة 1 : يجب على الثيب الرجم . وبه قال جميع الفقهاء. وحكي عن الخوارج أنهم قالوا: لا رجم في شرعنا، لأنه ليس في ظاهر القرآن، و لا في السنة المتواترة. دليلنا: إجماع الفرقة. و أيضا روى عبادة بن الصامت: أن النبي صلى الله عليه و آله قال: خذوا عني، قد جعل الله لهن سبيلا، البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام، و الثيب بالثيب جلد مائة و الرجم. و زنا ما عز، فرجمه رسول الله صلى الله عليه و آله، و رجم الغامدية، و عليه إجماع الصحابة. و روي عن نافع، عن ابن عمر: أن النبي عليه السلام رجم يهوديين زنيا. و روي عن عمر أنه قال: لولا إنني أخشى أن يقال زاد عمر في القرآن لكتبت آية الرجم في حاشية المصحف: الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة، نكالا من الله. و روي: أن عليا عليه السلام جلد شراحة يوم الخميس، و رجمها يوم الجمعة، و قال: جلدتها بكتاب الله، و رجمتها بسنة رسول الله صلى الله عليه و آله. فقد ثبت ذلك بالسنة و إجماع الصحابة).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">تا این مرحله از بحث، معلوم شد که دیدگاه رایج فقهای اسلام، غیر از خوارج، مبتنی بر ثبوت حکم رجم و مستند بودن آن به سیره ی ادعایی پیامبر(ص) و صحابه ی او و از جمله علی بن ابی طالب(ع) است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">آنان علاوه بر این، ادعا می کنند که روایات متواتره یا نزدیک به حد تواتر بر ثبوت حکم یاد شده دلالت می کنند. تمامی مذاهب فقهی موافق با حکم رجم، به روایات مربوطه، بیش از سایر ادله، متکی اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">از همه ی دلایل یادشده عجیب تر، استناد آنان به ادعای «آیه ای محذوف از قرآن» است که متکفل این ادعا نیز چند روایت است. روایاتی که هم در متون روایی اهل سنت آمده و هم در متون روایی شیعه گزارش شده اند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">به امید خدا بحث در این زمینه را به هنگام «بررسی مستندات نظریه ی رایج» پی گیری خواهم کرد تا لوازم و نتایج این ادعا را ببینیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">چگونگی اجرای حکم<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اکنون به بررسی نظریات رایج در مذاهب مختلف فقهی و پیشینه ی نظری چند و چون اجرای حکم نگاهی می اندازیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- در فقه حنفی نسبت به اجرای حکم رجم، به نکاتی اشاره شده است. عمده ترین و کلیدی ترین نکاتی که مورد توجه باید قرار گیرد عبارتند از؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> دیدگاه فقه حنفی بر لزوم سنگسار کردن «محکوم به زنای محصنه» با حضور گروهی از مسلمانان و عدم جواز جمع بین «صدضربه تازیانه و رجم» است که حنابله و برخی دیگر از فقهاء آن را لازم دانسته اند. از نظر فقهای حنفی، حکم جمع بین تازیانه و رجم قبل از نزول آیه ی سوره ی نور بوده و با آمدن آیه، نسخ شده است(المبسوط 9/36 و 37#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> ثم الزنا نوعان رجم في حق المحصن و جلد غير المحصن و قد كان الحكم في الابتداء الحبس في البيوت و التعيير و الأذى باللسان كما قال الله تعالى فامسكوهن في البيوت و قال فآذوهما ثم انتسخ ذلك بحديث عبادة بن الصامت أن النبي صلى الله عليه و سلم قال خذوا عنى قد جعل الله لهن سبيلا البكر بالبكر جلد مائة و تغريب عام و الثيب بالثيب جلد مائة و رجم بالحجارة و قد كان هذا قبل نزول سورة النور بدليل قوله خذوا عنى و لو كان بعد نزولها لقال خذوا عن الله تعالى ثم انتسخ ذلك بقوله تعالى فاجلدوا كل واحد منهما مائة جلدة و استقر الحكم على الجلد في حق غير المحصن و الرجم في حق المحصن</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">...</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> و الجمع بين الجلد و الرجم في حق المحصن غير مشروع حدا عندنا و عند أصحاب الظواهر هما حد المحصن ... و قد بينا أن الجمع بينهما قد انتسخ</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> قرار دادن محکوم به رجم در حفره، جزو حکم و حد رجم نیست. این کار در مورد زن برای حفظ بدن او از دید نامحرمان توصیه شده است ولی هیچ الزام شرعی در این مورد نیست(المبسوط 9/51 و 52#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و لايحفر للمرجوم و لايربط بشئ لايمسك و لكن ينصب قائما للناس فيرجم ... و أما المرأة فان حفر لها فحسن و ان ترك لم يضر</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> از اطلاق عبارت سرخسی در مبسوط چنین بر می آید که ؛ «شرط احصان در زن و مرد باید باشد. اگر مرد غیر محصن با زن محصنه زنا کند، مرد را صد تازیانه می زنند»(9/39#</span><b><span lang="FA" style="color: red; font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">نظر في أمر الرجل فإن كان محصنا رجمه و إن كان غير محصن جلده</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">...</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> و أن يكون كل واحد من الزوجين مثل الآخر في صفة الاحصان و الإسلام</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> شروط «احصان» بنا بر نقل مرحوم سرخسی، دو چیز است؛ اسلام و امکان بهره بردن از همسر دائمی. او تصریح می کند که سخن پیشینیان که شروط را هفتگانه قرار داده اند، سخن دقیقی نیست، چرا که «عقل و بلوغ» شرط برای اصل تکلیف(تحقق و تحمل کیفر) است و اختصاصی به مساله ی احصان ندارد. «آزاد بودن» و برده نبودن نیز شرط تکمیل کیفر است و شرط خاص برای تحقق احصان نیست(9/39#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">فالمتقدمون يقولون شرائطه سبعة العقل والبلوغ والحرية والنكاح الصحيح والدخول بالنكاح وأن يكون كل واحد من الزوجين مثل الآخر في صفة الاحصان والإسلام والأصح ان نقول شرط الاحصان على الخصوص اثنان الاسلام والدخول بالنكاح الصحيح بامرأة هي مثله فأما العقل والبلوغ فهما شرط الأهلية للعقوبة لا شرط الا حصان على الخصوص لان غير المخاطب لا يكون أهلا لالتزام شئ من العقوبات والحرية شرط تكميل العقوبة لا أن تكون شرط الاحصان على الخصوص</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> بحث فرار از صحنه ی اجرای حکم است. مذهب حنفی بر این اعتقاد است که در صورت اثبات حکم با «بینه=شهود» پس از فرار نیز برگردانده می شود تا حکم رجم منتهی به قتل مرجوم گردد. البته اگر حکم با اقرار مجرم اثبات شده باشد و اقدام به فرار کند، او را بر نمی گردانند و فرار را مسقط بقیه ی حد می دانند</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">(المبسوط 9/69#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">قال</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> و إذا ثبت حد الزنا على رجل بشهادة الشهود و هو محصن أو غير محصن فلما أقيم عليه بعضه هرب فطلبه الشرط فأخذوه في فوره أقيم عليه بقية الحد لان الهروب غير مسقط عنه ما لزمه من الحد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">).</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- در فقه شافعی نیز نکات برجسته ی بحث را می توان اینگونه گزارش داد؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">محصن و محصنه فقط رجم می شوند و تازیانه نمی خورند. بنا بر این جمع بین «تازیانه و رجم» لازم نیست و تنها به رجم اکتفا می شود. این مطلب را در کتاب«</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> المجموع 20/7 و 8» </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">می توان دید</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و لايجلد المحصن مع الرجم لما روى أبو هريرة و زيد بن خالد الجني رضي الله عنهما قالا : كنا عند رسول الله صلى الله عليه و سلم فقام إليه رجل فقال إن ابني كان عسيفا على هذا فزنى بامرأته ، فقال على ابنك جلد مائة و تغريب عام ، و اغد يا أنيس على امرأة هذا فإن اعترفت فارجمها ، فغدا عليها فاعترفت فرجمها ، و لو وجب الجلد مع الرجم لأمر به</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دستوری برای قرار دادن محکوم به رجم در حفره از سوی شارع نرسیده است ولی در مورد زن برای آنکه از دید نامحرمان در امان بماند حفره ای تا سینه ی وی حفر شده و او را در آن قرار می دهند و رجم می کنند</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">(فإن كان المرجوم رجلا لم يحفر له، لان النبي صلى الله عليه و سلم لم يحفر لماعز، و لان ليس بعورة، و إن كان امرأة حفر لها لما روى بريدة قال جاءت امرأة من غامد إلى رسول الله صلى الله عليه و سلم فاعترفت بالزنا، فأمر فحفر لها حفرة إلى صدرها ثم أمر برجمها لان ذلك أستر لها</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"># همان/47)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم) اگر یکی محصن باشد و دیگری محصن نباشد، محصن را واجب است که رجم کنند و غیر محصن را تازیانه بزنند و تبعیدش کنند. روایت ابی هریرة از پیامبر هم همین منظور را گزارش می کند(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و إن كان أحدهما محصنا و الاخر غير محصن وجب على المحصن الرجم و على غير المحصن الجلد و التغريب، لان أحدهما انفرد بسبب الرجم و الاخر انفرد بسبب الجلد و التغريب... و روى أبو هريرة رضي الله عنه و زيد بن خالد الجهني أن النبي صلى الله عليه و سلم قال: على ابنك جلد مائة و تغريب عام و اغد يا أنيس على امرأة هذا فإن اعترفت فارجمها. فأوجب الحد على الرجل و علق الرجم على اعتراف المرأة #همان 19).</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> فقه شافعی همچون فقه مالکی به شروط چند گانه ی رجم معتقد است. شروطی از قبیل؛ بلوغ، آزاد بودن(برده نبودن)، داشتن همسر دائمی و امکان بهره مندی جنسی از همسر را داشتن، از شروط مورد قبول در فقه شافعی است<b>(</b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و اختلفوا في شروطه فقال مالك البلوغ و الاسلام و الحرية و الوطئ في عقد صحيح و حالة جائز فيها الوطئ و الوطئ المحظور هو عنده الوطئ في الحيض أو في الصيام ، فإذا زنا بعد الوطئ الذي هو بهذه الصفة وهو بهذه الصفات فحده الرجم . و وافق أبو حنيفة مالكا في هذه الشروط إلا في الوطئ المحظور و اشترط في الحرية أن تكون من الطرفين أعني أن يكون الزاني و الزانية حرين و لم يشترط الاسلام الشافعي</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">#همان/15 و 16).<b><o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در صورت فرار محکوم به رجم از صحنه ی اجرای حکم، اگر با بینه=شهود به اثبات رسیده باشد باید تعقیب و بازداشت شده و بقیه ی حد بر وی جاری شود. اگر حکم با اقرار مجرم ثابت شده باشد نباید تعقیب شود و باید رها شود تا بگریزد(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و إن هرب المرجوم من الرجم ، فإن كان الحد ثبت بالبينة أتبع ورجم لأنه لا سبيل إلى تركه ، وإن ثبت بالاقرار لم يتبع لما روى أبو سعيد الخدري/47...وإذا هرب المرجوم بالبينة أتبع بالرجم حتى يموت لا بالاقرار لقوله صلى الله عليه وسلم لماعز "هلا خليتموه" ولصحة الرجوع عن الاقرار ، ولا ضمان إذا لم يضمنهم صلى الله عليه وسلم لاحتمال كون هربه رجوعا أو غيره اه . وذهبت المالكية إلى أن المرجوم لا يترك إذا هرب وعن أشهب أن ذكر عذرا فقيل يترك والا فلا ، ونقله العتبى عن مالك ، وحكى اللخمي عنه قولين فيمن رجع إلى شبهة#همان/49 و 50).</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- در فقه حنبلی هم نکات مشابه را می توان دید؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> دو نظر در مورد کیفر محصن و محصنه بین فقهای حنبلی وجود دارد. اکثر آنان با «تازیانه و رجم» موافقت کرده اند و برخی به رجم تنها اکتفا کرده اند. این مطلب را در گزارش ابن قدامه ی حنبلی که خود از حامیان نظریه ی «تازیانه و رجم» است می توان دید(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">قال أبو القاسم رحمه الله: و إذ زنى الحر المحصن أو الحرة المحصنة جلدا و رجما حتى يموتا في إحدى الروايتين عن أبي عبد الله رحمه الله و الرواية الأخرى يرجمان و لايجلدان ...</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و أما آية الجلد فنقول بها فإن الزاني يجب جلده فإن كان ثيبا رجم مع الجلد و الآية لم تتعرض لنفيه و الى هذا أشار علي رضي الله عنه حين جلد شراحه ثم رجمها و قال جلدتها بكتاب الله تعالى ثم رجمتها بسنة رسول الله #المغني 10/120 و 121# ... و لأنه قد شرع في حق البكر عقوبتان الجلد و التغريب فيشرع في حق المحصن أيضا عقوبتان الجلد و الرجم فيكون الرجم مكان التغريب فعلى هذه الرواية يبدأ بالجلد أولا ثم يرجم</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"># همان/126).<b><o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نظریه ی رایج در فقه حنبلی، عدم مشروعیت قرار دادن محکوم به رجم در حفره است. خواه مجرم مرد باشد یا زن. حکم با بینه اثبات شده باشد یا با اقرار. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته نظریه ی غیر رایجی هم در بین فقهای حنبلی وجود دارد که برای مرد، مطلقا قرار دادن در حفره مشروع نیست ولی برای زن، اگر با اقرار ثابت شده باشد حفره نباید باشد و اگر با شهود به اثبات رسیده باشد او را در حفره ای که تا قسمت سینه ی او را بپوشاند قرار می دهند(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و إذا كان الزاني رجلا أقيم قائما و لم يوثق بشئ و لم يحفر له سواء ثبت الزنا ببينة أو اقرار لا نعلم فيه خلافا لأن النبي صلى الله عليه و سلم لم يحفر لماعز قال أبو سعيد لما أمر رسول الله صلى الله عليه و سلم برجم ماعز خرجنا به إلى البقيع فوالله ما حفرنا له و لا أوثقناه و لكنه قام لنا رواه أبو داود و لان الحفر له و دفن بعضه عقوبة لم يرد بها الشرع في حقه فوجب أن لا تثبت و إن كان امرأة فظاهر كلام احمد أنها لا يحفر لها أيضا و هو الذي ذكره القاضي في الخلاف و ذكر في المجرد أنه ان ثبت الحد بالاقرار لم يحفر لها و ان ثبت بالبينة حفر لها إلى الصدر، قال أبو الخطاب و هذا أصح عندي و هو قول أصحاب الشافعي لما روى أبو بكر و بريدة أن النبي صلى الله عليه و سلم رجم امرأة فحفر لها إلى التندوة رواه أبو داود و لأنه استر لها و لا حاجة إلى تمكينها من الهرب لكون الحد ثبت بالبينة فلا يسقط بفعل من جهتها بخلاف الثابت بالاقرار فإنها تترك على حال لو أرادت الهرب تمكنت منه لأن رجوعها عن اقرارها مقبول. و لنا ان أكثر الأحاديث على ترك الحفر فإن النبي صلى الله عليه وسلم لم يحفر للجهنية و لا لماعز و لا لليهوديين و الحديث الذي احتجوا به غير معمول به#المعنی10/122 و 123</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">جز فرد محصن را نمی توان رجم کرد(در بحث زنا). این دیدگاه همه ی اهل علم است و در حدیث از پیامبر خدا(ص) و اصحاب او بر این نکته تاکید شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این دیدگاه فقهای حنبلی است که ظاهرا هیچ تفاوتی با سایر مذاهب در این خصوص ندارند(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">ان الرجم لا يجب إلا على المحصن باجماع أهل العلم و في حديث عمر: إن الرجم حق على من زنا و قد أحصن. و قال النبي صلى الله عليه و سلم: «لايحل دم امرئ مسلم إلا بإحدى ثلاث» ذكر منها «أو زنا بعد إحصان»#المغنی 10/126</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از نظر حنابلة، شروط هفتگانه برای تحقق احصان لازم شمرده شده است؛ توان بهره بردن جنسی از همسر دائمی، داشتن همسر دائمی، ازدواج او شرعا صحیح باشد، برده نباشد،بالغ باشد، عاقل باشد، و همه ی این شروط را در هنگام زنا داشته باشد و نه بعد از آن(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و للاحصان شروط سبعة "أحدها" الوطئ في القبل و لاخلاف في اشتراطه ... لاخلاف في أن عقد النكاح الخالي عن الوطئ لا يحصل به احصان ... "الثاني" أن يكون في نكاح لأن النكاح يسمى إحصانا ...و لاخلاف بين أهل العلم في أن الزنا و وطئ الشبهة لا يصير به الواطئ محصنا ... "الثالث" أن يكون النكاح صحيحا و هذا قول أكثر أهل العلم منهم عطاء و قتادة و مالك و الشافعي و أصحاب الرأي ... "الرابع" الحرية و هي شرط في قول أهل العلم كلهم إلا أبا ثور ... "الشرط الخامس و السادس" البلوغ و العقل فلو وطئ و هو صبي أو مجنون ثم يلغ أو عقل لم يكن محصنا هذا قول أكثر أهل العلم و مذهب الشافعي، و من أصحابه من قال يصير محصنا ... "الشرط السابع" أن يوجد الكمال فيهما جميعا حال الوطئ فيطأ الرجل العاقل الحر امرأة عاقلة حرة و هذا قول أبي حنيفة و أصحابه و نحوه قول عطاء و الحسن و ابن سيرين و النخعي و قتادة و الثوري و إسحاق#المغنی 10//126 تا 128). </span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اگر محکوم به رجم با بینه و شهود جرمش اثبات شده باشد و در حین اجرا اقدام به فرار کند، بازگردانده می شود و اجرای حکم ادامه می یابد. اگر حکم با افرار مجکوم اثبات شده باشد، با فرار وی او را باید رها کنند تا بگریزد. این دیدگاه فقه حنبلی است(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و لاحاجة إلى تمكينها من الهرب لكون الحد ثبت بالبينة فلا يسقط بفعل من جهتها بخلاف الثابت بالاقرار فإنها تترك على حال لو أرادت الهرب تمكنت منه لأن رجوعها عن اقرارها مقبول</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">/123# </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">فإن هرب منهم و كان الحد ثبت ببينة اتبعوه حتى يقتلوه : و إن كان ثبت باقرار تركوه</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"># المغنی 10/124).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4- در فقه مالکی هم همان نکات را پی می گیریم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">حکم زنا کار دارای همسر، رجم است بدون تازیانه و حکم زناکار بدون همسر، تازیانه است بدون رجم. این سخن فقهای مالکی است<b>(</b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">هل يجتمع الجلد و الرجم في الزنا على الثيب في قول مالك (قال) لايجتمع عليه و الثيب حده الرجم بغير جلد و البكر حده الجلد بغير رجم بذلك مضت السنة</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">المدونة الکبری 6/236<b>)<o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">برای اجرای حکم رجم، نیازی به قرار دادن محکوم در حفره نیست. خواه محکوم مرد باشد یا زن. حکم با بینه و شهود اثبات شده باشد یا با اقرار.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ضمنا محکوم را نباید به چیزی بست، خواه زن باشد یا مرد(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">المدونة الكبرى 6 / 241</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">فهل يحفر للمرجوم في قول مالك؟ قال: سئل مالك فقال ما سمعت عن أحد ممن مضى يحد فيه حدا انه يحفر له أو لا يحفر له الا ان الذي أرى انه لا يحفر له. قال: و قال مالك و مما يدلك على ذلك الحديث قال فرأيت الرجل يحني على المرأة يقيها الحجارة فلو كان في حفرة ما حنى عليها و لاأطاق ذلك. قلت: فهل يربط المرجوم في قول مالك؟ قال: لم اسمع من مالك فيه شيئا و لاأرى ان يربط. قلت: فهل يحفر للمرجومة في قول مالك أم لا؟ قال: لم اسمع من مالك فيه شيئا و ما هي و الرجل الا سواء). </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شرط اصلی در رجم، ثبوت احصان در مورد مجکوم است.خواه مرد باشد یا زن. این مطلب را در کتاب«</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">الثمر الداني/591» نوشته ی «الآبي الأزهري» (متوفی 1330) در فقه مالکی می توان دید(و من زنى من حر مسلم مكلف ذكرا كان أو أنثى، محصن، رجم حتى يموت). </span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شروط اجصان در فقه مالکی عبارتند از؛ «عقل، بلوغ، داشتن همسر دائمی، امکان بهره مندی جنسی از همسر دائمی، مشروع بودن بهره مندی جنسی از همسر دائمی». این ها شروط مورد اتفاق مالکیه است</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">( و الاحصان أن يتزوج ... الرجل العاقل البالغ، امرأة، مسلمة كانت أو كتابية، حرة أو أمة، بالغة أو غير بالغة ممن يوطأ مثلها، نكاحا صحيحا، احترازا من النكاح الفاسد، فإنه لا يحصن اتفاقا، و يطؤها وطأ صحيحا، أي مباحا. فلو وطئ في حال الحيض فلا إحصان بهذا الوطئ</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">#</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">الثمر الداني/591).</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ظاهرا در فقه مالکی هیچ امکانی برای فرار محکوم برسمیت شناخته نشده است و باید تا هنگام مرگ حکم در باره اش اجرا گردد(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">الثمر الداني /591 ؛ و من زنى من حر مسلم مكلف ذكرا كان أو أنثى، محصن رجم حتى يموت)</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5- نکات عمده ی مورد نظر، در فقه شیعه نیز آمده است؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نظریه ی مشهور فقهای شیعه بر این مستقر شده است که؛ اگر محصن و محصنه، جوان باشند فقط رجم می شوند و اگر پیر باشند، هم یکصد تازیانه را باید تحمل کنند و هم رجم شوند. این گزارش شخ طوسی از دیدگاه فقهای شیعه است. او می گوید: عده ای از فقهای شیعه هم بدون تفاوت بین جوان و پیر، جمع بین تازیانه و رجم را پذیرفته اند و به آن فتوا داده اند(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">الخلاف 5/ 366 و 367#مسألة 2 : المحصن إذا كان شيخا أو شيخة فعليهما الجلد و الرجم ، و إن كان شابين فعليهما الرجم بلا جلد. و قال داود و أهل الظاهر : عليهما الجلد و الرجم، و لم يفصلوا. و به قال جماعة من أصحابنا).</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شیخ طوسی گزارش داده است که؛ اگر حکم با اقرار ثابت شده باشد، محکوم را در حفره قرار نمی دهند، چه زن باشد و چه مرد. اگر حکم با بینه و شهود ثابت شده باشد، تنها برای زن باید حفره ای که تا سینه ی او را پوشش دهد فراهم کنند و او را درون حفره قرار داده و حکم را اجرا کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته خود وی گزارش داده که برخی فقهاء برای محکوم به رجم، قرار دادن در حفره را لازم شمرده اند، خواه مرد باشد یا زن، با افرار ثابت شده باشد یا با شهود(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">فأما الحفر فإنه إن ثبت الحد بالاعتراف لم يحفر له لأن النبي صلى الله عليه و آله لم يحفر لماعز ، و إن ثبت بالبينة ، فإن كان رجلا لم يحفر له لأنه ليس بعورة ، و إن كانت امرأة حفر لها لأن النبي صلى الله عليه و آله و سلم حفر للعامرية إلى الصدر ، و روى أصحابنا أنه يحفر لمن يجب عليه الرجم و لم يفصلوا # المبسوط 8/ 6</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">غیر محصن اگر زنا کند، حکمش یکصد تازیانه و تبعید یکساله است اگر مرد باشد ولی زن را تنها یکصد تازیانه می رننذ و تبعید نمی کنند<b>(</b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و البكر هو الذي ليس بمحصن ، فإنه إذا زنا وجب عليه جلد مائة ونفي سنة إلى بلد آخر إذا كان رجلا ، ولا نفي عندنا على المرأة</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> المبسوط 8/2</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شروط احصان بنا بر گزارش شیخ طوسی، عبارتند از؛ داشتن همسر دائمی، امکان بهره بردن جنسی به هنگام میل جنسی. این شرط برای زن و مرد بطور یکسان معتبر است. بنا بر این اگر همسر فرد در زندان یا سفر باشد یا امکان بهره مندی جنسی از او به هردلیل فراهم نباشد، فرد یاد شده محصن یا محصنه بشمار نمی آید(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">الإحصان لا يثبت إلا بأن يكون للرجل الحر فرج يغدو إليه و يروح، متمكنا من وطيه، سواء كانت زوجته حرة أو أمة أو ملك يمين، و متى لم يكن متمكنا منه، لم يكن محصنا، و ذلك بأن يكون مسافر عنها، أو محبوسا، أو لا يكون مخلى بينه و بينها، و كذلك الحكم فيها سواء، و متى تزوج الرجل، و دخل بها، ثم طلقها و بانت منه، بطل الإحصان بينهما</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">#</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> الخلاف 5 </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">/371).<b><o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> هرگاه محکوم به رجم از جایگاه اجرای حکم بگریزد، اگر حکم با بینه و شهود اثبات شده باشد، برگردانده می شود و بقیه ی حد بر او جاری می گردد و اگر حکم با اقرار ثابت شده باشد، رها یش می کنند تا بگریزد. البته برخی فقهای شیعه گفته اند: اگر مورد اصابت سنگ قرار گرفته و سپس بگریزد، برگردانده نمی شود و اگر قبل از آن بگریزد، برگردانده می شود( </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">إذا وجب على الزاني الرجم فلما أخذوا رجمه هرب، فإن كان ثبت باعترافه ترك و إن كان ثبت عليه بالبينة رد و أقيم عليه، هذا عندنا</span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">/</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">المبسوط - الشيخ الطوسي- 8/6# فإن فر، أعيد إن ثبت زناه بالبينة. و لو ثبت بالإقرار لم يعد. و قيل: إن فر قبل إصابة الحجارة أعيد/ شرائع الإسلام- المحقق الحلي - 4/932)</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نتیجه ی این بخش از بحث؛<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این بود نمونه ای از نظریات رایج مذاهب اصلی شریعت محمدی(ص) در خصوص حکم «زنای محصنة» و «کیفیت و شروط اجرای حکم» که گرچه برای مخاطب عمومی ملال آور است ولی از نظر علمی لازم بود در ابتدای بحث استدلالی، آن را گزارش کنم تا با سابقه ی این بحث آشنا شویم. گرجه مسائل دیگری نیز هست که باید مورد توجه قرار گیرد و به امید خدا در بخش های دیگر و ضمن بحث و استدلال و نقد و انتقاد دیدگاه ها ی مختلف فقهی، به آن خواهیم پرداخت(ان شاء الله).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تا اینجا دانستیم که؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- حکم رجم، در تمامی مذاهب اسلامی (بجز خوارج) به عنوان نظریه ای رایج مورد پذیرش اکثریت مطلق فقهای اسلامی است و تردیدی در آن روا ندانسته اند. باید بررسی کرد که آیا واقعا امکان و احتمال منطقی برای واکاوی و تجدید نظر در این حکم رایج وجود ندارد یا می توان به گونه ای دیگر رسید.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- مدعی اند که حتی آیه ای در قرآن وجود داشته که به «رجم» تصریح کرده بود ولی «قرائت آن منسوخ و حکم آن باقی مانده است». اگر خدا توفیق دهد، در بخش بعدی بحث، این نکته را مفصلا مورد بررسی قرار خواهیم داد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- مساله ی «قرار دادن محکوم در حفره» امری غیر رایج و مورد اختلاف شدید بسیاری از فقهاء اسلام و حتی مورد اختلاف در بین فقهای یک مذهب است. یعنی در هر مذهبی، بین فقهای همان مذهب نیز در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد. به این نکته هم باید مفصلا بپردازیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4- بحث «فرار محکوم به رجم» نیز از مسائل اختلافی است که نظریات متفاوتی را گزارش کردیم. این بحثی بسیار مهم و کلیدی در بحث فقهی «حکم رجم» است که کمتر مورد دقت قرار گرفته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5- موضوع «شروط احصان» از راهگشا ترین مطالب در این بحث است. به این نکته هم در صورت توفیق الهی، بازخواهیم گشت. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6- یکی از مطالب مهم و نهایی این بحث، تاثیر یا عدم تاثیر توبه ی مجرم، پیش و پس از اثبات حکم است. آیا نمی توان اثبات کرد که توبه ی پس از اثبات حکم (تا چه رسد به قبل از اثبات) می تواند مانع اجرای حکم رجم گردد؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7- واکاوی و بررسی دیدگاه ها و راهبرد هایی که برداشتی دیگر از این حکم را پیش روی ما قرار می دهد نیز باید به این بحث افزوده شود. استدلال ها و دلایلی که راه را بر «سنگسار» می بندد و سخنی دیگر را با محققان و پزوهشگران معارف اسلامی در میان می نهد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این طرح کار، حتی اگر توفیق به پایان بردنش را نداشته باشم، برای به نتیجه رساندن یک تحقیق علمی پیرامون «حکم رجم» لازم است. اگر قلم من شکست، شاید قلمی آزاد تر و اگاه نر به این مهم بپردازد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در بخش بعدی، به نقد و بررسی «آیه ی ادعایی رجم» خواهیم پرداخت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">احمد قابل/ 20 فروردین 1390/ایران- مشهد <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-80486593370876727932011-03-19T15:43:00.000+03:302011-03-19T15:43:20.720+03:30بررسی حکم رجم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 21px;"><b><br />
</b></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">(بخش 1)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بسم الله الرحمن الرحیم<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سرآغاز<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکی از مجازات های موجود در فقه رایج شریعت محمدی(ص) بحث «رجم» است. بحثی که در چند دهه ی اخیر و پس از توافق اکثر اندیشمندان حوزه ی علوم انسانی در مورد «حقوق بشر»، ذهن بسیاری از خردمندان جهان را نیز مشغول کرده و پرسش های بسیاری را برانگیخته است تا مگر کسی آنان را قانع کند و یا راهکاری علمی برای مجاب کردن جوامع اسلامی بیابند تا از اجرای چنین حکمی (که آن را مباین با حقوق بشر می شمارند) پرهیز کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">عالمان شریعت محمدی(ص) در دو سه دهه ی اخیر و خصوصا پس از دستیابی عمومی بشر به امکانات ارتباطی گسترده همچون اینترنت (که بدون سانسور می توان در آن تمامی مکنونات قلبی را آشکارا منتشر کرد) با ضرورت های جدیدی مواجه شده اند و آشکارا از پس همه ی پرسش های منتشر شده تاکنون بر نیامده اند. پرسش هایی که «تقیه» ی گسترده در جوامع اسلامی، ناشی از خوف طرد و تکفیر و تفسیق، سالها و بلکه قرن ها است که فروخورده شده و بر زبان و قلم ها جاری نمی شد، یکباره به سطح رسانه های عمومی منتقل شده و سرعت ابراز آن به گونه ای شتابان بوده که امکان منطقی برای پاسخگویی همزمان را باقی نگذاشته است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته پاسخ جامع و علمی به پرسش ها، اساسا نمی تواند با شتاب صورت گیرد. سرعت پاسخگویی، غالبا مرادف با عدم جامعیت است. شتابزدگی در کارعلمی، عمدتا به معنای عدم دقت در پژوهش ها و بررسی چند و چون پرسش ها و پاسخ ها است. بنابراین باید از هیجانات اجتماعی گذر کرد و در فضایی آرام و صرفا علمی، به بررسی دقیق مسائل پرداخت.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در بررسی مسأله ی «رجم» نیز باید به گونه ای رفتار کرد که پیش فرض های مشترک بشری و شرعی را درهم نریزیم و مبتنی بر آن ها(به عنوان اصول موضوعه) بحث را پی بگیریم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مثلا باید «تناسب تکوین و تشریع»(حقوق فطری و قراردادی) و «تناسب حکم و موضوع» و «عدالت» را به عنوان اصول بشری، مورد توجه جدی قرار داده و هرگز از آن عدول نکنیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از سوی دیگر، اصول شرعی که باید مورد توجه قرار گیرند و در بررسی بحث رجم به عنوان پیش فرض پذیرفته شوند عبارتند از؛ «حجیت قرآن» (و عدم تحریف قرآن) و «حجیت روایات معتبرة» پس از انطباق آن ها با «حجت باطنی» یعنی «عقل» که هرگز نباید از آن ها غفلت کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مبتنی بر پیش فرض های یادشده، طبیعتا می توان بحث را در دو حوزه ی «تکوین و تشریع» پی گرفت و آن را در فضایی صرفا علمی، به نتیجه رساند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">فقیهان شریعت محمدی(ص) دیر زمانی است که مبتنی بر دیدگاه های مختلف فقهی، با مراجعه به متون نقلی شریعت(قرآن و سنت) برای کشف «احکام شریعت» (که اصطلاحا آن را علم فقه نامیده اند) تلاش کرده اند. آنان با بهره گیری از علم «اصول فقه» که مبانی استدلال برای اثبات یا رد حکمی در شریعت را تبیین می کند، به موفقیت هایی در زدودن ابهام از برخی احکام شریعت، دست پیدا کرده اند و توانسته اند از تحمیل برخی بدعت ها در شریعت، جلوگیری کنند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته در این میان، رویکرد برخی فقهاء به شیوع برخی بدعت ها نیز انجامیده است و این امر، بخاطر دشواری های ناشی از «فاصله ی زمانی دراز مدت» از عصر حضور پیامبر (و ائمه در دیدگاه شیعه) و پیچیده بودن تحریفات تحریف کنندگان بوده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پدیده ی «تحریف غالین=ایجادکنندگان انحراف در شریعت از طریق غلوّ و افزودن چیزهایی که از شریعت نبوده به آن» در متن قرآن و روایات معتبرة با تأکید و تأیید جدی نسبت به خبر وقوع آن، گزارش شده است. گرچه «تحریف به نقیصه» نیز امکان وقوعی دارد ولی در لسان ادله، عمدتا سخن از «تحریف غالین» آمده است. می توان گفت که در قرآن به دو هردو پدیده با عناوین «کتمان حقیقت» و «غلو» تصریح شده است. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به عبارت دیگر؛ «پذیرفتن تحقق تحریف در شریعت» (عمدتا از نوع غلو و گاه به نقیصه) نیز جزو اصول موضوعه و اثبات شده است که در بررسی های علمی شرعی، هرگز نباید از امکان آن غفلت کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سخن دیگر در مورد «لزوم پایبندی همگان به لوازم منطقی سخن و مبانی پذیرفته شده» است. بسیار دیده می شود که در نقد و بررسی های علمی در حوزه ی شریعت، این ضرورت علمی مورد بی توجهی قرار می گیرد. عدم غفلت از «لزوم پذیرش دلالات التزامیه» نقش بسزایی در نزدیک شدن دیدگاه نقد کنندگان و نقد شوندگان می گردد و امکان رسیدن به دیدگاه مشترک را افزایش می دهد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">با توجه به این مقدمات و پیش فرض ها، بحث اصلی در مورد «رجم» را با یاری گرفتن از خدای رحمان (و اگر او بخواهد و مهلت و همت و توفیق دهد) در پنج بخش پی می گیریم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکم) رجم در لغت عرب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دوم) بررسی اجمالی پیشینه ی حکم رجم(دیدگاه مفسران قرآن و فقیهان شریعت)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">سوم) بررسی حکم رجم از نظر قرآن.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چهارم) بررسی حکم رجم از نظر روایات. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پنجم) بررسی اجمالی دیدگاه های جدید برخی فقیهان و محققان.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ششم) نتیجه گیری نهایی. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">یکم) رجم در لغت عرب <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در برخی از کتاب های اصلی و اولیه ی لغت عرب تصریح شده است که؛«رجم، اصل یگانه ای دارد» و در اکثر کتب یادشده آمده است که؛ «معنای اصلی آن عبارت است از "سنگ پراندن و هدف قرار دادن با سنگ" (<span style="color: black;">وأصله الرمي بالحجارة) </span>و سایر معانی وام گرفته ی از معنای اصلی است»(مجمع البحرین 2/154 و معجم مقاییس اللغة 2/493 و لسان العرب 12/227 و العین 6/119</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> و </span><span lang="FA" style="color: black; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">صحاح،جوهری 5/1928</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> و تاج العروس 16/271</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">).</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بسیاری از کتاب های لغت عرب، استعمال لفظ «رجم» به معنی «طرد و راندن، شتم و سرزنش کردن و ظن و گمان» را نیز گزارش داده اند(مجمع البحرین 2/154و 155 و معجم مقاییس اللغة 2/494 و لسان العرب 12/227 و العین 6/119و120 و <span style="color: black;">النهاية في غريب الحديث لابن الأثير 2/205و 206</span>).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته در برخی از همین متون ادعا شده است که رجم به معنی «قتل» نیز استعمال شده است و یا «قتل بوسیله ی سنگ پرانی». استعمال این معنی را به قرآن نیز نسبت داده اند(لسان العرب و العین).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یکی از بحث های اصلی در مورد معنی یابی لغات عرب، این است که آیا قول «لغویین=واژه شناسان» حجت است یا خیر؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">آنانی که قول لغت شناسان را حجت می دانند، طبیعتا به گزارش عالمان علم لغت(واژه شناسان) اعتماد می کنند. در برابر این گروه، بسیاری معتقد به لزوم اجتهاد در لغت شناسی اند. طبیعتا در موارد اختلاف در مفهوم یابی واژگان، گروه دوم تابع استدلال های مورد قبول خویش خواهند بود و صرف گزارش نویسندگان کتاب های موجود در باره ی معانی واژگان و نظریات ترجیحی آنان را دلیل کافی برای ترجیح یک معنی از میان معانی و استعمالات گوناگون قرار نمی دهند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اکثر فقیهان شریعت، با استناد به ترجیح عالمان علم لغت عرب، اقدام به تشخیص احکام شریعت کرده اند و این امر هنوز هم رواج دارد. این در حالی است که مستند بسیاری از عالمان واژه شناس عرب، آیات و روایاتی است که فقیهان در برداشت های خود از مفهوم آن نسبت به عالمان لغت، اولویت دارند. در حقیقت عالمان علم لغت با نمونه برداری از برداشت های برخی فقیهان در قرن دوم و سوم هجری، برای واژگان لغت عرب معنی یابی کرده اند و نتیجه ی اعتماد به ترجیحات گزارش شده در اکثر کتاب های لغت عرب، تبعیت و تقلید فقیهان از برداشت های فقیهان دو قرن یاد شده است. این درحالی است که امکان خطا در برداشت فقیهان، اصلی پذیرفته شده در فقه شیعه و حتی فقه اهل سنت است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">شاید با همین رویکرد و تحلیل بود که مرحوم استاد، علامه ی منتظری(رض) قائل به «اجتهاد در لغت» بودند (و ظاهرا استاد ایشان، مرحوم آیة الله سید حسین بروجردی) و اکثر دانش آموختگان مکتب او نیز بر این باورند و مسیر استنباط را شامل معنایابی مستدل برای واژگان بکار رفته در قرآن و حدیث و کلام بزرگان علم و ادب می دانند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مبتنی بر این، گزارش کتاب های یادشده نسبت به تمامی مواردی که واژه ی «رجم» در آن بکار برده شده است، نشانگر آن است که؛ «معنا و مفهوم اصلی رجم، چیزی جز "بیرون راندن" نیست». تمامی استعمالات دیگر، بازگشت به این معنا و مفهوم دارند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این معنا در استعمالات گوناگون و به اشکال مختلف بروز و ظهور می یابد و شامل؛«تیر انداختن، سنگ انداختن، سخن از زبان و دهان بیرون راندن، از جایگاهی طرد کردن و بیرون راندن و ...» می شود.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دلیل این سخن نیز علاوه بر گواهی گزارش های مختصر یا مفصل کتاب های لغت عرب، استعمال واژگان و تصاریف مختلفی از آن در قرآن است که به «لسان عربی مبین=زبان عربی آشکار»(بدون اجمال و ابهام) نازل شده است و در تمامی موارد بکار رفته در آن، هیچ سخنی از «قتل» نیست. خواه با سنگ یا بدون سنگ!!! گرچه ممکن است نتیجه ی بکاربردن برخی مصادیق رجم(مثل تیر انداختن یا سنگ انداختن) منجر به قتل هم بشود، ولی بین «امکان وقوع قتل» تا «لزوم تحقق قتل» تفاوت بسیاری است که بی توجهی به آن می تواند در استنباط حکمی از احکام شریعت محمدی(ص) آدمی را به انحراف و یا تحریف دچار کند.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البته فرق بین «اخراج از نوع رجم» با «اخراج از نوع تبعید و نفی بلد» ظاهرا در «دائمی بودن یا طولانی بودن رجم» و «موقت بودن و کوتاه بودن زمان تبعید و نفی بلد» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">برای روشن شدن حقیقت مسأله، استعمالات قرآنی «ماده ی رجم» را مورد بررسی قرار می دهیم؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">استعمال<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>رجم در قرآن<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تمامی واژگانی که مشتق از ماده ی «رجم» بوده و در قرآن کریم بکار رفته اند عبارتند از؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رجیم)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> این واژه، صفت مشبهه است که به معنی «مفعول=مرجوم» بکار رفته است( آل عمران 36 ، الحجر 17 و 34، النحل 98، ص 77، التكوير 25).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">عنوان؛«شیطان رجیم=شیطان بیرون رانده شده» که در تمامی این آیات آمده است، هیچ معنی و مفهومی جز «بیرون راندن=اخراج» ندارد. بلکه در دو آیه (حجر/34 و ص/77) تصریح شده است که؛ «قال فاخرج منها فإنك رجيم=خداوند گفت: بیرون رو از عرش، همانا تو رانده شده ای». بنابر این تحقق عنوان «رجیم=بیرون رانده شده»، به خاطر دستور «اخرج=بیرون رو» است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به عبارت دیگر؛ همین که خداوند دستور خروج به شیطان داد، عنوان «رجیم=بیرون رانده شده» تحقق یافت. پس نفس دستور به خروج، عنوان «اخراج» و «رجم» را کاملا تحقق می بخشد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در آیات دیگر قرآن هم بر دستور خروج(اخراج) تأکید شده است و صراحتا می خوانیم(الأعراف 13)؛«قال فاهبط منها فما يكون لك أن تتكبر فيها فاخرج إنك من الصاغرين=خداوند گفت: پایین رو از عرش، تو را نرسد که در این جایگاه خود را بزرگ بینی، پس بیرون رو همانا تو از کوچک شمردگانی». دستور به خروج را مجددا در آیه ی 18 همین سوره نیز تکرار می کند تا معلوم شود که «بیرون رانده شدن» چه نقشی در زندگی شیطان دارد!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هیچکس شیطان رجیم و مرجوم را به معنی شیطان «سنگسار شده» معنی نکرده است. خداوند نیز به هنگام دستور اخراج شیطان(پس از تمرد از دستور سجده به آدم و خود برتر بینی وی)، او را سنگسار نکرد و دستور سنگسارش را نیز صادر نکرد ولی او را از درگاه الهی اخراج کرد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مرجومین) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این واژه، اسم مفعول از ماده ی رجم است که در یک آیه ی قرآن آمده است (الشعراء/116)؛ «قالوا لئن لم تنته يا نوح لتكونن من المرجومين= گفتند ای نوح اگر دست بر نداری، هرآینه از بیرون رانده شدگان خواهی بود».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">گرچه برخی از مفسران با پیشفرض «رجم=سنگسار» آیه را به «تهدید به سنگسارکردن» تفسیر کرده اند ولی عدم صحت این برداشت را سایر آیات قرآن در همین موضوع، توضیح می دهند. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مثلا در سوره ی ابراهیم با تصریح به «پیامبران قوم نوح و عاد و ثمود و انبیاء پس از آنان(علیهم صلوات الله)»، تاکید می کند که مخالفان آنان به ایشان می گفتند:«لنخرجنکم من ارضنا او لتعودن فی ملتنا=یا شما را از سرزمین مان اخراج می کنیم یا باید به باورهای ما برگردید» که نشانگر اراده ی معنی «اخراج» از عنوان رجم در سایر آیات مرتبط با انبیاء یاد شده است(إبراهيم 9 تا 13# ألم يأتكم نبأ الذين من قبلكم قوم نوح و عاد و ثمود و الذين من بعدهم لا يعلمهم إلا الله جاءتهم رسلهم بالبينات فردوا أيديهم في أفواههم و قالوا إنا كفرنا بما أرسلتم به و إنا لفي شك مما تدعوننا إليه مريب# قالت رسلهم أفي الله شك فاطر السماوات و الأرض يدعوكم ليغفر لكم من ذنوبكم و يؤخركم إلى أجل مسمى قالوا إن أنتم إلا بشر مثلنا تريدون أن تصدونا عما كان يعبد آباؤنا فأتونا بسلطان مبين# قالت لهم رسلهم إن نحن إلا بشر مثلكم و لكن الله يمن على من يشاء من عباده و ما كان لنا أن نأتيكم بسلطان إلا بإذن الله و على الله فليتوكل المؤمنون# و ما لنا ألا نتوكل على الله و قد هدانا سبلنا و لنصبرن على ما آذيتمونا و على الله فليتوكل المتوكلون# و قال الذين كفروا لرسلهم لنخرجنكم من أرضنا أو لتعودن في ملتنا فأوحى إليهم ربهم لنهلكن الظالمین).</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همچنین در سوره ی «شعراء /167» آمده است؛ «قالوا لئن لم تنته يا لوط لتكونن من المخرجين=گفتند: اگر دست بر نداری ای لوط، هرآینه از بیرون رانده شدگان خواهی بود».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">جالب است که این عبارت با آنچه در سوره ی شعراء در مورد نوح(ع) آمده بود، به لحاظ ترکیب جملات، کاملا یکسان است. تنها فرقی که هست در «خبر فعل کان ناقصه» است که در مورد لوط از عنوان «مرجومین» استفاده شده و در مورد لوط از عنوان «مخرجین» استفاده شده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">با توجه به صریح آیات سوره ی ابراهیم، همه ی انبیاء با تهدید «اخراج» روبرو بوده اند و تعبیر از اخراج به «رجم» کاملا منطبق با مفاهیم ادبیات عرب است. در حقیقت این دو عنوان «مترادف» اند و بکاربردن هریک بجای دیگری، امری رایج است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در مورد شعیب پیامبر(ع) نیز همین دوگانگی در تعبیر، با صراحت آمده است.این مطلب را در عنوان بعدی بررسی می کنیم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رجمنا)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> قوم شعیب در مقام تهدید پیامبر خود به او گفتند: «يا شعيب ... لولا رهطك لرجمناك=ای شعیب، اگر خاندانت نبودند تو را اخراج می کردیم»(هود 91). اینجا از عنوان «رجم» استفاده شده و مفسران با پیشفرض های خود آن را به معنی «سنگسار» گرفته اند ولی در سوره ی «أعراف /88» به نقل از بزرگان قوم شعیب می خوانیم؛ «لنخرجنك يا شعيب والذين آمنوا معك من قريتنا أو لتعودن في ملتنا...=ای شعیب، یا تو و هم کیشانت را اخراج می کنیم و یا باید به باورهای ما برگردید...». پس معلوم می شود که عنوان «رجم» با عنوان «اخراج» مترادف شمرده شده که قرآن کریم در یک موضوع از آن با دو تعبیر یادشده به شرح ماجرا می پردازد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">علاوه بر اینکه در آیات سوره ی ابراهیم نیز تأیید «تهدید به اخراج» به عنوان رفتار عمومی مخالفان با پیامبران، گزارش شده بود که شامل حال شعیب نیز می گردد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">یرجمون) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در سوره ی «كهف /20»می خوانیم: «إنهم إن يظهروا عليكم يرجموكم أو يعيدوكم في ملتهم و لن تفلحوا إذا أبدا=همانا آنان اگر بر شما چیره شوند، اخراجتان می کنند یا شما را وادار می کنند که به باورهاشان برگردید».<b><o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ترجمون)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در سوره ی «دخان /20» از قول موسی(ع) می خوانیم؛ «و إني عذت بربي وربكم أن ترجمون=من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می برم اگر مرا بیرون برانید».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ارجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در سوره ی «مريم /46» به نقل از پدر ابراهیم(ع) می خوانیم؛<b> «</b>قال أراغب أنت عن آلهتي يا إبراهيم لئن لم تنته لأرجمنك و اهجرني مليا=آیا تو از خدایان من رویگردانی ای ابراهیم، اگر دست بر نداری هرآینه تو را اخراج می کنم و مرا ترک کن مدتی». ابراهیم نیز در پاسخ پدر گفت: «واعتزلکم و ماتعبدون من دون الله=من<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>شما و آنچه غیر از خدا می پرستید را ترک کرده و کناره می گیرم»(مریم/48).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">پیش از این به بررسی آیات آغازین سوره ی ابراهیم پرداختیم که تمامی انبیاء را با «تهدید اخراج» مواجه می دید و آن تهدیدها را با صراحت و با عنوان «اخراج» مطرح کرده بود. هرچند در برخی آیات دیگر از عنوان «رجم» بهره گرفته بود.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نرجم) </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در سوره ی «يس /18» در مورد یکی از اقوام و حضور پیامبران در میان شان گزارش می دهد که؛ «لئن لم تنتهوا لنرجمنكم و ليمسنكم منا عذاب الیم=اگر دست بر ندارید، شما را البته اخراج خواهیم کرد یا به دردناکی کیفرتان می کنیم».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بازهم این مورد مشمول آیات سوره ی ابراهیم است که «تهدید به اخراج» را عنوان ثانوی رجم قرار داده است (و قال الذين كفروا لرسلهم لنخرجنكم من أرضنا أو لتعودن في ملتنا فأوحى إليهم ربهم لنهلكن الظالمين /13).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مطلب دیگر در مورد این آیه این است که اگر «رجم» به معنی «به قتل رساندن از طریق سنگسار» باشد، تهدید بعدی که می گوید:«لیمسنّکم منا عذاب الیم=به دردناکی کیفرتان می کنیم» عبث و بیهوده خواهد بود، چرا که مرگ از طریق سنگسار، خود مصداق «عذاب الیم» است و معنی ندارد که بگویند: «یا شما را با سنگسار می کشیم یا به دردناکی کیفرتان می کنیم». مگر «قتل از طریق سنگسار کردن» کیفر آسانی است که به عنوان تهدید اولی و آسان تر از تهدید دومی«عذاب الیم» مطرح کرده بودند؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اگر مفهوم رجم را به «اخراج» تفسیر کنیم این تهدید منطفی خواهد بود که «یا اخراجتان می کنیم یا به دردناکی کیفر تان می کنیم».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رجما)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> در سوره ی «كهف /22» می خوانیم؛ «سيقولون ثلاثة رابعهم كلبهم و يقولون خمسة سادسهم كلبهم رجما بالغيب=زود است که بگویند عدد اصحاب کهف، سه نفر بود که چهارمی شان سگشان است و می گویند پنج نفرند که ششمی،سگ شان است، سخنی بدون آگاهی».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">هیچکس از مفسران تردیدی در این سخن ندارند که مراد از رجم در این آیه، چیزی جز «در انداختن حدس و گمان» گویندگان آن اعداد فرضی نیست. یعنی «سخن بدون اطلاع و آگاهی» وقتی از «دهان بیرون رانده می شود»، در مثل چون «تیری است که به تاریکی می اندازند» و قرآن این کار را به عنوان «رجم» معرفی کرده و «بیرون راندن سخن از روی ناآگاهی و جهل» را مصداق «رجما بالغیب» قرار داده است.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">رجوما)</span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> سوره ی «ملك/5» نیز از ماده ی رجم بهره برده است. در این آیه می خوانیم؛ «و لقد زينا السماء الدنيا بمصابيح و جعلناها رجوما للشياطين=ما حقیقتا آسمان دنیا را با چراغ هایی زینت دادیم و آن ها را اسباب راندن شیاطین قرار دادیم».<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">می دانیم که در متون شرایع خداوندی، تاریکی ها را محل حضور شیاطین معرفی می کنند که تاریکی جهل نیز بزرگ ترین محل حضور شیاطین است. بنابراین، نور ستارگان و شهاب سنگ ها که تاریکی ها را می شکافد، به خودی خود موجب برطرف شدن تاریکی شده و باعث «طرد شیاطین» شمرده شده که مفهوم حقیقی«رجوما للشیاطین» است. نه اینکه شهاب سنگ ها برای «رجم= سنگسار» شیاطین قرار داده شده اند!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">علاوه بر اینکه با فرض معنای «پرتاب کردن شهاب سنگ ها به سوی شیاطین»(که منافاتی هم با معنی مورد قبول ندارد) از کجای این آیه می توان «قتل شیاطین بوسیله ی سنگسار کردن» را فهمید و استنباط کرد؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نتیچه گیری<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">استعمالات قرآنی واژه ی «رجم» اساسا هیچ ارتباط مستقیمی با معنای «قتل با سنگسار کردن» ندارد و نشان می دهد که در «عربی مبین» چنین معنا و مفهومی برای «رجم» در نظر گرفته نشده و تنها معنای کلی «بیرون راندن» را با مصادیق گوناگون آن مورد نظر قرار داده است.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تمامی استعمالات گزارش شده در کتب لغت عرب و خصوصا گزارش هایی که از زبان عرب قبل از بعثت پیامبر خدا(ص) در شبه جزیره رواج داشته، با آنچه در قرآن آمده، کاملا منطبق است. برداشت های تفسیری از آیات و روایات نیز چون مبتنی بر برداشت های فقیهان قرن های دوم و سوم بوده و امکان خطا در برداشت های فقهی امری پذیرفته شده است، نمی تواند تعیین کننده ی معنای لغت باشد و حجیت ندارد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در نهایت می توان با کمال اطمینان گفت که؛ «معنای کلی و عمومی واژه ی"رجم" چیزی جز "اخراج=بیرون راندن» نیست. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><br />
</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-25389876696755849102011-03-16T21:25:00.000+03:302011-03-16T21:25:40.128+03:30نگاه شریعت محمدی به پیروی از شرایع دیگر<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به نام خدا<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">روز 13 اردیبهشت ، مصادف با اولین سالروز رحلت فقیه مصلح و آزاده ، آیة الله نعمت الله صالحی نجف آبادی بود . کسی که از نظر علمی و عملی ، به « شریعت عقلانی » ملتزم بود و در این مسیر ، جفای برخی دوستان و شاگردان خویش را تحمل کرد . مردی از تبار « عالمان ربانی » و تقوا پیشگان متواضع و بی ریا و « یکتا پرستی مخلص » که هیچ انسان شریف و اشرفی را به حریم الهی راه نمی داد و از شرک خفی ، آنچنان پروا می کرد که از شرک جلیّ !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همایش « نعمت صالح » از سوی خانواده و برخی دوستان و همشهریان ایشان ، در زادگاهش « نجف آباد » برگزار شد و علاقمندان او از تهران و مشهد و قم و اصفهان و خوزستان ، گردهم امدند تا قدرشناس نعمت کم نظیری باشند که سالی از محرومیتشان از آن می گذشت .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">دستگاه امنیتی و دادگاه ویژه ی روحانیت استان اصفهان ، به کمک یکدیگر از سخنرانی دوستان عزیزم آقایان یوسفی اشکوری و محسن کدیور ، ممانعت کردند ، تا خود و سایر حکومتیان را در معرض انتقاد احمد قابل قرار دهند ، که ؛ « شما از طرح خبر رحلت این بزرگمرد ، به اندازه ی چند ثانیه ، در رسانه های خود پروا کردید ، حال به چه حقی از حضور افراد مطلوب در همایشی مردمی جلوگیری می کنید ؟ در حالی که خدمات مرحوم آیة الله صالحی ، از خدمات برخی هنرمندان محترمی که ساعت ها در تلویزیون از آنان تجلیل کردید ( و حق آنان همین بود ) کمتر نبود !! بهتر نبود تا احترام بزرگان خودتان را که اصطلاحا امسال را سال " اتحاد ملی " نام نهاده اند ، نگه می داشتید و اینگونه برخلاف گفته های ایشان عمل نمی کردید ؟!! این تحفه های نطنز ، چه کسانی هستند که اینگونه تصمیم های خلاف را می گیرند ؟!! » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">با این انتقاد ، خلاصه ای از مقاله ی خود را به روح آرام و ملکوتی عزیز سفرکرده ، فقیه مظلوم ، آیة الله نعمت الله صالحی <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>نجف آبادی ، تقدیم کردم . متن آن مقاله را در معرض نظر مخاطبان عزیز قرار می دهم ؛<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">*****************<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ای نام تو بهــــترین سرآغاز // رحمان یگانه ی سبب ساز <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وی خالق بی بدیل هستی // کــــو را نـــــبود قرین و انباز<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">...<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">لطفی کن و جلوه ای زنورت // بر جمع اسیر خود بیــانداز<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نگاه شریعت محمدی به پیروی از شرایع دیگر<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در دهه ی اخیر حضورم در برخی نشست های دانشجویی و حوزوی و یا مراکز علمی و تحقیقاتی و مجامع خصوصی و عمومی ، یکی از موضوعات مهم و پرسش بر انگیز ، موضوع « نگاه شریعت محمدی<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>به شرایع دیگر و پیروان کنونی آن ها » بود . پرسش هایی از قبیل ؛ « آیا تمامی شرایع پیشین و نسخه هایی که فعلا از کتب آسمانی آن ها در دسترس پیروان شان است ، مثل ؛ تورات ، اوستا و انجیل ، منسوخ شده اند ؟ آیا عمل به دستورات موجود در آن ها ، سبب گمراهی و دوری از رحمت خدا می شود ؟ آیا پیروان این شرایع ، مورد عذاب الهی قرار می گیرند ؟ و ... » بخش قابل توجهی از سئوالات را به خود اختصاص می داد .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">برخی از دوستان نزدیک نیز به صورت کتبی و شفاهی ، همین پرسش ها را مطرح می کردند .<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>در تمامی این موارد ، پاسخ های مختصری ارائه می شد و گاه به ارجاع به پاسخ های کتبی پیشین اکتفا می کردم . اکنون که برخی دوستان این پرسش ها را تکرار کرده اند ، فرصت را مناسب می بینم تا پاسخی کامل تر به این موضوع داده شود . این پاسخ را با بیان چند نکته ، به مخاطبان گرامی تقدیم می کنم ؛<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1- نظریه ی فعلی رایج بین علمای اسلام ، ناظر بر « نسخ کتب آسمانی پیش از قرآن » است . این نظریه در مورد « متون حقیقی نازل شده بر پیامبران خدا ، مثل ؛ نوح ، ابراهیم ، زرتشت ، موسی ، داود و عیسی » ( که درود خدا بر آنان باد ) یعنی « تورات ، زبور ، صحف ، اوستا و انجیل » اظهار می شود و علیرغم پذیرش حقیقت وجود آن ها به عنوان کتب آسمانی ، معتقد است که با آمدن قرآن ، تمامی کتب یادشده ، نسخ شده اند و آنچه در قرآن آمده است ( که برخی از مطالب کتب پیشین را نیز در بر دارد ) تنها نسخه ی الهی معتبر برای کسانی است که به خدا و روز جزا ایمان دارند و پیروی از متون دیگر ، معتبر و مقبول خداوند نیست .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2- کتاب های آسمانی یادشده در متن سئوال ، طبق نظر رایج بین علمای اسلام در قرن های اخیر ، مورد تحریف شدید واقع شده و اساسا متنی غیر آسمانی و صرفا بشری ( که توسط عالمان یهودی ، زرتشتی و مسیحی نگاشته شده ) شمرده می شوند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">اگر در مورد « متن اصلی کتب آسمانی یادشده » کسانی قائل به نسخ باشند ، طبیعتا باید انتظار داشت که در مورد « متون موجود از کتب آسمانی غیر قران » دیدگاهی سراسر منفی داشته باشند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنابر این نظریه ، متون موجود از تورات ، اوستا و انجیل ، با دو صفت « محرّف و منسوخ = تحریف شده و ازبین رفته » شناخته می شوند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3- به گمان من ، متون حقیقی کتب آسمانی پیشین ، اگر در دسترس باشد ، برای پیروان فعلی آن شرایع نسخ نشده است . بنابر این ، اگر پیروان امروزین شرایع پیشین ، به حقانیت ادعای پیامبر خدا محمد بن عبدالله (ص) پی نبرده باشند و در مقام « جحد و انکار حقایق » نباشند و در برابر حقایقی که احتمالا به آنان عرضه می شود « تسلیم » باشند ، وظیفه ای جز « عمل به دستورات الهی موجود در کتب آسمانی و شریعت خودشان » ندارند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">آخرین آیات نازل شده بر پیامبر خدا محمد مصطفی (ص) در « سوره ی مائدة » با صراحتی کم نظیر می گوید : « <b>چگونه از تو حکم می خواهند درحالی که تورات پیش آنان است</b> و حکم خدا در آن ... ما تورات را فرستادیم و درآن هدایت و نور است ... <b>و هرکس به آنچه خدا ( در تورات ) نازل کرده حکم نکند ، کافر است ... و هرکس به آنچه خدا ( در تورات ) نازل کرده حکم نکند ، ستمگر است</b> ... و <b>باید اهل انجیل ، به آنچه خداوند در آن نازل کرده است عمل کنند</b> ، <b>و اگر چنین نکنند ، فاسق اند</b></span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span></b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">. و ما <b>قرآن</b> را به سوی تو فرستادیم مبتنی بر حق و <b>تأیید کننده ی کتاب های پیش از آن و دربردارنده ی مطالب آن ها ، پس حکم کن بین ایشان به آنچه خدا حکم کرده است</b> ... » ( آیات 43 تا 48 / </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و <b>كيف يحكّمونك و عندهم التّوراة فيها حكم الله</b> ثم يتولّون من بعد ذلك و ما أولئك بالمؤمنين /43 / <b>إنّا أنزلنا التّوراة فيها هدى و نور</b> يحكم بها النّبيّون الّذين أسلموا للّذين هادوا و الرّبّانيّون و الأحبار بما استحفظوا من كتاب الله و كانوا عليه شهداء فلا تخشوا النّاس و اخشون و لا تشتروا بآياتي ثمنا قليلا و <b>من لم يحكم بما أنزل الله فأولئك هم الكافرون</b> /44/ و كتبنا عليهم فيها أن النّفس بالنّفس و العين بالعين و الأنف بالأنف و الأذن بالأذن و السّنّ بالسّنّ و الجروح قصاص فمن تصدق به فهو كفّارة له و <b>من لم يحكم بما أنزل الله فأولئك هم الظّالمون</b> /45/ و قفينا على آثارهم بعيسى ابن مريم مصدقا لما بين يديه من التّوراة و <b>آتيناه الإنجيل فيه هدى و نور و مصدّقا لما بين يديه من التّوراة</b> و هدى و موعظة للمتّقين /46/ <b>و ليحكم أهل الإنجيل بما أنزل الله فيه و من لم يحكم بما أنزل الله فأولئك هم الفاسقون </b>/47/ و <b>أنزلنا إليك الكتاب بالحق مصدّقا لما بين يديه من الكتاب و مهيمنا عليه فاحكم بينهم بما أنزل الله</b> و لا تتّبع أهواءهم عمّا جاءك من الحقّ <b>لكلّ جعلنا منكم شرعة و منهاجا</b> و لو شاء الله لجعلكم أمّة واحدة و لكن ليبلوكم في ما آتاكم فاستبقوا الخيرات إلى الله مرجعكم جميعا فينبّئكم بما كنتم في</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ه تختلفون /48/ ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4- از عبارت « عندهم التوراة فیها حکم الله = تورات نزد آنان است و در آن حکم خدا است » معلوم می شود که « تورات موجود در دسترس یهودیان زمان پیامبر اسلام (ص) هرچه بوده ، دربردارنده ی حکم خدا و از نظر قرآن ، برای یهودیان معتبر شمرده شده است » . یعنی « وظیفه ی الهی یهودیان آن زمان ، عمل کردن به تورات موجود بوده و انجام وظیفه ی الهی مکتوب در آن ، موجب رستگاری و هدایت و نور بوده است ( فیها هدی و نور ) و سرپیچی از آن ، موجب عذاب الهی و تحقق کفر و ظلم بوده است ( فاولئک هم الکافرون ... فاولئک هم الظالمون ) » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنابر این ، قرآن کریم بر « معتبر بودن تورات موجود در عصر حضور پیامبر اسلام » ( علیرغم تحقق برخی تحریفات ) تأکید می کند و « عمل به آن را برای یهودیان ، موجب رضای خدا و سرپیچی از آن را موجب کفر و ظلم و عذاب الهی می داند » . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">فراموش نکنیم که نظریه ی رایج بین علمای اسلام در مورد « تورات موجود در عصر حضور پیامبر اسلام (ص) » همان است که امروزه می گویند و آن را « تحریف شده و منسوخ » و در نتیجه « بی اعتبار » می شمارند . یعنی « عمل به آن را انحراف از حق و موجب گمراهی می دانند » !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">این « دوگانگی » بین بیان قرآن و برداشت رایج مفسران قرآن و عالمان شریعت محمدی (ص) ، تعجب آور است . گرچه برخی از عالمان و مفسران قرآن ، با توجیهات خلاف ظاهر و غیر علمی ، سعی کرده اند که این « تضاد بین نظریه ی قرآن با نظریه ی رایج » را توجیه کنند . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5- عبارت « و لیحکم اهل الإنجیل بما انزل الله فیه ، </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">و من لم يحكم بما أنزل الله فأولئك هم الفاسقون</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> = باید اهل انجیل به آنچه خداوند در آن نازل کرده است حکم کنند ، و اگر چنین نکنند ، فاسق اند » نیز متوجه به مسیحیان و « انجیل موجود در زمان حضور پیامبر اسلام » است .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">از یاد نبریم که نظریه ی رایج بین عالمان اسلامی ، تفاوتی بین انجیل موجود در آن زمان با این زمان نمی گذارد و تمامی آن ها را « تحریف شده و منسوخ » می داند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">چگونه است که « قرآن ، مسیحیان را موظف به پیروی از انجیل آن زمان می کند و عدم پیروی از آن را برای مسیحیان ، موجب فسق می داند » و علمای اسلام ، مدعی « تحریف کلی و نسخ مطلق همان انجیل » می شوند ؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6- از یاد نبریم که ؛ <b>آیات سوره ی مائدة در سه ماهه ی پایانی زندگی پیامبر (ص) نازل شده اند و جزو آخرین آیات نازل شده بر پیامبر خدا شمرده می شوند . بنابراین هیچ حکمی از آن نسخ نشده است ، بلکه اگر احکامی بر خلاف آیات سوره ی مائدة در قرآن باشند ، منسوخ شمرده می شوند</b> .<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بنابراین ، وقتی در ماه های پایانی زندگی پیامبر (ص) دستور داده می شود که ؛ « اهل تورات به تورات عمل کنند و اهل انجیل باید به انجیل عمل کنند » آشکار می گردد که از نگاه قرآن و شریعت محمدی (ص) مسئولیت الهی یهودیان و مسیحیان ( و پیروان سایر شرایع ) رفتار بر اساس شریعت خودشان است ، و البته برای آنانی که به این مسئولیت الهی ملتزم می مانند ، اجر و پاداش الهی نیز خواهد بود .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7- گرچه برخی آیات قرآن ، وجود برخی « تحریف های معنوی و لفظی » در متون مقدس پیشینیان را پذیرفته است ، ولی هرگز از « تحریف مطلق » آن ها سخنی به میان نیاورده است .</span><span lang="FA" style="font-size: 10.0pt;"> ( </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البقرة : 79 ؛ فَوَيْلٌ لِلَّذينَ <b>يَكْتُبُونَ الْكِتابَ بِأَيْديهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ</b> لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَليلاً فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْديهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ // البقرة : 75 ؛ أَ فَتَطْمَعُونَ أَنْ يُؤْمِنُوا لَكُمْ وَ قَدْ كانَ فَريقٌ مِنْهُمْ <b>يَسْمَعُونَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ</b> // النساء : 46 ؛ <b>مِنَ الَّذينَ هادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ </b>... // المائدة : 13 ؛ فَبِما نَقْضِهِمْ ميثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً <b>يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ</b> ... <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>// المائدة : 41 ؛ ... <b>يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ</b> ... ) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">می توان گفت که ؛ « آیات یادشده ی سوره ی مائدة ، به بقای احکام الهی در متون موجود از کتب مقدس ، گواهی می دهند » ( فیها حکم الله / ما انزل الله فیه / فیها هدی و نور ) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">8- قرآن کریم ، مکررا و با تأکید بسیار به « تأیید و تصدیق متون مقدس پیش از خود = مصدّقا لما بین یدیه من الکتاب » اقرار کرده است و هیچ اثری از « ادعای نسخ کلی کتب مقدس پیشین » در آن دیده نمی شود . ( يونس : 37 ؛ وَ ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ <b>لكِنْ تَصْديقَ الَّذي بَيْنَ يَدَيْهِ</b> وَ تَفْصيلَ الْكِتابِ لا رَيْبَ فيهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمينَ // يوسف : 111 ؛ ... وَ لكِنْ <b>تَصْديقَ الَّذي بَيْنَ يَدَيْهِ</b> ... // الأنعام : 92 ؛ وَ هذا <b>كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ</b> <b>مُصَدِّقُ الَّذي بَيْنَ يَدَيْهِ</b> ... // البقرة : 89 ؛ وَ لَمَّا جاءَهُمْ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ <b>مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ</b> // البقرة : 101 ؛ وَ لَمَّا جاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ <b>مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ</b> نَبَذَ فَريقٌ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ كِتابَ اللَّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لا يَعْلَمُونَ // آلعمران : 81 ؛ ... ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ <b>مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ</b> ... // الأحقاف : 12 ؛ ... وَ هذا <b>كِتابٌ مُصَدِّقٌ</b> ... // البقرة : 41 ؛ وَ آمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ <b>مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ</b> ... // البقرة : 91 ؛ ... وَ هُوَ الْحَقُّ <b>مُصَدِّقاً لِما مَعَهُمْ</b> ... // البقرة : 97 ؛ قُلْ مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْريلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ <b>مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ</b> وَ هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنينَ // آلعمران : 3 ؛ <b>نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ</b> ... // النساء : 47 ؛ يا أَيُّهَا الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا <b>مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ</b> ... // المائدة : 48 ؛ وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ <b>مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ</b> وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ ... // فاطر : 31 ؛ وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ هُوَ الْحَقُّ <b>مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ</b> ... ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تنها موردی که در قرآن کریم دیده می شود ، نسخ بعضی آیات « دربردارنده ی برخی احکام شرعی » است ( که ممکن است شامل حال آیات الأحکام قرآن نیز باشد ) و هیچ اثری از « نسخ کلی مطالب اعتقادی ، اخلاقی و احکام شرایع دیگر » در آن دیده نمی شود . ( البقرة :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>106 ؛ <b>ما نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِها نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْها أَوْ مِثْلِها</b> أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ // النحل :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>101 ؛ وَ <b>إِذا بَدَّلْنا آيَةً مَكانَ آيَةٍ</b> وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُنَزِّلُ قالُوا إِنَّما أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ ) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">9- غفلت برخی عالمان مسلمان تا آنجا است که بدون بررسی دقیق مسائل و تنها متکی بر احساسات و عواطف خویش ، اقدام به نفی مطالب موجود در سایر شرایع می کنند . گویا هیچ مسئولیت علمی برای ردّ اظهارات مخالفان ، متوجه آنان نیست !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">برای نمونه به یکی از رایج ترین نقدهای مسلمانان و عالمان اسلامی ( در بیانات شفاهی و کتبی ) نسبت به « اخلاق مسیحی و متن انجیل » نگاه کنید ؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در متن « انجیل متی ، سوره ی 5 ، آیات 38 و 39 » آمده است ؛ « گفته شده که : اگر کسی چشم دیگری را کور کند ، باید چشم او را کور کرد و اگر کسی دندان کسی را بشکند ، باید دندانش را شکست . اما من می گویم که : اگر کسی به گونه ی راست تو سیلی زند ، گونه ی دیگرت را نیز پیش ببر تا به آن سیلی بزند » ( کتاب مقدس ، ترجمه و چاپ و نشر واتیکان / 898 ).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همین مطلب در « انجیل لوقا ، سوره ی 6 ، آیه ی 29 » آمده است ( کتاب مقدس /970 ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">بسیاری از مسلمانان و علمای اسلامی ، این رویکرد را انحرافی و « تحریف شده » ارزیابی کرده و می کنند و تنها دلیل آنان نیز ، تکیه بر روحیات و احساسات فردی خویش است . هرچند سعی کرده اند که آن را با برخی راهکارهای اخلاقی مورد سفارش شریعت محمدی (ص) در تعارض جلوه دهند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">برای نمونه به کتاب « </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل 2 / 32 و 33 » اثر آیة الله ناصر مكارم شيرازي ، اشاره می کنم که در آن می خوانیم ؛ « این آیه ی قرآن حکمی عمومی و کلی را تشریع می کند و می گوید : " هرکس به حقوق شما تجاوز کرد ، پس به همان اندازه ای که مورد تجاوز قرار گرفته اید بر علیه او اقدام کنید ، و از خدا پروا کنید و بدانید که خداوند با پروا پیشگان است " . پس اسلام ، برخلاف مسیحیت کنونی که می گوید : " اگر کسی به گونه ی راست تو سیلی زد ، گونه ی چپ خود را به سوی او برگردان تا سیلی بزند " – انجیل متی ، باب 5 ، شماره ی 39 – مانند مسیحیت به چنین <b>حکم انحرافی </b>ای که سبب جرأت پیدا کردن متجاوز و ادامه ی ستم می گردد ، دستور نمی دهد . حتی مسیحیان در این زمان ، هرگز به این دستور عمل نمی کنند و کمترین دشمنی و تجاوز را با شدیدترین واکنش ، پاسخ می دهند ، که این رویکر نیز مخالف اسلام است . پس اسلام می گوید : واجب است جلوگیری از ظلم ظالم و متجاوز ، و به فرد مورد ستم ، حق می دهد که مقابله به مثل کند ، تسلیم شدن در منطق اسلام به معنی مرگ است و<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ممانعت از ظلم و مقاومت در برابر تجاوز ، زندگی است » ( ثم تشرع الآية حكما عاما يشمل ما نحن فيه و تقول : فمن اعتدى عليكم فاعتدوا عليه بمثل ما اعتدى عليكم و اتقوا الله و اعلموا أن الله مع المتقين . فالإسلام – و خلافا للمسيحية الحالية التي تقول : " <b>اذا لطم شخص علی خدک الأیمن فأدر له الأيسر</b> " - إنجيل متى - الباب 5 - الرقم 39<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>- لا يقول بمثل <b>هذا الحكم المنحرف</b> الذي يبعث على جرأة المعتدي و تطاول الظالم ، و حتى المسسيحيون في هذا الزمان لا يلتزمون مطلقا بهذا الحكم أيضا ، و يردون على كل عدوان مهما كان قليلا بعدوان أشد ، و هذا أيضا مخالف لدستور الإسلام في الرد ، فالإسلام يقول : يجب التصدي للظالم و المعتدي ، و يعطي الحق للمظلوم و المعتدى عليه المقابلة بالمثل ، فالاستسلام في منطق الإسلام يعني الموت ، و المقاومة و التصدي هي الحياة ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ایشان در جلد اول همین کتاب ، آشکارا از « <b>تحریفی بودن شریعت های یهودیان و مسیحیان</b> » سخن رانده است . دلیل ایشان برای « تحریف شدگی مسیحیت » بسیار تعجب برانگیز است . ایشان می گوید : « شریعت تحریف شده ی مسیحیان مبتنی بر عفو است = و لا <b>الديانة المسيحية المحرفة</b> <b>التي ركزت على العفو</b> » . گویی شریعت محمدی (ص) در رویکرد کلی اخلاقی ، عفو را بر انتقام ترجیح نداده است !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">بنا بر این از نظر ایشان و همفکران ایشان « تمامی دیانت یهودیان و مسیحیان ، تحریف شده است » !! (1/504 ؛ مسألة صيانة دم الأبرياء عالجها الإسلام بشكل دقيق بعيد عن كل إفراط أو تفريط ، لا كما عالجتها <b>الديانة اليهودية المحرفة</b> التي اعتمدت القصاص ، ولا <b>الديانة المسيحية المحرفة</b> التي ركزت على العفو . . . لأن في الأولى خشونة و انتقاما ، و في الثانية تشجيعا على الإجرام ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اکنون نگاهی به برخی متون اسلامی و رویکردهای برخی عالمان و محدثان مسلمان ( در پنج قرن اولیه ی اسلام ) می اندازیم تا معلوم گردد که « رویکرد اخلاقی مسیحیت » ( که می گوید : گونه ی راستت را نیز در اختیارش بگذار تا سیلی بزند ) نه تنها « انحرافی و تحریف شده نیست » که کاملا الهی و تأیید شده نیز هست . شاید با این گزارش ، زمینه ی « داوری علمی » را فراهم کنیم ؛<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">الف</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ) مرحوم شیخ کلینی ، در کتاب « کافی 8/131 تا 138 » روایتی بلند از « مواعظ خداوند به مسیح (ع) » را از قول « ائمه ی هدی (ع) » نقل کرده است . مختصری از این متن بلند را از نظر می گذرانیم ؛ « علي بن إبراهيم ، عن أبيه ، عن علي بن أسباط عنهم ( عليهم السلام ) قال : فيما وعظ الله عز وجل به عيسى ( عليه السلام ) : يا عيسى أنا ربك و رب آبائك ... يا عيسى افرح بالحسنة فإنها لي رضى وابك على السيئة فإنها شين و ما لا تحب أن يصنع بك فلا تصنعه بغيرك <b>وإن لطم خدك الأيمن فأعطه الأيسر</b> ... = در میان مطالبی که خداوند ، عیسی را موعظه کرد ، آمده است ؛ ای عیسی ، من پروردگار تو و اجداد تو ام ... ای عیسی ، شاد باش در نیکی ها که من به آن راضی ام ، و گریان باش در بدی ها که موجب سرافکندگی است ، و آنچه را دوست نداری با تو رفتار شود ، با دیگری رفتار مکن و <b>اگر</b> <b>کسی به گونه ی راست تو سیلی زد ، گونه ی چپ خود را در اختیار او بگذار</b> ... » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ب</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ) همین روایت را مرحوم شیخ صدوق در کتاب « الأمالي /<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>606 تا 611 » با سند کامل نقل کرده است ( حدثنا الشيخ الجليل أبو جعفر محمد بن علي بن الحسين بن موسى ابن بابويه القمي - رضي الله عنه - قال : حدثنا محمد بن موسى بن المتوكل - رحمه الله - قال : حدثنا عبد الله بن جعفر الحميري ، عن محمد بن الحسين بن أبي الخطاب عن علي ابن أسباط ، عن علي بن أبي حمزة ، عن أبي بصير ، عن أبي عبد الله الصادق جعفر بن محمد - عليه السلام - قال : كان فيما وعظ الله تبارك و تعالى به عيسى بن مريم - عليه السلام - أن قال له : يا عيسى ، أنا ربك و رب آبائك ... يا عيسى ، افرح بالحسنة فإنها لي رضى ، و ابك على السيئة فإنها لي سخط ، و ما لا تحب أن يصنع بك فلا تصنعه بغيرك ، و إن لطم خدك الأيمن فاعط الأيسر ، و تقرب إلي بالمودة جهدك ، وأعرض عن الجاهلين ) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این روایت در اصطلاح روایی ؛ « موثقة » است و نقل آن از امام صادق (ع) از نظر علمی ، معتبر شمرده می شود .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">پ</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ) شیخ صدوق در « الأمالي / 448 » روایتی دیگر با سند متفاوت ولی معتبر را نقل کرده است که ؛ « عیسی (ع) به برخی از همراهانش گفت : چیزی را که دوست نداری با تو رفتار شود ، با هیچکس رفتار مکن ، و <b>اگر کسی به گونه ی راست تو سیلی زد ، گونه ی چپ خود را به او بده</b> = حدثنا جعفر بن محمد بن مسرور ( رضي الله عنه ) ، قال : حدثنا محمد بن عبد الله بن جعفر الحميري ، عن أبيه ، عن محمد بن الحسين بن أبي الخطاب ، عن علي بن أسباط ، عن عمه يعقوب بن سالم ، عن الصادق جعفر بن محمد ( عليهما السلام ) ، قال : قال عيسى بن مريم ( عليه السلام ) لبعض أصحابه : ما لا تحب أن يفعل بك فلا تفعله بأحد ، و <b>إن لطم أحد خدك الأيمن فأعط الأيسر</b> » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ت </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">) ابن شعبه ی حرّانی در کتاب « تحف العقول / 499 » همین مضمون را نقل کرده است . ( يا عيسى افرح بالحسنة ، فإنها لي رضى وابك على السيئة فإنها شين . وما لا تحب أن يصنع بك فلا تصنعه بغيرك . وإن لطم أحد خدك الأيمن فاعطه الأيسر . وتقرب إلي بالمودة جهدك ، واعرض عن الجاهلين ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">ث</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> ) فتّال نیشابوری در کتاب « روضة الواعظین /470 » و دیلمی در « أعلام الدين في صفات المؤمنين / 232 » و طبرسی در « مشکاة الأنوار / 303 » و علامه ی مجلسی در « بحار الأنوار<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>14 - ص 287 و 295 – 296 » متن روایات یادشده از مسیح (ع) را در تأیید متن « انجیل های متی و لوقا » نقل کرده اند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">عدم مراجعه ی عالمان مسلمان به متون متعدد روائی پیش گفته و ندیدن و بی اطلاع بودن از این روایات ، نشانگر آن است که ؛ « مراجعه ی به متون اولیه ی شریعت ، چندان مورد توجه نیست » !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اکتفا به برداشت های ناقص ، اگر برای محصلان عیب شمرده نشود ، مطمئنا برای عالمان صاحب کرسی تدریس دروس عالیه ی علوم دینی و آنانی که کتاب های متعدد در باره ی اسلام و قرآن و به عنوان صاحب نظر در علوم اسلامی نوشته و می نویسند ، عیب بسیار بزرگی است . متأسفانه این رویکرد « بلایی عمومی » است و تا کنون ، تنها با مُسَکّن ؛ « بلایی که عمومی باشد ، پذیرفتنی می شود = البلیّة إذا عمّت طابت » خود را تسکین داده و می دهند !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">10- وجود برخی تحریفات در کتب مقدس ، نباید منجر به اتهام پراکنی و زیر سئوال بردن و انکار تعالیم انبیاء الهی شود . اقرار امام صادق (ع) و عالمان و محدثان به « الهی بودن پیام مسیح (ع) در مورد قرار دادن طرف دیگر صورت در اختیار کسی که سیلی به گونه ی آدمی می نوازد » نشانگر « صحت رویکرد مبتنی بر عفو و گذشت و نفی خشونت » است ، خواه مدعیان پیروی از حضرت مسیح (ع) به این نکته ملتزم باشند یا از آن تخلف کنند . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">مگر برخی مسلمانان ، از فرامین الهی و تعالیم نبوی (ص) تخلف نکرده و نمی کنند . آیا تخلف آنان از این دستور ها ، به معنی « عدم صحت فرامین الهی و تعالیم پیامبر خدا است ؟!! » . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">این چه استدلالی است که « عدم پایبندی مسیحیان در این زمان ( و در گذشته ) را دلیل بر عدم صحت رویکرد اخلاقی توصیه شده از سوی خدا و پیامبرش عیسی (ع) می گیرد ؟!! » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">11- اگر « مبتنی بودن بر عفو » دلیل بر « تحریف شدن شریعت الهی » باشد ، باید « مبتنی بودن شریعت محمدی (ص) بر رحمت » را دلیل بر « تحریفی بودن اساس این شریعت الهی » گرفت ، چرا<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>که « عفو » نیز « رویکردی رحمانی » است !!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">هیچ تحریفی شدیدتر و مخرّب تر از « انکار رویکرد رحمانی شرایع الهی » نیست . اگر « تمرکز بر عفو » در مسیحیت را بخواهیم « دلیل » بر « حکمی » قرار دهیم ، هیچ حکمی جز « اثبات حقانیت » با آن اثبات نمی شود . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در گزارشی عادلانه و عالمانه ، نمی توان « دلیل مثبت را به دلیل منفی » تبدیل کرد . این شیوه ای که در استدلال « الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل » برای اثبات « محرف » بودن مسیحیت آمده است ، در مثل به آن می ماند که بگوییم : « عیب بزرگ آن این است که عیبی ندارد !!! » .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">12- هیچ راه چاره ای برای رسیدن به حقیقت ، جز اقرار به حقایق موجود در کتب آسمانی ؛ تورات ، اوستا و انجیل ، برای مدافعان حقیقت باقی نمی ماند . باید به رویکرد قرآنی « مصدّقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه = </span><b><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">تأیید کننده ی کتاب های آسمانی پیش از قرآن و دربردارنده ی مطالب آن ها</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> » تمکین کرده و آن را مؤمنانه بپذیریم و سعی و تلاش خود را در جهت « کشف حقایق مشترک بین شرایع » و « پیدا کردن کلمه ی سواء » با پیروان سایر شرایع بکار گیریم و در پی ایجاد وحدتی پایدار و عملی و احترام نظری و عملی به یکدیگر باشیم . از ادعاهای غیر واقعی و غیر علمی بر علیه یکدیگر ، دست برداریم و « رستگاری بشر » را با تنگ نظری های مبتنی بر احساسات غیر طبیعی و خود خواهانه به « انحصار خویش » در نیاوریم ( قل یا اهل الکتاب ؛ تعالوا الی <b>کلمة سواء بیننا و بینکم </b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>الاّ نعبد الاّ الله و لانشرک به شیئا ، و لایتّخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله ، فإن تولوا فقولوا اشهدوا بأنا مسلمون / آل عمران 64 ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">اگر در متن موجود در دست « اهل کتاب » چیزی جز تحریف نیست ، چرا خدای سبحان به « کلمه ی سواء » فرا می خواند ؟! آیا دعوت الهی از نوع « تکلیف بما لایطاق = مسئولیت دادن به چیزی که از توان آدمی خارج است » بوده است ؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">13- اساس دین یگانه ی خدای یکتا ، که تمامی پیروان شرایع ؛ نوح ، ابراهیم ، موسی ، عیسی و محمد ( درود و سلام خدا بر همه ی آنان ) و تمامی کتب آسمانی آن ها ( صحیفه ی نوح ، صحف ابراهیم ، اوستا ، تورات ، زبور داود ، انجیل و قرآن ) به آن فرا خوانده و می خوانند ، چیزی جز ؛ « <b>ایمان به خدا ، ایمان به آخرت ( پندار نیک ) و عمل صالح ( گفتار و کردار نیک ) </b>» نبوده و نیست .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">این سخنی است که به فراوانی در قرآن کریم آمده است . در یکی از این آیات آمده است که ؛ « </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصارى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> = کسانی که ایمان آورده اند ( پیروان شریعت محمدی ) و یهودیان و صابئیان ( معروف به ؛ ستاره پرستان ) و مسیحیان ، <b>هرکس که به خدا و آخرت ایمان آورده باشد و رفتار نیک داشته باشد ، هیچ خوفی برآنان نیست و هیچ اندوهی نخواهند داشت</b> » (</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مائدة / 69 ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همین عبارات ( با اندکی تفاوت ) در « آیه ی 62 سوره ی بقرة » نیز تکرار شده است ( إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هادُوا وَ النَّصارى وَ الصَّابِئينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">بنا بر این ، دین خدای یکتا « دینی یگانه » و مبتنی بر دو اصل نظری ( ایمان به خدا و آخرت ) و یک اصل عملی ( عمل صالح ) است . تمامی کسانی که به این سه اصل ، خود را ملتزم می شمارند ، متدین به « یک دین » اند ، هرچند به شرایع گوناگون ، وابسته باشند .<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">شرایع گوناگون ، در پی معرفی راهکارهای نظری و عملی برای رسیدن به « اهداف دین یگانه ی خدای یکتا » بوده و هستند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">14- در آیه ی 48 سوره ی مائدة و پس از دستور به یهودیان که باید به تورات عمل کنند و مسیحیان که باید به انجیل عمل کنند و دستور به پیروان شریعت محمدی (ص) که باید به قرآن عمل کنند ، رسما تصریح می کند که ؛ « برای هرکدام از شما شریعت و راه آشکاری را قرار دادیم ، و اگر خدا می خواست ، همه ی شما را گروهی هماهنگ و یگانه قرار می داد ، لیکن چنین نکرد تا شما را بیازماید در باره ی دستوراتی که به شما داده است ، پس همه ی شما در مسابقه بسوی کارهای نیک از یکدیگر سبقت گیرید ، بازگشت همه ی شما بسوی خدا است ، پس در آن هنگام شما را با خبر خواهد ساخت نسبت به آنچه در آن اختلاف داشتید = <b>لكلّ جعلنا منكم شرعة و منهاجا</b> و لو شاء الله لجعلكم أمّة واحدة و لكن ليبلوكم في ما آتاكم فاستبقوا الخيرات إلى الله مرجعكم جميعا فينبّئكم بما كنتم في</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">ه تختلفون »</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">تصریح به اینکه ؛ « خداوند خود اراده نکرده است که همه ی گروه های انسانی پیرو شرایع الهی ، باهم یگانه شوند و این اختلاف را خود پسندیده است و برای هرگروهی ، شریعت و راه خاصی را در نظر گرفته است » البته منافاتی با « وحدت دین الهی » ( که در زبان عربی و قرآن از آن با نام « اسلام » یاد می شود ) ندارد ، چرا که « دین یگانه » با « گوناگونی شرایع » منافاتی ندارد . شریعت ها ، راه هایی برای رسیدن به اهداف « دین یگانه » اند . مگر از نظر منطقی ، امتناعی دارد که « مقصد یگانه » از « راه های متعدد » قابل دسترسی باشد ؟!!<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">آنچه در قرآن کریم آمده است که ؛ « إن الدّین عند الله الإسلام = همانا دین در نزد خدا ، اسلام است » ( آل عمران / 19 ) و یا « فمن یبتغ غیر الإسلام دینا فلن یقبل منه = کسی که جز اسلام را به عنوان دین خود بپذیرد ، از او پذیرفته نمی شود » ( آل عمران / 85 ) به اقرار خود قرآن ، مفهوم آن مرادف با عنوان اختصاصی « شریعت محمدی (ص) » نیست ، گرچه این شریعت ، مصداق کاملی از آن است .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">وقتی در قرآن کریم ، به نقل از حضرت ابراهیم (ع) می خوانیم که ؛ « </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وَ وَصَّى بِها إِبْراهيمُ بَنيهِ وَ يَعْقُوبُ يا بَنِيَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى لَكُمُ الدِّينَ فَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">= توصیه کرد ابراهیم به فرزندان خویش و نوه اش یعقوب که ؛ ای فرزندان من ، خداوند برای شما این دین را برگزید ، پس نمیرید مگر آنکه مسلمان باشید » ( </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">البقرة :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>132</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">) و بدون فاصله از یعقوب ( اسرائیل ) و فرزندانش ( بنی اسرائیل ) نقل می کند که ؛ « </span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قالَ لِبَنيهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدي قالُوا نَعْبُدُ إِلهَكَ وَ إِلهَ آبائِكَ إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ إِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> = آیا شما حضور داشتید و شاهد بودید که یعقوب در هنگامه ی مرگ خویش از فرزندانش پرسید : چه چیزی را پس از مرگ من می پرستید ؟ و آنان گفتند : خدای تو و پدران تو ؛ ابراهیم و اسماعیل و اسحاق را می پرستیم ، خدایی یگانه و ما به او تسلیم شده ایم و مسلمانیم » (</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> البقرة : 133</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-SA;">) آیا هیچکس تصور می کند که مقصود آنان از « مسلمانی » پیروی از شریعت محمدی (ص) باشد که هزار و چند صد سال بعد پدیدار می شود ؟!!</span><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">همین عنوان در باره ی ؛ « نوح ، لوط ، موسی ، عیسی ، حواریون ، سلیمان ، بلقیس ، فرعون و ... » آمده است که با عبارات « اسلمت = اسلام آوردم یا تسلیم حق شدم » یا « انا من المسلمین = من از مسلمانانم » یا « توفنی مسلما = مرا مسلمان بمیران » و ... از آن ها یاد شده است ( نگاه کنید به ؛ آلعمران :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>52 . المائدة :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>111 . يونس :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>84 و 90 . يوسف :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>101 . النمل :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>44 . الذاريات :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>36 . و ... ) .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در دو آیه ی قرآن ، با صراحت آمده است که « ما كانَ إِبْراهيمُ يَهُودِيًّا وَ لا نَصْرانِيًّا وَ لكِنْ كانَ حَنيفاً مُسْلِماً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكينَ = ابراهیم ، نه یهودی بود و نه مسیحی ، ولیکن بدون انحراف از نسخه ی فطری دین خدا و مسلمان بود و از مشرکان نبود » ( آلعمران : 67 ) . در حقیقت ، وقتی ابراهیم یهودی می شود که از شریعت موسی (ع) پیروی کند و حال آنکه چنین امری محال است ، چرا که او قرن ها قبل از موسی از دنیا رفته است و به طریق اولی نمی توانست مسیحی شمرده شود و قطعا نمی توانست تابع شریعت محمدی (ص) شمرده شود . ولی با تمامی این مسائل ، او را « حنیفا مسلما » می شمارد . این به آن خاطر است که « اسلام » نام « دین یگانه » ای بوده است که تمامی پیامبران خدا از ابتدای خلقت تا انتها ، به آن دعوت می کرده اند و به همین جهت ، گاه خدای رحمان آنان را « مسلمان » خوانده است و گاه از قول آنان آمده است که « مسلمان » اند . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">در آیه ی دیگر می گوید ؛ « وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبيكُمْ إِبْراهيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ = خداوند برای شما در دین ، بیچارگی قرار نداده است ، این آئین پدر شما ابراهیم است ، او شما را مسلمان نامیده است ، قبل از آنکه این شریعت آمده باشد » (حج / 78 ) . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">تصریح به اینکه ابراهیم (ع) پیروان آئین خویش را « مسلمان » نامیده است و آگاهی قبلی از این نکته<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>که « همه ی شرایع پس از او تابع شریعت ابراهیم بوده اند » و محمد مصطفی (ص) با دستور قرآنی ؛ « اتّبع ملّة ابراهیم حنیفا = از آئین ابراهیم ، که منطبق بر فطرت بشری است و انحرافی از آن ندارد ، پیروی کن » ( نحل / 123 ) نیز موظف به پیروی از او بوده است ، روشن می کند که ؛ « <b>از نظر قرآن ، تمامی پیروان شرایع الهی ، حقیقتا مسلمان شمرده می شوند </b>» هرچند نام خود را « یهودی ، زرتشتی ، صابئی ، بودایی ، مسیحی ، یا چیز دیگری » بگذارند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">به همین خاطر است که معتقدم ؛ « بین " دین و شریعت " باید تفکیک کرد » هرچند در برخی متون ، با تسامح ، از عنوان « دین » به جای « شریعت » بهره گرفته شده است .<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">گرچه امروزه نام « مسلمان و اسلام » در انحصار « پیروان شریعت محمدی » قرار گرفته است و از نظر اجتماعی ، اختصاص به آنان یافته است ، ولی در « اصطلاح قرآنی » ( و برخی روایات ) این عناوین ، کاربردی عمومی دارند و شامل تمامی پیروان حقیقی شرایع الهی می شوند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="FA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">15- برآیند این بررسی ، چیزی جز اثبات « اعتبار نسبی کتب مقدس غیر قرآن » نیست . پیروان شرایع یادشده ، تا هنگامی که « برتری شریعت محمدی (ص) و کاملتر بودن آن از سایر شرایع » ( آنگونه که ما مسلمانان به آن معتقدیم ) به لحاظ علمی برای شان ثابت نشده باشد ، ملزم به رویکردهای عقلانی شرایع خویش و تبعیت از کتب آسمانی خویش اند و اگر بدون دلیل قانع کننده ، به آن ها ملتزم نمانند ، مسیر انحطاط را پیموده اند .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">در انتهای این پاسخ نسبتا مفصل ، ضمن سپاس از یگانه ی هستی بخش ، بخاطر نعمت درک تعالیم شریعت رحمانی و عقلانی محمدی (ص) ، از خدای رحمان می خواهم که پیروان تمامی شریعت های الهی را در پیمودن مسیر « رویکردهای عقلانی و رحمانی » شرایع خویش ، توفیق دهد و همه ی آنان را که در حقیقت ، پیرو « دین یگانه ی خدای یکتا » هستند ، به « روح یگانه ی شرایع آسمانی » رهنمون شود ، شاید از پی قرون و اعصار ، صلح و صلاح و صفا و صمیمیت ، جایگزین جنگ و جدل و جهل شود و چهره ی زندگی دینداران ، زیباتر و پربارتر از زندگی کسانی گردد که « جمال جمیل خدای رحمان » را نمی بینند و از ارتباط با او محروم مانده اند . آنگاه می توان به انتظار نشست تا دیگران نیز به جمع دینداران بپیوندند ( بسم الله الرّحمن الرّحیم . اذا جاء نصر الله و الفتح ، و رأیت النّاس یدخلون فی دین الله افواجا ، فسبّح بحمد ربّک و استغفره إنّه کان توّابا ) . <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">درود بر شما و خدا نگهدارتان .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;">احمد قابل ......................... 12 اردیبهشت 1386 ............................ فریمان<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; mso-bidi-language: AR-SA;"><o:p></o:p></span></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-41770886620481022182011-02-14T13:21:00.001+03:302011-02-14T13:23:32.605+03:30رهاسازی اسلام از انحصار فرهنگ خاور میانه<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">به نام خداوند رحمان و رحیم</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">سال ها است که به این مسأله می اندیشم که «ادعای جهانی بودن» با رویکرد «انحصاری به فرهنگ خاورمیانه» و خصوصا حجاز عصر نزول وحی، چگونه سازگار می تواند باشد؟!! فرهنگی که جابه جا در قرآن کریم و روایات معتبره مورد نقد و طعن و تحقیر قرار گرفته و مارک «جاهلیت» بر آن خورده است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">فرهنگ رایج زمان نزول وحی در شبه جزیره ی عرب، فرهنگی زن ستیز، برده دار،ستم پیشه، خود برتر بین و بی اعتنا به حق حیات آدمیان بود و خودکامگی و استبداد را در شکلی بدوی، ارائه می کرد.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">در ایران آن روز نیز استبداد مدرن تری مستقر بود و جامعه ای طبقاتی برقرار بود که در بعد زن ستیزی، کمی بهتر از شبه جزیره بود ولی در ستم پیشگی چندان تفاوتی نداشت و ظاهرا برتری های نسبی از نظر حکومت و شهرنشینی و معماری و دانش، که سابقه ای چند هزار ساله داشت، قابل انکار نبود. از نظر دین و آئین نیز خداپرستی در ایران با بت پرستی جاهلیت حجاز قابل مقایسه نبود ولی فساد نهاد های دین و حکومت، همه ی مزایا را تحت الشعاع خود قرار داده بود.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">در مصر آن زمان نیز قبطیان حاکم بودند و سابقه ی تمدنی هزاران ساله ی آنان قابل قیاس با زندگی قبایل حجاز نبود ولی در این تمدن نیز، متأسفانه کمتر نشانی از عدل و انصاف دیده می شد. برده داری در اوج بود و نقد جان انسانی بیشتر از حیوانات نبود. </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">مهمترین تفاوت ارزشمند ایران و مصر(و شاید یمن) با قبایل حجازی، علم و دانشی بود که جز افراد انگشت شماری در حجاز، از آن بهره ای نداشتند، در حالی که در دو کشور ایران و مصر، دانشگاه و مدارسی وجود داشتند که در نوع خود بی نظیر بودند.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">ملت های این دو قدرت برتر خاورمیانه در آن روزگار، که تمامی سرزمین خاورمیانه را (به استثنای یمن و حجاز) در اختیار داشتند، در چنبره ی ظلم و بیداد حاکمانشان گرفتار بودند و متاسفانه تحت تاثیر فرهنگ استبدادی حاکمان، مسیر تعالی و رشد آنان، بسیار کند و نامطلوب سپری می شد.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">شریعت محمدی(ص) در چنین فضایی متولد شد و به مبارزه با ابعاد منفی فرهنگ شبه جزیره پرداخت و ابعاد مثبت آن را تأیید کرد تا نشان دهد که «مثبت نگری» او می تواند از بیابان های قفر فرهنگ حجازی نیز گلبوته هایی را بچیند و تقدیم انسانیت کند.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">اگر محمد بن عبدالله(ص) ایرانی یا مصری بود و می خواست از ابعاد مثبت فرهنگ آن سرزمین های آبادتر سخن بگوید، از همان آغاز راه و بخاطر برتری های نسبی فرهنگ سرزمین های یادشده، گلبوته های بیشتری را برای چیدن می یافت. اما ضرورت ارسال پیامبران برای کسانی بیشتر است که کمتر از مواهب طبیعت و معنویت بهره برده اند تا آنان را در ابتدا به سایر آدمیان ملحق گردانند و از آن پس در مسیر تعالی کلی بشریت، همراه دیگران طی مسیر کنند و از تجربه ها و دانش سایر جوامع و ملل بهره مند شوند.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">به همین دلیل بود که به پیروان خود با تأکید می گفت که؛«علم را بجویید اگرچه در چین باشد»(اطلبوا العلم ولو بالصین) و یا «حکمت را بیاموزید اگرچه از فردی دورو باشد»(خذ الحکمة ولو من منافق). </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">یعنی نه بعد مسافت چین را می توان مانع رشد و تعالی قرار داد و نه بهانه ی «بیگانه بودن چینی ها». نه عذر تراشی های مقدس مآبانه ی مبنی بر «کافر و منافق بودن» اساتید در شریعت محمدی مورد قبول است و نه انگ های «غربی یا شرقی یا غیر اسلامی بودن دانش ها و تجربه ها» می تواند مسئولیت فراگیری و بهره مندی از آن تجارب و علوم را از دوش پیروان اسلام بردارد!!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">اکنون چند نکته ی مهم را یادآوری می کنم تا نگرانی ها و راه حل ها را درکنارهم مورد بررسی قرار دهیم و نتایج مشترک را امید داشته باشیم(ان شاء الله)؛</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">یکم) قرآن کریم هشدار داده است که؛«محمد فرستاده ی خدا است و پیش از او نیز فرستادگانی بوده اند و از دنیا رفته اند، آیا اگر بمیرد یا کشته شود، شما به باور ها و رفتارهای گذشته ی خود بر می گردید، و هرکس به گذشته هایش برگردد به خدا زیانی نمی رساند و خداوند افراد قدردان را پاداش خواهد داد»(آل عمران 144 /وما محمد إلا رسول قد خلت من قبله الرسل أفإن مات أو قتل انقلبتم على أعقابكم ومن ينقلب على عقبيه فلن يضر الله شيئا وسيجزي الله الشاكرين). </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">پیش بینی بازگشت برخی حجازیان پیرو پیامبر خدا(ص) به فرهنگ جاهلیت را در این آیه آشکارا می بینیم. بازسازی فرهنگ جاهلیت با مارک و نام اسلام، خطری است که این آیه آن را هشدار داده است. روحیات زن ستیزانه و مناسبات برده دارانه و روش و منش غارتگرانه و اقدام به تهاجم و خشونت و جنگ های دراز مدت و بی ارزش دانستن جان و مال و ناموس آدمیان، همه و همه نشانگر بازگشت مناسبات دوران جاهلیت بود. همان که در زبان قرآن از آن به عنوان «انقلبتم علی اعقابکم=بازمی گردید به باورها و رسوم گذشته ی خود» یاد شده است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">دوم) امام صادق (ع) در عبارتی ماندگار و تحلیلی عالمانه، شرایط مسلمانان در فاصله ی رحلت پیامبر خدا(ص) تا زمان خود را اینگونه توضیح داده است که؛ «همانا مردم پس از رسول خدا به سنت پیشینیان خود برگشتند و عنوان خدا را به آن سنت ها افزودند، پس اینگونه تغییر دادند دین خدا را و جایگزین کردند سنن قبل از اسلام را و تحریف کردند اهداف دین را و چیزهایی را به دین خدا افزودند و چیزهایی ازدین را زدودند، پس هیچ چیزی نیست که مردم به آن اعتماد کرده باشند مگر آنکه منحرف شده است از آنچه وحی الهی به آن فراخوانده است ...=إن الناس بعد نبي الله صلى الله عليه وآله ركب الله بسنة من كان قبلكم فغيروا وبدلوا وحرفوا وزادوا في دين الله ونقصوا منه، فما من شئ عليه الناس اليوم إلا وهو منحرف عما نزل به الوحي من عند الله فأجب يرحمك الله من حيث تدعى إلى حيث تدعى حتى يأتي من يستأنف بكم دين الله استينافا.../معجم رجال الحديث- السيد الخوئي- ج 8 - ص 235).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">وقتی امام صادق(ع) می گوید: «آنچه مردم آن را مطابق دین خدا می دانند، نسخه ی منحرف شده ای از وحی الهی است و هیچ چیز منطبق بر وحی الهی باقی نمانده است» می توان فهمید که بازگشت مردم بعد از رسول خدا به فرهنگ جاهلیت، همراه با استفاده ی تقلبی از«مارک الهی» بوده است. یعنی فرهنگ مطرود جاهلیت عرب، به عنوان دین خدا به مردم ارائه شده است!!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">پس می توان عمق درد و بیماری را فهمید. منحصر کردن شریعت محمدی(ص) به فرهنگ مطرود جاهلیت(و نه جهات مثبت فرهنگ حجاز) بیماری مسری و خطرناکی بود که در زمانی دیگر، می توانست به افزایش فرهنگ استبدادی سایر سرزمین ها بیانجامد و وجه مشترک فرهنگ ها را از میان جهات منفی فرهنگ های ملل خاورمیانه برگیرد.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">سوم) امیر مؤمنان علی بن ابی طالب(ع) در سخنی ماندگار که کمتر از سه دهه پس از رحلت پیامبر خدا(ص) برزبان آورده است، گزارش می دهد که؛«اسلام چون پوستینی وارونه گشته است». یعنی آنچه در جامعه ی اسلامی آن روزگار به نام اسلام رواج داشت، شکل وارونه ای از حقایق بود و عمدتا جهات مثبت فرهنگ ها را وانهاده و جهات منفی را برگزیده بود.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">چهارم) در دوران پس از این گزارش ها تاکنون، هیچ قدرت علمی یا حکومتی، پیدا نشده که «پوستین وارونه» یا «انحرافات از نسخه های وحیانی» را در بین تمامی گروه های مسلمان، به تمامی تغییر دهد و حقیقت شریعت محمدی(ص) را دقیقا و کاملا و بدون مانع ارائه کند.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">به همین جهت امام صادق(ع) در ادامه ی همان تحلیل علمی و گزارش واقعی، انتظار آمدن کسی را وعده می دهد که دعوت به دین خدا و شریعت محمدی(ص) را از نو آغاز می کند(... فأجب يرحمك الله من حيث تدعى إلى حيث تدعى حتى يأتي من يستأنف بكم دين الله استينافا/معجم رجال الحديث- السيد الخوئي- ج 8 - ص 235).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">پنجم) اکنون ما مانده ایم و خیل عظیمی از رویکردهای غیر علمی ناشی از وارونگی پوستین اسلام و انحرافات گوناگون از نسخه های وحیانی در مناسبات انسانی، که متأسفانه به نام دین خدا و آخرین شریعت او عرضه شده و می شود.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">همان که ناشی از بازگشت های مکرر برخی پیروان شریعت به سنن غیر منطقی پیشینیانشان بوده است. گویی تمام دین و شریعت را به نام آنان و آباء و اجدادشان سند زده اند و دیگر آدمیان در این کره ی خاکی، حقی و حظی از عقل و شعور و حقوق فطری و تشریعی ندارند و حتی باید راهگارها و باورهای منطقی خود را به نفع تصورات واهی و خرافی پیشینیان آن ها به کناری نهند تا مسلمان و متقی شمرده شوند!!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">این «استکبار» و خودبرتربینی آشکار و نهان را یا باید نفی کرد و حق مشارکت همه ی عقلای بشریت را برای تفسیر دین خدا و شریعت محمدی(ص) به رسمیت شناخت و یا باید بیهوده ادعا کرد که فرهنگ جاهلیت عرب از تمامی تلاش های علمی و عقلانی بشر در دوران پس از جاهلیت تاکنون، ارزشمند تر بوده و خداوند نیز به این برتری حکم کرده و ناگزیر باید آن را پذیرفت!!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">ششم) اگر دین یگانه ی خدای یکتا(اسلام) برای همه ی بشریت آمده است و مبتنی بر فطریات همه ی آدمیان و مدعی جهان شمولی است، چه مزیت منطقی برای آداب و رسوم حجاز قرن هفتم میلادی(قبل از بعثت پیامبر خاتم) بر آداب و رسوم عقلانی بشر امروز در سرتاسر زمین، می توان شمرد که لزوم پذیرش ترجیح آن را شرط ایمان بشر قرار داده ایم و مخالفان این ادعا را خارج از دائره ی ایمان معرفی می کنیم؟!!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">چه مزایای اثبات شده ای از نظر علم و منطق برای ملل خاورمیانه نسبت به سایر ملل جهان وجود دارند که دین خدا و شریعت مصطفی را با ادعای جهانی بودن، در حصار تنگ این منطقه ی جغرافیایی محبوس کرده ایم و توهمات بیجایی را برای مسلمانان این دیار رقم زده ایم که خود را «فخر عالم امکان» بدانند و سایر ملل را به پیروی کورکورانه و زبونانه از فرهنگ برتر خویش فراخوانند!!؟</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">هفتم) با توجه به مقدمات پیش گفته، اقتضای جهانشمولی و انطباق با فطرت انسانی همه ی آحاد بشر، چیزی جز لزوم تلاش برای بهره گیری از جهات مثبت همه ی فرهنگ ها و با میدان داری همه ی ملل به صورت مساوی و بدون فخر فروشی و از جایگاهی برابر را پیش پای اندیشمندان دینی نمی گذارد.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">همه ی متفکران دین و شریعت، از پیامبر گرامی اسلام، این سخن را به یاد دارند که؛« هیچ فخری برای عرب بر غیر عرب و یا غیر عرب بر عرب یا سپید بر سیاه و سرخ و یا سیاه و سرخ بر سپید نیست»( تحف العقول - ابن شعبة الحراني/ 34# المعجم الكبير - الطبراني 18 / 13# كنز العمال - متقي هندي 2 /42# تفسير القرطبي - قرطبي 16/ 341 – 342# أحكام القرآن - جصاص 1 /382# الدر المنثور - جلال الدين سيوطي 6 / 98# دراسات في ولاية الفقيه – آیة الله منتظري 2 /190).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">گمان می کنم در این امر تردیدی نباشد که امروزه برخلاف این توصیه ی پیامبر خدا(ص) تفکرات رایج اسلامی به تسلط یک فرهنگ (یا حد اکثر فرهنگ ملت هایی که در دهه های نخستین ظهور شریعت محمدی به آن گرویدند) بر همه ی فرهنگ های جهان بشریت انجامیده است و گاه به این نکته افتخار شده و می شود.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">به گمان من، مانع اصلی تحقق جهانشمولی شریعت محمدی(ص) محبوس شدن آن در حصار فرهنگ خاورمیانه است. </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">جهانشمولی در گرو توجه به مثبتات فرهنگ سایر ملل جهان و قدرت انطباق آموزه های شریعت با آن فرهنگ ها است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">احساس یگانگی با شریعت، در سایر ملل اگر برانگیخته شود که تنها راه آن هماهنگی فرهنگی شریعت با فرهنگ سایر ملل در کنار ملل خاورمیانه ای است، می توان انتظار تحقق شریعت جهانشمول را داشت.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">هشتم) یکی از راههای ورود به بحث انطباق شریعت با فرهنگ بشری(بجای فرهنگ خاورمیانه ای) از طریق تصور بعثت محمدبن عبدالله(ص) در این زمان و در اروپا یا دیگر مناطق آسیا یا افریقا یا اقیانوسیه و یا امریکا است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">اگر پیامبر در عصر کنونی و در فرانسه، اسپانیا، کانادا، استرالیا، ژاپن، هند، افریقای جنوبی، چین، روسیه و یا کشورهای اسکاندیناوی مبعوث می شد، چه می کرد؟!</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">کدام مناسبات انسانی موجود را امضاء می کرد؟ احکام امضایی او از کدام فرهنگ ناشی می شد؟ چگونه مجازات هایی را برای کیفر مجرمان در نظر می گرفت؟ آیا میزان درک و فهم و پذیرش مردم و عقلای این زمان را مبنای تشریع احکام اجتماعی خود قرار نمی داد؟!! </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">این تصور می تواند متفکران پیرو او را به راهکارهایی منطقی و خداپسندانه و کاملا منطبق با فطرت انسانی برساند و بن بست های موجود در مناسبات تفکر رایج اسلامی با جامعه ی بشری را برطرف کند و بزرگراه هایی را پیش پای آنان بگشاید.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">نهم) امروزه دارالاسلام ظاهری همان «دارالتقیة» ی واقعی است که باید برای هرکلام کوتاه، بر جان خود بیم داشت و ساده ترین کار، زبان در نیام کام کشیدن و لب دوختن است، و دارالکفر ظاهری، تبدیل به جایگاهی شده است که می توان بدون پروای جان، حقایق شریعت را در پیشگاه عموم مردم ارائه کرد.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">شهروندان کشورهای غیر اسلامی، امروزه به مراتب نزدیکتر به آداب و اهداف دین و شریعت اند و شهروندان کشورهای اسلامی، به مراتب از اهداف و آداب شریعت دورتر اند. راست گفت سید جمال الدین اسدآبادی در بیش از یکصد سال پیش که؛ «به غرب رفتم، مسلمانی دیدم ولی مسلمان ندیدم. به شرق آمدم، مسلمان دیدم ولی مسلمانی ندیدم».</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">دهم) در نقلی معتبر، امام صادق(ع) سخنی از امیر مؤمنان(ع) به نقل از پیامبر خدا(ص) را روایت کرده است که؛«روزگاری بر مسلمانان می آید که از اسلام، جز نامی نمی ماند و از قرآن جز خطی، مردم خود را مسلمان می نامند ولی دورترین مردم از اسلام اند، مساجد آنان از نظر ساختمان آباد و از نظر هدایتگری خراب است. فقیهان آن زمان، شرورترین فقیهانی اند که آسمان بر آنان سایه افکنده است. فتنه ها از آنان شروع می شود و به خود آنان برمی گردد»( الكافي - الشيخ الكليني - ج 8 - ص 307 – 308/علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن النوفلي، عن السكوني، عن أبي عبد الله "عليه السلام"قال : قال أمير المؤمنين "عليه السلام": قال رسول الله "صلى الله عليه وآله": سيأتي على الناس زمان لا يبقى من القرآن إلا رسمه ومن الاسلام إلا اسمه ، يسمعون به وهم أبعد الناس منه ، مساجدهم عامرة وهي خراب من الهدى ، فقهاء ذلك الزمان شر فقهاء تحت ظل السماء منهم خرجت الفتنة وإليهم تعود).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">عباراتی چون؛«دورترین مردم از اسلام» و «شرورترین فقهاء» در باره ی پیروان عادی و عالمان شریعت محمدی(ص) بکار رفته است!! اینکه از اسلام، فقط نامی برده می شود ولی هیچ آدابی از آن در رفتار پیروان شریعت دیده نمی شود، یا خط قرآن و زیبایی های ظاهری و تزیینات نوشتاری مراعات می شود ولی از مفاهیم قرآنی بی بهره می مانند، وصف الحال مسلمانان و جوامع اسلامی است!! که تنها علت آن هم فاصله گرفتن از فرهنگ جامع بشری است. فرهنگی که مبتنی بر فطرت انسانی است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">با توجه به مطالب پیشین، بزرگترین و با فضیلت ترین «جهاد = کوشش» در این زمان، کوشش علمی برای بازگشت به فراخوان جهانشمول دین و شریعت و پیوند خوردن آن با همه ی مزایای فرهنگ همه ی جوامع بشری است که لازمه ی آن «آزاد کردن اسلام از بند فرهنگ خاورمیانه» است.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">صرفنظر از مسئولیت متفکران مومن به شریعت در کشورهای اسلامی، مسئولیت بیشتر بر دوش مسلمانانی است که در نقاط دیگر دنیا زندگی می کنند. آن ها باید جنبه های فرهنگی مثبت خود را در تفسیر شریعت بکار گیرند و برداشت های روشمندانه و علمی خود را از آموزه های شریعت، به اطلاع سایر پیروان شریعت برسانند و نهادهای علمی لازم برای این امر را در محیط زندگی خود تأسیس کنند و انحصار تولید «علم شریعت» را از «مصر، عربستان، سوریه، اردن، لبنان، پاکستان، عراق و ایران» و حوزه ها و دانشگاه های «الأزهر، دمشق، بیروت، مکه، مدینه، لاهور، نجف، قم، مشهد، تبریز، اصفهان و ...» بگیرند .</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">این گرفتاری وقتی پایان می یابد که حوزه ها و دانشگاه های مختلف در جوامع اسلامی اروپا، امریکای شمالی و جنوبی، آسیای جنوب شرقی ، ژاپن ، چین، استرالیا و جنوب افریقا نیز سهم خود را از تولید علوم شریعت بر عهده گیرند و همه ی برداشت های روشمند مبتنی بر فرهنگ های مختلف، مورد توجه اهل دانش و عالمان شریعت قرار گیرد که اولیاء دین و شریعت گفته اند:«اعقل الناس من جمع علم الناس الی علمه=عاقل ترین مردم،کسی است که علم بشر را به علم خویش بیافزاید». </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">به امید آن روز</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">احمد قابل.....................15 بهمن 1389.................... مشهد</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-61718048973709951822010-12-22T00:57:00.001+03:302010-12-22T00:59:38.901+03:30دفاعیات احمد قابل در شعبه پنجم دادگاه انقلاب مشهد<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
متن کامل دفاعیات احمد قابل را می توانید از <a href="http://aghabel.blogspot.com/2010/12/blog-post.html">اینجا</a> (وبلاگ از نگاه من) دریافت نمایید.<br />
<br />
قسمتی از متن:<br />
ما به جرم اصرار بر قانون اساسی و خصوصاً «حق حاکمیت مطلقه ملت» که صریح اصل 56 قانون اساسی است و حتی «ولایت مطلقه فقیه» را (که مفاد اصل پنجاه و هفت و برخی اصول بعدی است) زیر مجموعه حق حاکمیت ملی قرار داده است و مفاد آن؛ «عدم جواز تصدی و تصرف ولی فقیه در غیر موارد رضای مردم است» متهم به عناوینی چون؛ «اهانت به رهبری» و «تبلیغ علیه نظام» و «نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی» شدهایم.<br />
<br />
</div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-17157308520009467272010-09-05T03:13:00.000+04:302010-09-05T04:25:42.299+04:30پاسخ به پرسشی در مورد پوشش در نماز و پوشش در منظر عمومی<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">سلام آقای قابل</div><div align="justify">من... دانشجوی دوره دکتری رشته فیزیک هستم. اخیرا برای آگاهی شخصی، در حال تفحص و تحقیق درباره مسئله حجاب (مو و سر) میباشم. در کنار مقالات دیگر، با جستجوی اینترنتی به مطلب شما در وبلاگ شریعت عقلانی (پرشین بلاگ) رسیدم.</div><div align="justify">در کلیت بحث اشکالی ندیدم. یعنی به نظرم ساختار کلام منطقی بود. اما گاهی دیدن عین عبارات نقل شده و دانستن اینکه جمله گفته شده، در چه فضایی بیان شده و مطالب پس و پیش آن چه بوده، به درک بهتر کمک میکند .منتهاا از آنجاییکه من در حال حاضر در خارج از ایران هستم، به اغلب منابعی که شما به آنها استناد کردهاید، دسترسی ندارم. البته اگر دسترسی هم داشتم، قطعا درک کافی نمیتوانستم داشته باشم و غرضم تنها پیدا کردن دیدگاه به کلیت فضای حاکم بر عبارات است.</div><div align="justify">در حقیقت اشکال جدی برای من زمانی پیش آمد و نیاز واقعی وقتی بر من رخ نمود که با کامنت یکی از کامنت گذاران مواجه شدم:</div><div align="justify">« سلام مجدد</div><div align="justify">راستش من باز هم برخي از عبارتي ار كه نگارنده مطرح كرده بررسي كردم واقعا تعجب كردم بيشتر از اوني كه فكرشو كنيد . راستش عبارت مربوط به بحار الانوار كه در ج 83/180نقل شده (البته در ج 80ص 177به بعد در اين چاپي كه من ديدم) در واقع توضيح يك حديث است: يه نفر از امام سوال مي كنه كه يك زني هست كه فقط يه ملحفه داره مي خاد نماز بخونه ؛چكار كنه؟ بعد امام ميفرمايد خودشو و سرشو بپوشونه. واقعا نگارنده تعجب كردم كه يا اين مطالب رو نديده يا بريا اينكه حرف خودشو بزنه يه جورايي نخواسته ببينه . به هر حال خدا بهتر مي داند. </div><div align="justify">علی </div><div align="justify">۱:٠٦ ق.ظ - پنجشنبه، ٢٠ اسفند ۱۳۸۸</div><div align="justify">سلام . خدمت همه خوانندگان مقاله</div><div align="justify">به نظر من عمده كاري كه رد اين مقاله صورت گرفته اين است كه مطالبي درست در جايگاهي نادرست بكار گرفته شده است و متاسفانه با عبارات فقهاءكاملا به صورت گزينشي برخورد شده است. البته من يك مورد رو تونسم بررسي كنم :مطلب محقق اردبيلي در مجمع الفائده در توضيح چند روايت است كه دارد حكم پوشش زن را در حال نماز مطرح مي كند و ايشان همان روايات را توضيح مي دهد. البته نمي دانم محقق اردبيلي چگونه بايد بگويد بحث من رد باره حكم پوشش زن در حال نماز است تا نگارنده مقاله بپذيرد كه ايشان دارد آن حكم را مطرح مي كند نه حكم كلي پوشش در برابر نا محرم را. »</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">با فرض اینکه کامنت گذارغرضورز نیست، به نظرم تامل درباره دیدگاهش لازم آمد و به دلیل عدم دسترسی به منابع همانطور که ذکر شد، از شما تقاضا میکنم اگر وقتتان اجازه میدهد برای نمونه در همین دو موردی که اشکال وارد شده، توضیح بفرمایید. اگر هم هریک از این دو منبع، نسخه الکترونیکی دارند، سپاسگزار خواهم بود آدرسش را به من بدهید.</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">پیشاپیش از لطف شما ممنونم</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">.....</div><div align="justify">۳۱ آگوست ۲۰۱۰، ژنو</div><div align="justify">***********************</div><div align="justify">به نام خدا</div><div align="justify">سلام بر شما</div><div align="justify">خوشحالم و امیدوار که مخاطب من افراد پژوهشگری چون شما یا کامنت گزاران محترم باشند</div><div align="justify">من در خصوص حجاب، دو مقاله در همان وبلاگ منتشر کرده ام با عناوین؛ «درمورد حجاب» و «در مورد پوشش» که امیدوارم هردو را خوانده باشید</div><div align="justify">عمده ی اشکالی که مطرح شده است، احتمال بی توجهی من به تفکیک بین پوشش در نماز و پوشش در نظر عمومی است</div><div align="justify">پاسخ من در همان دو مقاله روشن است که معتقدم اکثریت مطلق فقیهان، تصریح کرده اند که تفاوتی بین میزان پوشش در دو مورد یادشده وجود ندارد و مواردی از بیانات آنان را گزارش کرده ام. حتی متن فارسی تصریح به عدم تفاوت را از مرحوم آیة الله مطهری و به نقل از کتاب «مسأله ی حجاب» ایشان گزارش کرده ام. البته گروه اندکی از فقهاء به تفاوت پوشش در دو مورد یادشده قائل اند ولی برخی از آنان مدعی اند که میزان پوشش برای نماز بیشتر از میزان پوشش از نگاه نامحرم است!! و این نکته نیز مورد نظر من بوده است</div><div align="justify">علاوه بر آنکه در یک مقاله ی علمی و فقهی، آن هم با میزان حساسیت فوق العاده ای که عرف فقهی و عرف عمومی در برابرش دارند و سخن من برخلاف برداشت رایج است، طبیعتا می دانستم که تمامی مطالبم مورد بررسی دقیق مدافعان اندیشه و گرایش رایج فقهی قرار خواهد گرفت و تمامی اعتبار علمی نویسنده(اگر اعتباری داشته باشد) با کوچکترین خطا در انتساب مطلب به بزرگان فقه و مستندات روایی، شدیدا مخدوش خواهد شد. می توان فهمید که اگر کوچکترین نسبت خلافی به کسی می دادم،اساس دیدگاه خود را به خطر می انداختم. بنابراین از انتقاد افرادی که کارشناس مسائل فقهی نیستند، نباید نگران بود، هرچند روحیه ی عدم تسلیم در برابر سخن جدید بدون اطمینان از صحت مستندات ارائه شده، روحیه ای قابل ستایش است که شأن مخاطب اینگونه ای را بسیار فراتر از یک مخاطب عادی غیر پژوهشگر قرار می دهد</div><div align="justify">در مورد مقدس اردبیلی، تنها به عبارت «مجمع الفائدة»استناد نکرده ام بلکه سخن ایشان در کتاب«زبدة البیان»را آورده ام که صریحا در مورد «پوشش از نظر»اظهار نظر کرده است . وقتی یک فقیه اظهارات خود را در دو کتاب می نویسد و در هردو یک سخن می گوید، نمی توان ادعا کرد که اودیدگاه متفاوتی در دو مورد یادشده دارد، بلکه می توان فهمید که قائل به «وحدت میزان پوشش» در هر دو مقوله بوده است</div><div align="justify">روایت مورد استناد من از بیان رسول خدا(ص) به زهرای مرضیة(س)؛ «اتخذی فضل ملحفتک» نیز با پیش فرض «وحدت میزان پوشش» (که قبلا اثبات شده است) مورد استناد قرار گرفته است. بنا بر آن پیش فرض، تفاوتی بین ستر صلاتی و ستر نظری وجود ندارد و چون چنین است، صحت نماز با پوششی که سر و گردن را به صورت کامل نمی پوشاند و اطلاق آن (طبق قواعد علمی) شامل «نماز در مجامع عمومی که مردان نامحرم نیز در آن حضور دارند» می شود، به منزله ی صحت حضور با کمتر از حد رایج پوشش در منظر عمومی است</div><div align="justify">البته اگر کسی نظر اکثریت فقهاء(وحدت میزان پوشش در نماز و منظر عمومی) را نپذیرد، می تواند حدود متفاوتی برای ستر صلاتی و ستر نظری را ارائه کند</div><div align="justify">تندرست و پیروز و شادکام باشید</div><div align="justify">با تشکر و احترام</div><div align="justify">احمد قابل</div><div align="justify">********************</div><div align="justify">با عرض سلام و آرزوی قبولی طاعات</div><div align="justify">از توجه و پاسخ دقیق شما بسیار سپاسگزارم و برایتان پاداشی درخور از خداوند منان می طلبم.</div><div align="justify">اگر مجالی باشد، میخواستم پرسش دیگری را هم راجع به همین نوشتار مطرح کنم و آن در نقل قولی است که از ابن براج کرده اید:«ولا خلاف ایضا فی انّ الحرةّ یجب عليها ستر رأسها فی الصلّاة ، فانّ ذلک لا یجب علی الأمة . و ان کان قد اختلف قوم من الفقهاء فی الحرة اذا غطتّ رأسها و بقی شعرها ، هل تجب ستره ام لا ؟ فقد اتفقوا علی وجوب ستره لرأسها = اختلافی نيست در اینکه زن غير برده ، واجب است در نماز ، سر ر ا بپوشاند . این پوشش سر برای زن برده واجب نيست . اگرچه گروهی از فقهاء در مورد زن مسلمان غير برده ای که سرش را پوشانده ولی موهای او بدون پوشش مانده ، اختلاف کرده اند که آیا پوشاندن باقيمانده ی موها واجب است یا نه ؟ هرچند در مورد وجوب پوشش سر ، اتفاق نظر دارند .»</div><div align="justify">نکته مورد سوال خود را قرمز کرده ام. ابن براج صریحا اعلام داشته که در وجوب پوشش سردر نماز اختلافی وجود ندارد. این اعلام چقدر صحیح است و آیا با فرض صحیح بودن آن و با فرض تلازم پوشش صلاتی و غیرصلاتی، معنی آن همان اجماع در وجوب پوشش سر (در غیر نماز) نیست؟</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">با سپاس پیشاپیش از لطف و توجه شما،</div><div align="justify">.....</div><div align="justify">4 سپتامبر 2010</div><div align="justify">...................................</div><div align="justify">**************************</div><div align="justify">به نام خدا</div><div align="justify">سلام بر شما</div><div align="justify">من خود مدعی بوده ام که نظریه ی رایج(وجوب پوشش سرو گردن و بقیه ی بدن)، نظریه ای با اکثریت مطلق فقهاء بوده و هست. نکته ای که از سخن ابن براج مورد نظرم بوده، اولا عدم وجوب پوشش سر زنان برده ای که مسلمان اند(آن ها هم زن اند و هم مسلمان و همه ی جاذبه های خاص زن برای نگاه مردان را دارند) و ثانیا تصریح به اینکه «پوشش مو» را به صورت مطلق، همه ی فقیهان واجب نمی دانند بلکه در مویی که از محدوده ی سر بیشتر و بلند تر باشد، اختلاف نظر گروهی از فقهاء را با نظریه ی رایج، پذیرفته و گزارش کرده است. بنا بر این ادعای اتفاق و اجماع فقیهان برای پوشاندن مطلق موی سر، مخدوش است و قابل اعتماد نیست</div><div align="justify">من نگفته ام که عالمان اسلامی پوشش سر را در نماز و غیر نماز واجب نمی دانند، بلکه گفته ی من ناظر بر این است که «مسأله ی پوشش و حجاب» مطلبی اختلافی است و جای اجتهاد جدید در آن وجود دارد</div><div align="justify">در اولین فرصت که وبلاگ جدید را فعال کنم، به امید خدا تلاش خواهم کرد تا به تدریج مطالب قبلی را را در اختیار دوستان بگذارم</div><div align="justify">از توجه و تذکر شما صمیمانه سپاسگزارم</div><div align="justify">با احترام و آرزوی تندرستی</div><div align="justify">احمد قابل</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-11733856039270688132010-06-18T05:59:00.000+04:302010-09-13T06:02:31.476+04:30سلامی دوباره<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"></span></span><br />
<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;">به نام خداوند جان و خرد</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;">عزیزان سلام. تأخیر بیش از شش ماهه در بروز رسانی این وبلاگ را بر من ببخشایید. بازداشت غیرقانونی و دورافتادن از جمع صمیمی شما ، تنها دلیل این قضیه بوده است و می پذیرید که گریزی از آن نداشتم. نه توان ترک وظیفه ی امر به معروف و نهی از منکر را داشتم و نه امکان بازداشتن حاکمیت از ستم. نتیجه ی طبیعی این ناتوانی ها، پذیرش محرومیت از ارتباط با شما به مدت شش ماه بود که ممکن است برای مدتی بسیار بیش از این نیز تکرار شود. ولی تا زنده ایم و آزاد(اگرچه با قرار وثیقه) باید به انجام وظیفه ی انسانی، اخلاقی و شرعی پرداخت و از محرومیت ها نهراسید. اگر عمری و سلامتی باقی بود و اختیاری در دست، ارتباط علمی خود را در این وبلاگ با امید به خدای رحمان، ادامه خواهیم داد. پس به امید خدا تجدید خاطره می کنیم.</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;">از همه ی عزیزانی که در نبود من، این وبلاگ را تنها نگذاشتند و هر از چندی به آن سری زدند و حالش را پرسیدند و با دعای خیری به یاری اسیران ظلم و ستم شتافتند، صمیمانه سپاسگزاری می کنم و از خدای بزرگ، پاداشی درخور را برای دنیا و آخرت آنان طلب می کنم.</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;">شاد ، سالم، بهروز و پیروز باشید.</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;">احمد قابل .............. ٢٨ خرداد ١٣٨٩ .................... فریمان </span></span></div><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-76539427812989176182009-12-12T05:57:00.000+03:302010-09-13T05:59:19.121+04:30خلاصه ای از «شرح دعای مکارم الأخلاق» بخش(7)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><strong><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">فراز هفتم</span></strong></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اللهم صل على محمد و آل محمد، و أبدلنی من بغضة أهل الشنان المحبة، و من حسد أهل البغی المودة، و من ظنة أهل الصلاح الثقة، و من عداوة الأدنین الولایة، و من عقوق ذوی الأرحام المبرة، و من خذلان الأقربین النصرة، و من حب المدارین تصحیح المقة و من رد الملابسین کرم العشرة، و من مرارة خوف الظالمین حلاوة الأمنة=خداوندا، درود فرست بر محمد و خاندان و پیروان او، و جایگزین کن برای من، بهجای کینه ی دشمنان کینه ورز، محبت را، و بهجای حسادت ستم پیشهگان، دوستی و مهربانی را، و به جای بدگمانی صالحان و نیکوکاران، اعتماد را، و به جای دشمنی نزدیکان، یاری محبت آمیز را، و به جای محرومیت از همراهی بستگان، همراهی و نیکی را، و به جای نابودی و پستی ناشی از بیتوجهی خویشاوندان، همکاری و یاری را، و بهجای محبت آنانی که مرا تحمل کرده و با من مدارا می کنند، تصحیح رفتار منجر به محبت حقیقی را، و بهجای نپذیرفتن آنانی که با من در زندگی محشوراند، پذیرش و زندگی همراه با لطف و کرامت را، و به جای تلخی هراس از ستمگران، شهد امنیت و آرامش را.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">1- این فراز از دعا را با دو رویکرد، میتوان تفسیر کرد. یکم) مقصود آن باشد که در برابر بدیهایی که شمرده می شود و عامل آن دیگراناند، مرا توانی ده که خوبیهای شمرده شده را اعمال کنم و پاداش بدی را با خوبی بدهم. دوم) از خدا بخواهیم که بهجای بدی هایی که میتواند معمولا از سوی دیگران اتفاق افتد، لطف کند و از قرار گرفتن ما در معرض بدیهای آنان مانع شود و ما را در معرض خوبیهای آنان قرار دهد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">با توجه به فرازهای بعدی، اگر رویکرد نخست را در تفسیر این فراز بهکار گیریم، با برخی فرازهای دیگر «تداخل» پیدا کرده و عملا تکرار خواهد شد. اگر رویکرد دوم را در تفسیر این فراز بهکار گیریم، تکراری اتفاق نخواهد افتاد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">2- در زندگی اجتماعی، گروهی از آدمیان را می توان دید که «اهل درگیری و دشمنی ورزیدن و کینهتوزی» اند. رفتار آدمی در زندگی اجتماعی، گاه میتواند تحریک کنندهی این افراد باشد و گاه بدون تحریک، آدمی گرفتار کینهتوزیها و دشمنیکردن افراد با خویش میشود. قرآن میگوید: «فمثلهم کمثل الکلب، إن تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث=مثال آنان چونان سگی است که اگر به او حمله کنی، پارس می کند و اگر کاری به او نداشته باشی نیز پارس میکند».</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اگر لطف خدا شامل شود و انسان گرفتار چنان افرادی نشود، طبیعتا مشکلی از این طریق پیش نمیآید ولی اگر در برابر چنین افرادی قرار گرفت، طبیعتا با «محبت» به آنان، امکان نجات از این مخمصه بیشتر خواهدبود. چرا که محبت، کینههای بسیاری را پایان میدهد و اکثر رفتارهای خشمآلود را نرم میکند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">3- قلب مؤمن به خدا، نباید محل «کینه» باشد. آنچه در مورد «تبری» از دشمنان حق و حقیقت آمده است مربوط به مقام عمل است. دوری جستن از ظلم و ستم و عدم محبت به ستمگر، آن هم بهخاطر ستمکاری او، مانع از محبت به همان انسان در جایی که ستم نمی کند نخواهدبود.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اساسا در شریعت محمدی(ص) هیچ توصیهای برای تبری جستن از «شخص» مطرح نشده است. تمامی توصیه ها برای تبری جستن از «شخصیت منفی» افراد است. اسلام با «بدی و کردار بد» مخالف است و نه با «افراد بدکردار». مگر آنکه بدکرداری برخی افراد آنچنان گسترده و همیشگی باشد که تمام امیدها برای اصلاح او ازبین رفته باشد. در اینصورت، «تلازم خارجی بین تبری از بدیها و فرد بدکردار» حاصل شده است و واقعا تفکیک آن ها ممکن نیست. عقل نیز در این مرتبه، حکم میکند که باید از هردو تبری جست و طبیعتا، شریعت نیز از حکم عقل پیروی میکند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">4- آنانی که «اهل بغی و ستم» اند، معمولا از روی «حسادت» به داشته های دیگران چشم دوخته و برای تصاحب آن و محروم کردن دارنده، اقدام می کنند. بهترین حالت برای آدمی، گرفتار نشدن در دام اهل حسد است. در صورت گرفتاری در دام حسودان، مودت و دوستی تنها گزینه ی اخلاقیای است که می تواند آدمی را از این دام، رها سازد. یعنی با دوستی کردن نسبت به ایشان، امکان رهایی از مکر و ستم آنان افزایش مییابد. شاید معنی دعا این است که؛«در برابر حسادت اهل ستم، من با آنان دوستی کنم».</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">البته یادآوری این نکات متضاد، درس اخلاقی آشکاری برای همهی ما است تا سعی کنیم به دیگران حسادت نورزیم، چرا که گرفتار رذایل اخلاقی از قبیل «ظلم و ستم به دیگران» خواهیم شد. بهترین راه گریز از دام این زشتی ها، نهادینه کردن «مودت=دوستی» با همنوعان، در وجود خویش است.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در روایتی معتبره از امام صادق(ع) به نقل از پیامبر خدا(ص) می خوانیم؛«خداوند به پیامبرش موسی فرمود: ای پسر عمران، حسادت نورز به آنچه از فضل خود به مردم داده ام و به داشته های آنها چشم ندوز و خود را تابع حسد قرار مده، چرا که حسود، از نعمت های داده شده به دیگران خشمگین و نسبت به حق آنان که من به آن ها داده ام، مانع می شود، و کسی که چنین باشد، من از او و او از من نیست»(</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">الکافی 2/307: قال الله عز وجل لموسى بن عمران"علیه السلام": یا ابن عمران لاتحسدن الناس على ما آتیتهم من فضلی و لاتمدن عینیک إلى ذلک و لاتتبعه نفسک، فان الحاسد ساخط لنعمی، صاد لقسمی الذی قسمت بین عبادی و من یک کذلک فلست منه و لیس منی).</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در روایت معتبرهای دیگر، امام صادق(ع) میگوید:«حقیقتا، حسد ایمان را میخورد همچون آتشی که چوب را میسوزاند» (الکافی 2 /306</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">:<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">إن الحسد یأکل الایمان کما تأکل النار الحطب)</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">5- خدایا بهجای بدگمانی افراد صالح، اعتماد آنان به من را نصیبم کن(و من ظنة اهل الصلاح الثقة). طبیعتا باید برای این جایگزینی، من هم تلاش مشخصی داشته باشم. یعنی باید به گونهای رفتار کنم که آنان به من خوشبین باشند و به گفتار و رفتار من اعتماد داشته باشند. شاید مقصود دعا این باشد که؛«خدایا به من توانی عنایت کن که بهجای بدگمانی آنان به من، من نسبت به آنان اعتماد کنم».</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در روایتی نقل شده است که؛«من حسن الیک ظنه، فصدّق ظنه=کسی که به تو گمان نیک برد، با رفتار خود گمان نیک او را تأیید کن».</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در این جملهی دعا، سخن از تحقق بدگمانی افراد صالح نسبت به آدمی است، که علیالقاعده ناشی از رفتارها یا گفتارهایی است که موجب «سوء ظن» آنان گردیده و میگردد. تلاش آدمی حتی المقدور، باید به گونهای باشد که نسبت به داوری افراد پاک و صالح در جامعه، نسبت به خود، بیتفاوت نباشد و کاری نکند که آنان را به خود بدبین سازد. بنا بر این، تلاش برای رفع بدبینی ها و جایگزینی اعتماد، کوششی ستودنی و از فضایل اخلاقی است.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">به هرحال، عدم مقابله به مثل، به عنوان رویکردی اخلاقی، شدیدا مورد تأکید است تا چه رسد به اقدام ابتدایی به سوء ظن، که شدیدا مورد نکوهش است.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در روایتی معتبره از امام صادق(ع) می خوانیم؛ «</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">هرگاه انسان مؤمن به حقیقت، برادر خود را متهم به بدی کند، ایمان در قلب او چون نمکی در آب، ذوب می شود»(الکافی 2 /361: إذا اتهم المؤمن أخاه انماث الایمان من قلبه کما ینماث الملح فی الماء)</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در روایتی دیگر تأکید شده است که؛ «تاوقتی احتمال مثبت برای گفتار یا رفتار دیگری وجود دارد، نباید آن را به احتمال منفیاش ارجاع داد»(الکافی 2/361و362</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">:<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">عن أبیعبدالله"علیهالسلام"قال: قال أمیر المؤمنین"علیه السلام" فی کلام له: ضع أمر أخیک على أحسنه حتى یأتیک ما یغلبک منه و لاتظنن بکلمة خرجت من أخیک سوءا و أنت تجد لها فی الخیر محملا)</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">ارسال: 21 آذرماه 88 </span></div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-51562584411422774872009-11-11T05:55:00.000+03:302010-09-13T05:56:59.649+04:30خلاصه ی از «شرح دعای مکارم الأخلاق» بخش (6)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">6- و مرا عمری طولانی ده تا هنگامی که در پیروی از تو هزینه شود (وَ عَمّرنی ما کان عُمری بذلَة فی طاعَتکَ).</span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>اطاعت از خدا، به معنی «حرکت در مسیر رضای او» است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">عباراتی از قبیل؛ «در راه خدا=فی سبیل الله» یا «مورد رضایت خدا=رضوان الله» یا «پذیرش اوامر و نواهی خدا=طاعة الله» یا «پرهیزکاری در محدوده ی فرامین الهی=تقوی الله» و «پرستش خدا=عبادة الله» و امثال آن ها، اصول و فروعی دارد که باید در جای خود آن ها را فراگرفته باشیم.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اینجا که سخن از «هزینه کردن عمر در پیروی از خدا» مطرح است، نیز با توجه به نیازهای حقیقی و اصول و فروع حاکم بر زندگی انسانی، و نامگذاری «حرکت دقیق در مسیر نیازهای بشری» به عنوان «سنن الهی» یا «قوانین طبیعت» ابراز نظر شده است. اینگونه نیست که در مقام «دعا» و «اخلاق» از عوامل و انگیزه های طبیعی فراموش شود، چرا که تمامی آن قوانین، همان «سنت های خداوندی» است که با تأکید و تکرار، تغییر و تبدیل آن ها را «برای همیشه» منتفی دانسته است(ولن تجد لسنة الله تبدیلا و لن تجد لسنة الله تحویلا).</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">بنا بر این، کسی که در مسیر طبیعی زندگی انسانی حرکت کند و با دقت، از انحراف خود(یا دیگران) در آن مسیر، جلوگیری کند، عمر خود را در «پیروی از خدا» سپری کرده است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">دستورالعمل های شرعی نیز راهکارهایی برای اطمینان و تضمین «قرار گرفتن در مسیر سنت های الهی و رشد و تعالی انسانی» است.<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span></span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span> </span></span><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">7- پس هرگاه عمر من چراگاه شیطان گردید، مرا بسوی خود گیر (مرگ مرا برسان)، پیش از آن که به من خشم گیری یا اثر خشمت را بر من حتمی سازی (فَإذا کانَ عُمری مَرتَعا للشَّیطان فَاقبضنی إلَیکَ قبلَ أن یَسبقَ مَقتُک إلَیّ، أو یَستَحکمَ غَضبُک عَلَیّ).</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">با توجه به تعریفی که از «اطاعت خدا» ارائه شد، می توان گفت که؛ در این بخش از دعا، مفهوم «قرار دادن عمر آدمی به عنوان چراگاه شیطان» چیزی جز «اطاعت از شیطان در طول زندگی» نیست.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در بسیاری از آموزه های شریعت، اطاعت را با عنوان «عبادت» معرفی کرده است. اینکه در قرآن کریم امده است؛«لاتعبدوا الشیطان=شیطان را نپرستید» تفاوت خاصی با عنوان؛«لاتتبعوا خطوات الشیطان=پیروی نکنید از راه و روش شیطان» ندارد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">به یاد داشته باشیم که «شیطان» هم به خصوص «ابلیس» اطلاق نمی شود، بلکه سخن از «شیاطین الإنس و الجن=شیطان هایی از جنس انسان و جن»(انعام/112) است. در آخرین سوره ی قرآن نیز از دوگونه بودن «شیطان»(آدمی و جن)یاد شده است. عبارت؛ «من شرالوسواس الخناس، الذی یوسوس فی صدورالناس، من الجنة والناس=از شر وسوسه گران پیدا و پنهان، آنانی که در دلهای مردم وسوسه می کنند، از جنیان و آدمیان» یادآور این حقیقت است.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">درباره ی مفهوم و مصادیق «مقت» در قرآن، می توان به آیات (النساء :<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span>22 وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما قَدْ سَلَفَ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>إِنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ مَقْتاً</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>وَ ساءَ سَبیلاً (22) فاطر :<span> </span>39 هُوَ الَّذی جَعَلَکُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>وَ لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً (39)</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">غافر :<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span>10 إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا یُنادَوْنَ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>لَمَقْتُ اللَّهِ أَکْبَرُ مِنْ مَقْتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِیمانِ فَتَکْفُرُونَ (10)</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">غافر :<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span>35 الَّذینَ یُجادِلُونَ فی آیاتِ اللَّهِ بِغَیْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>وَ عِنْدَ الَّذینَ آمَنُوا کَذلِکَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلى کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ (35) الصف :<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span>3<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>(3)</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">مراجعه کرد.<strong></strong></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><strong><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">فراز ششم</span></strong></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اللّهم لاتَدَع خَصلَة تُعابُ مِنّی إلاّ أصلَحتَها، و لا عائِبَة أؤنّبُ بها إلاّ حَسّنتَها، و لا أکرُومَة فِیَّ ناقِصَة إلاّ أتمَمتَها=خداوندا هیچ خو و خصلتی که عیب من شمرده می شود در وجودم باقی مگذار مگر آنکه آن را اصلاح کرده باشی، و هیچ عیبی که بهخاطر آن مورد سرزنش قرار گیرم در وجود من نماند مگر آنکه آن را نیکو کرده باشی، و هیچ کرامت ناقصی در وجودم نباشد مگر آنکه آن را به کمال و اتمام رسانده باشی.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">1- عیب هایی که دیگر همنوعان برای آدمی برمیشمارند و با «خیرخواهی و گفتار نیکو» آن را بهما گوشزد می کنند، ممکن است منطبق با واقع باشد، در این حالت باید تلاش کنیم تا آن عیوب را بزداییم و خود را به خو و خصلتهای نیکی که بدیل آن عیب ها است، بیاراییم. اگر هم منطبق با واقع نیست، باید بکوشیم تا نیکو بودن آن را با رفتار و گفتار نیکو، به همنوعان خود آموزش دهیم.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">این سخن امام صادق(ع) که میگوید: «احب الناس الیّ من اهدی الیّ عیوبی=دوست داشتنی ترین مردم نزد من، کسی است که عیب های مرا به من چون هدیهای ارائه کند» نیز می تواند در وصف همین گروه باشد.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">2- برخی عیبها نیز وجود دارند که دیگران با «ملامت و سرزنش» از آن یاد می کنند. «ملامت کردن» آنان درست نیست، ولی عیب را باید برطرف کرد. باید همیشه از اعتراض و انتقاد دیگران، جنبه ی مثبت را گرفت و درپی زدودن عیب ها قدم برداشت.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">3- برخی ملامت ها نیز شنیده می شود که «ناشی از خیر خواهی» نیست. از اینگونه ملامت ها نباید هراسی به دل راه داد. قرآن کریم از آن با عبارت؛ «یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ=در راه خدا تلاش و کوشش می کنند و از سرزنش ملامت کنندگان نمی هراسند»(مائدة/54) یاد کرده است.</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">4- برخی کرامت های اخلاقی، در رفتار آدمیان به صورتی ناقص دیده می شوند. جهاد و کوششی دقیق و کامل می خواهد تا نقص آن ها را برطرف کند. درخواست از «قادر مطلق» به معنی بیتوجهی به مسئولیت انسانی خود نباید باشد. درخواست یاری از خداوند رحمان، وقتی معنا دارد که خود به تلاش و کوشش پرداخته باشیم و در هنگامهی عمل، احساس نیاز به یاوری توانا کنیم. کسی که ازجای خود تکان نخورده است و اقدام به عملی نکرده است، چگونه میتواند ادعای یاری کند؟!</span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">5- نقدپذیری، یکی از نیکوترین خصلت ها است. دشواری آن نباید آدمیان را از تلاش برای آراسته شدن به این خوی نیک بازدارد. این فراز از دعا، چشم آدمی را بر عیب و نقص های او میگشاید و درمسیر تهذیب و پرورش صحیح قرار می دهد. دورشدن هریک از آدمیان از این خصلت انسانی، تلاطم و زیانهایی در زندگی دیگران نیز ایجاد می کند که رصدکردن همه ی آن ها معمولا ممکن نیست. اینجا است که اجتماعی بودن مقولات اخلاقی را با تمام وجود میتوان درک کرد و «اخلاق اجتماعی» را میتوان اساسی ترین موضوع «اخلاق» دانست.<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span> </span></span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"></span></div><div class="MsoPlainText" dir="rtl" style="direction: rtl; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div> ارسال: 20 آبان 88</span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-51841726882383432202009-11-01T05:53:00.002+03:302010-09-13T05:55:09.473+04:30نقد اجمالی اشغال سفارت امریکا در ایران<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: justify;">(فقه و دیپلماسی)<br />
<br />
به نام خداوند جان آفرین//حکیم سخن در زبان آفرین<br />
<br />
<span style="font-size: xx-small;">در دیدار اخیرم با استاد گرانقدر علوم شریعت محمدی(ص) علامهی کمنظیر و بزرگوار آیة الله منتظری(حفظه الله) ایشان به واقعهی «اشغال سفارت امریکا در 13 آبان 1358» اشاره کرده و آن را کاری «نادرست» خواندند. پیش از این هم اظهار نظر مشابهی داشتند.<br />
البته نقش برخی حکومتگران امریکا را در پدید آمدن آن واقعه، کتبا و در تاریخ 12/11/1377 صراحتا یادآوری کردهاند که؛ «کودتای 28 مرداد و دخالتهای امریکا در ایران و حمایت از استبداد شاهنشاهی، دانشجویان و مردم ایران را از امریکا عصبانی کرده بود و آن تصمیم دانشجویان، ناشی از عصبانیت آنان و مردم بوده است».<br />
به ایشان عرض کردم که متنی را در این خصوص آماده کردهام که بهزودی منتشر خواهم کرد، شاید برخی از دلایل استاد برای مخالفت را توضیح دهد. اکنون و در آستانهی «سیساله شدن آن ماجرا» مناسبتر خواهد بود تا نگاهی اجمالی و انتقادی به آن پدیده داشته باشیم.</span><br />
<br />
پدیده ای به نام «سفارتخانه» از ابداعات سیاسی دنیای مدرن است. کمتر از یک قرن از تعمیم این رویکرد در جهان معاصر می گذرد. پس از تشکیل «سازمان ملل متحد» و تعیین دقیقتر مرزهای کشورهای مختلف و تعمیم پدیدههایی چون «تجارت، مهاجرت و توریسم» ضرورت اقداماتی خاص برای صدور مجوز حضور درکشور مقصد احساس شد. ازطرفی حفاظت از منافع شهروندان خود در کشورهای مقصد (که در قالب کارگر، تاجر، پیمانکار، توریست یا مهاجر خود را نمایان میکرد) و رایزنیهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی کشورها با یکدیگر نیز انگیزه های مهم دیگری بودند که به لزوم ایجاد نمایندگیهایی در هریک از کشورها فرا میخواند. این ضرورتها منجر به تدوین معاهداتی بین المللی شد، مثل کنوانسیون وین دربارهی «روابط کنسولی» (که از سال 1975، در مورد ایران اعمال میشود) و یا کنوانسیون وین دربارهی «روابط دیپلماتیک» (که از سال 1965 در مورد ایران اعمال میشود).<br />
گرچه برخی از دولتهای مقتدر در مناسبات با یکدیگر، سالها پیش از تشکیل سازمان ملل متحد، از این پدیده بهره میگرفتند ولی از تعمیم آن مدت زیادی نمیگذرد.<br />
البته اصل استفاده از سفیر، قدمتی به درازای تاریخ دارد ولی استقرار وی در مکانی خاص (سفارتخانه) با وضعیت حقوقی متفاوت (به نحوی که مکان یادشده در حکم خاک کشور صاحب آن باشد، یعنی بدون اجازهی صاحب سفارت، هیچکس حق ورود به آن مکان را نداشته باشد) امری است که با قرارداد های خاص بین کشورها یا قراردادهای بین المللی محقق شده است.<br />
به همین جهت، بحث فقهی در این باره صورت نگرفته است و اگر از سوی برخی فقهاء اظهاراتی دیده میشود، علی القاعده مبتنی بر کلیات شرعی است. البته میزان آشنایی یا عدم آشنایی آنان با قوانین و قراردادهای بین المللی، تأثیر جدی درشناخت یا عدم شناخت موضوع داشته و دارد. بنابر این، درستی یا نادرستی تشخیص مصداق از کلیات شرعی، در گرو شناخت صحیح موضوع است.<br />
مجموعهی حدود و حقوق مندرج در قراردادهای بین المللی، با مباحثی چون؛ «نحوهی ارتباط با ملل غیرمسلمان، قاعدهی عقلائی مقابله به مثل، و ارزش شرعی عهد و پیمان» که در بحث های فقهی کم و بیش مورد توجه است، ارتباط پیدا میکند.<br />
با توجه به مسایل یاد شده، مختصرا به بررسی فقهی این مسأله میپردازیم تا نسبت بین آن رفتار تاریخی و رویکرد شریعت محمدی(ص) را ارزیابی کنیم؛<br />
<br />
<strong>1-</strong><strong><span class="Apple-converted-space"> </span>ارتباط با ملل غیرمسلمان</strong><br />
<br />
غیرمسلمانان، یا «محارب» محسوب میشوند و یا «غیرمحارب». طبیعی است که با محاربان به زبان خودشان سخن باید گفت و به گونهای که رفتارشان تعیین میکند باید با آنان رفتار کرد. یعنی «دفاع از خود» در برابر هجوم محاربان، عقلا لازم و شرعا واجب است، حتی اگر متجاوز، مسلمان باشد تا چه رسد به غیرمسلمانی که متجاوز است. البته در شرایط اقتدار مسلمانان، امکان عفو و اغماض محاربان نیز وجود دارد.<br />
عنوان «محارب» به کسی اطلاق میشود که «با اسلحه علیه منافع و مصالح مسلمین اقدام کند» خواه موفق شود یا نشود.<br />
البته در مورد کسانی که از محاربان با امکانات اقتصادی، تبلیغاتی، سیاسی و حتی نظامی حمایت میکنند ولی خود در معرکهی نبرد حاضر نمیشوند و انگیزه ی آنان «صرفا بهره برداری اقتصادی و سیاسی از شرایط موجود است»، تردید و اختلاف نظر وجود دارد که آیا آنها هم محارب محسوب میشوند یا خیر؟<br />
حتی در خارج از بحثهای فقهی، از نظر عقلاء نیز این بحث همچنان مطرح است که آیا حکومتهای حامی تروریستها نیز مشمول مبارزهی جهانی با تروریسم میشوند یا خیر؟ نظریهی رایجی وجود دارد که با حامیان، همان رفتاری را تجویز میکند که با تروریستها مجاز شمرده میشود. مبتنی بر این رویکرد، دایرهی شمول حکم محارب گسترش یافته و حامیان را نیز در بر میگیرد.<br />
در حوزهی شریعت نیز، رویکرد گروهی از فقهاء تعمیم دایرهی شمول، به حامیان است. این گروه از فقیهان، به دلایلی استناد میکنند که میگوید:«العامل بالظلم و الراضی به و المعین علیه، شرکاء ثلاثة=ستمگر و کسی که به ستم وی راضی است و یاری کنندهی او بر ستم، هرسه باهم شریکاند» (وسائل الشیعة 16/140).<br />
مطلب دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که؛ صرف داشتن سوابق«حربی» برای صدق عنوان محارب و اثبات حکم آن کفایت نمیکند. یعنی در تعیین مصداق برای این بحث، نمیتوان از «استصحاب» بهره گرفت بلکه منطبق بر بحث «مشتق» تنها در صورتی مصداق محارب، حقیقتا پیدا میشود که در زمان حال، مشغول نبرد مسلحانه باشد. اصطلاحا، استعمال لفظ در «ما انقضی عنه التلبّس=مواردی که اکنون درگیر نیستند» آن را از مصداق حقیقی لفظ خارج میکند. فقط در برخی عناوین اشتقاقی «مَجازا» این استعمال صحیح خواهد بود.<br />
نمیتوان بحث محارب را با عناوینی چون سرقت و سارق، یکسان شمرد، چرا که «سارق حقیقی در هنگامهی سرقت» تا وقتی کیفر ندیده باشد، به لحاظ «حال تلبّس» مصداق حقیقی حکم کیفری مختص خود خواهد بود ولی<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>عنوان «محارب» و کیفر مناسب آن «مادام الحرب» موضوعیت دارند و با پیمان صلح یا معاهدات مشخص، موضوعا منتفی میشوند.</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>این نکته در متون اولیهی شریعت(قرآن و روایات) اثبات شده است.<br />
تردیدی نیست که احکام شرعی، صرفا در مورد «مصادیق حقیقی» ثابت میشود و شامل «مصادیق مجازی» نمیگردد، مگر آنکه دلیل خاص، معتبر و صریحی بر تعمیم حکم به مصادیق مجازی یک موضوع، وجود داشته باشد. مثلا قرائن مشخصهای تأیید کند که محارب سابق (مصداق مجازی) که درحال «تجهیز و آمادگی، برای تحقق محاربة» است نیز مشمول حکم محارب یا کافر حربی میشود، که اثبات این ادعا، برعهدهی مدعیان خواهد بود.<br />
در مواردی که غیرمسلمان، محارب نباشد، برقراری ارتباط و مناسبات انسانی و بستن قراردادهای مختلف و همپیمانی با او (به صورت خاص یا در ضمن قراردادهای بینالمللی) نه تنها اشکالی ندارد بلکه در شرایطی همچون شرایط کنونی جهان، و با توجه به وابسته بودن بسیاری از بهرهمندیهای علمی و اقتصادی و فرهنگی مسلمانان به «حفظ روابط دوستانه با سایر ملل و دول»، عقلا و شرعا لازم است.<br />
در این صورت، تمامی مناسبات به صورت قراردادی خواهند بود و پایبندی به قراردادهای یادشده، عقلا و شرعا بر مسلمانان هم لازم و واجب خواهد بود.<br />
<br />
<strong>2- ارزش شرعی عهد و پیمان</strong><br />
<br />
ارزش «عهد و پیمان» از دیدگاه شریعت اسلامی به گونهای است که پیامبر خدا حق نقض پیمان خود با مشرکان را نیز پیدا نمیکند. پیمانشکنی از بزرگترین گناهان (کبایر) است و ناقض پیمان، مورد لعنت خدای سبحان قرارگرفته است (فبما نقضهم میثاقهم لعنّاهم و جعلنا قلوبهم قاسیة). این حکم مؤکد قرآن و سنت است و فرقی بین مسلمان و غیرمسلمان از نظر ارزش و لزوم پایبندی به مفاد قرارداد وجود ندارد.<br />
<strong>خدای رحمان، هر عهد و پیمانی که مبتنی بر عقل و منطق باشد و بین دو انسان یا بیشتر منعقد شود را به عنوان «عهد الله» میخواند و خود را «طرف سوم قرارداد» معرفی میکند، تا مدعیان «خداپرستی» را از تصور پیمان شکنی، باز دارد.</strong><br />
حتی اگر عمل به متن قرارداد، منجر به نقض برخی از احکام فرعی شرعی شود (درحالی که پذیرفتن آن عهد و پیمان به مصلحت کلی اسلام و مسلمین باشد) بازهم پایبندی به متن قرارداد واجب است و نقض مفاد پیمان حرام خواهد بود.<br />
به عبارت دیگر؛ در اینگونه موارد برای جلب منفعت اهم، برخی خسارتهای جزئی پذیرفته میشود. همانگونه که در عهدنامهی امیرمومنان علی (ع) خطاب به مالک اشتر به این مسأله تصریح شده است (و لایدعونّک ضیق امر لزمک فیه عهد الله الی طلب انفساخه بغیر الحق، فان صبرک علی ضیق امر ترجو انفراجه و فضل عاقبته خیر من غدر تخاف تبعته ...=دشواری پایبندی به عهد و پیمان، تو را وادار به پیمان شکنی نکند. چرا که صبر و استقامت تو بر دشواری عمل به مفاد پیمانی که امیدوار به برطرف شدن سختیهای آن باشی و برتری عاقبت این وفاداری به عهد، بهتر است از نیرنگ و خیانتی که از تبعات دنیوی و اخروی آن در هراس باشی.../نامهی 53 نهج البلاغة).<br />
منفعت ثبات در عمل به تعهدات، بسیار بیشتر از منافع عمل به برخی احکام جزئی شرعی است و مقتضای عقل و شرع این است که در مقام تعارض منافع، باید منفعت مهم را فدای منفعت اهم کرد و منافع اهم را بر منافع مهم ترجیح داد.<br />
اگر در متن قرارداد و پیمان، نسبت به تخلفات مشخص، کیفر یا اقدامات مشخص متقابل، پیشبینی شده باشد، در صورت تخلف یکی از طرفهای قرارداد، تنها حقی که برای طرف دیگر ثابت میشود همان چیزی است که در متن قرارداد، پیشبینی شده است. بنابراین، اقداماتی بیش از آنچه در قرارداد پیشبینی شده، جایز نیست و اگر این اقدامات منجر به ضررهای مادی یا معنوی افراد خاصی از معاهدان گردد، مصداق «ظلم به معاهد» خواهد بود که علاوه بر «عمومات حرمت ظلم» مشمول روایات خاص «ظلم به معاهد» نیز میشود.<br />
اگر در متن پیمان، در خصوص تخلفات، هیچ گونه پیشبینی وجود نداشته باشد، با نقض پیمان از یک طرف، طرف مقابل نیز حق نقض پیمان را پیدا می کند.<br />
<br />
<strong>3- قاعده ی عقلائی مقابله به مثل</strong><br />
<br />
مقابله به مثل، به عنوان قاعدهای کلی و عقلائی، مورد تأیید و تأکید قرآن و روایات و سیرهی عملی پیامبر خدا (ص) و ائمه ی هدی (ع) قرار دارد.<strong><span class="Apple-converted-space"> </span>این قاعده به عنوان «حداکثراقدامات» مورد توجه شریعت محمدی(ص) قرار گرفته است.</strong><span class="Apple-converted-space"> </span>یعنی هیچ اقدامی بیش از آن پذیرفته نیست، ولی<span class="Apple-converted-space"> </span><strong>مسیر بهتر، اخلاقیتر و پسندیدهتر آن است که با عفو و اغماض با عملکردهای ناپسند دیگران مقابله کنیم و کارهای ناپسند دیگران را با کار نیک خود پاسخ دهیم</strong>.<br />
بنابراین در جایی که مقابله به مثل ممکن و معقول و منطقی باشد، شریعت اسلامی آن را مجاز میشمارد.<br />
این امر بخصوص در روابط بینالمللی معتبر است و اکثر قریب به اتفاق قراردادهای بین کشورهای خاص یا قراردادهای عمومی بینالمللی، مبتنی براین قاعده نوشته و تصویب میشوند.<br />
در قرآن کریم با صراحت، بر ضرورت مشابه و مماثل بودن اقدام (در صورت استفاده از حداکثر حق) تأکید شده است (فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم) و این امر نشانگر آنست که بیش از «مثل» را جایز نمیداند و هرگونه اقدام بیش ازآن را «تعدی و تجاوز» دانسته است که تردیدی در حرمت آن نیست.<br />
عدم امکان مقابله به مثل از سوی طرفی که مورد تعرض قرار گرفته، مجوزی برای اقدام دیگری (که امکان داشته باشد) را در پی نخواهد داشت، مگر آنکه مصداق سایر قوانین و قراردادها قرار گیرد و حق دیگری برای او پدید آید.<br />
*****<br />
اکنون به واقعه ی تاریخی تصرف سفارت امریکا در ایران و شرایط و روابط دو دولت یادشده در قبل و بعد از این حادثه نگاهی میاندازیم تا از جهت فقهی، عملکرد ایران (که خود را ملتزم به احکام اسلام میداند) مورد بررسی قرار گیرد.<br />
در زمان تحقق این واقعه، کمتر کسی به فکر بررسی علمی این واقعه افتاد، چرا که غلیان احساسات و تأثیرپذیری اکثریت نیروهای سیاسی از آن و سرعت حوادث داخلی و خارجی و فراوانی اتفاقات و تحولات سیاسی و اجتماعی در جامعهی چند فرهنگی ایران، فرصت تصمیمگیری مدبرانه را از اکثرمسئولان و نیروهای سیاسی کشور سلب کرده بود. نفوذ انکار ناپذیر تفکرات مارکسیستی و شعار معروف «مبارزه با امپریالیسم» که مظهر اصلی آن را «ایالات متحدهی امریکا» معرفی میکرد، در نیروهای سیاسی اعم از مذهبی و غیرمذهبی (به گونهای که مذهبیها سعی میکردند در این مبارزه از رقیب خویش پیش افتند) در تحقق این واقعه و تداوم آن بسیار موثر بود.<br />
پس ازگذشت ماهها و سالها از آن واقعه، اندک اندک نیروهای سیاسی و یا علمی جامعه، به فکر بررسی و نقد قضیه افتاده و برخی به مخالفت با آن پرداختند.<br />
اما امروز که سالیانی چند از حادثه ی فوق میگذرد، میتوان از جنبههای مختلف به نقد و بررسی پرداخت و فارغ از هیجانات اجتماعی، به حقیقت ماجرا رسید. بررسی فقهی این پدیده، کاری است که در این مقاله و در ضمن چند نکته به آن میپردازم؛<br />
<br />
1- آیا دولت امریکا در آبان 1358 دولتی محارب بود؟ در پاسخ این سئوال باید گفت: بافرض محارب بودن، وظیفهی شرعی دولت ایران اقتضاء میکرد که کلیهی روابط خود با آن دولت را قطع کند. اگرچنین میشد اتفاقی که در سیزدهم آبان افتاد راشاهد نبودیم. عدم قطع ارتباط (علیرغم تهدید بنیانگذار جمهوری اسلامی به قطع رابطه) و تصرف سفارت امریکا به شکلی که واقع شد، مبتنی بر این فرض، کاری برخلاف وظیفهی شرعی بوده است. قرینه ای که مؤید محارب بودن دولت امریکا بوده باشد، عبارت است از؛ دست داشتن دولت امریکا در کودتای 28 مرداد 1332 که منجر به کشته شدن عدهای گردید و دولت ملی دکتر مصدق سرنگون شد و دیکتاتوری به قدرت بازگشت که در مقطع زمانی پس از کودتا تا سرنگونی نظام سلطنتی او، حدودا 3200 نفر از نیروهای سیاسی مملکت به قتل رسیدند. در تمام این مدت، دولت امریکا حامی اصلی او در تمامی زمینههای نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بود. حتی پس از سرنگونی، از وی حمایتهای لازمه را به عمل آورد و از نیروهای ضد انقلاب حمایتهای مادی و تبلیغی میکرد. ولی با توجه به عدم قطع رابطه و بقاء برخی روابط سیاسی و مذاکرات رسمی بین دو کشور در روزها و ماههای منتهی به تصرف سفارت، عملا امکان صدق عنوان محارب بر دولت امریکا در تاریخ فوق، وجود ندارد. گرچه عنوان «<strong>حامی گروههای محارب</strong>» (در کردستان و خوزستان) حقیقتا بر دولت امریکا صادق بود و قطعا دولت ایران حق برخوردهای قانونی با دولت امریکا را داشت.<br />
<br />
2- ایران میتوانست با اخراج نیروها و دیپلماتهای امریکایی از ایران، به جرم جاسوسی و دخالت در اوضاع داخلی کشور، حتی تا قطع کامل روابط دیپلماتیک پیش برود ولی حق تصرف سفارت (به عنوان ملک غیر، که مطابق قوانین بین الملی در حکم خاک کشور صاحب سفارت محسوب میشود و بدون اجازهی دولت متبوع آن، هیچکس حق ورود به آن مکان را ندارد) برای دولت ایران و یا نیروهای تحت حمایت آن، از نظرشرعی وجود نداشته است. ملاک وجود یا عدم وجود چنین حقی از نظر شرعی، قراردادهای بین المللی و پذیرفته شده از سوی هردو کشور است که رفتار هر یک از کشورها صرفا در چارچوب آن باید ارزیابی شود. لزوم پایبندی به عهد و پیمان، پیش از این یادآوری شد.<br />
<br />
3- درخصوص زندانی کردن دیپلماتها و کارکنان و وابستگان به سفارت، با توجه به عدم پیشبینی چنان حقی در کنوانسیونهای وین و سایر معاهدات بینالمللی، رفتار حکومت ایران، از نوع «<strong>تعدی از عهد و پیمان</strong>» و مصداق «<strong>ظلم به معاهد</strong>» است. عمومات و اطلاقات حرمت ظلم در متون شرعی از یک سو و روایات مخصوص در مورد ظلم به معاهد، بر حرمت این اقدام تأکید میکند.<br />
<br />
4- تصرف اموال موجود در سفارت امریکا از سوی ایران، نیز امری نامشروع و بر خلاف مواد 31 و 33 کنوانسیون وین در مورد «روابط کنسولی» بوده است، مگر آنکه به عنوان «تقاص» در برابر ممانعت امریکا از ارسال تجهیزات خریداری شدهی ایران از امریکا، محاسبه شده باشد.<br />
گرچه این اقدام ایران با اقدام نامشروع دولت امریکا در بلوکه کردن داراییهای ایران، پاسخ داده شد ولی با توجه به اینکه ایران «آغازگر هجوم در مصاف اخیر» بوده و دولت امریکا را به مبارزه فراخوانده است (در حالی که دولت ایران ادعای پایبندی به احکام شریعت محمدی را دارد ولی دولت امریکا چنین ادعایی ندارد) از نظر فقهی، گناه این مصاف، متوجه ایران است.<br />
امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (ع) خطاب به فرزندش (ع) می گوید: «لا تدعونّ إلی مبارزة، و إن دعیت إلیها فأجب... فإن الدّاعی باغ=هرگز کسی را به مبارزه دعوت نکن، و اگر کسی تو را دعوت کرد، پاسخ بده... چرا که آغاز کننده و دعوت کننده، ستمگر است» (نهج البلاغة – قصارالحکم/ 233).<br />
<br />
5- ظلمهای دولت امریکا در گذشته و زمان واقعه (گرچه غیرقابل انکار است) و عدم امکان تلافی برای دولت ایران، مجوزشرعی برای تنبیه کارکنان سفارت در سال 1358 خورشیدی را صادر نمیکرد، چرا که مسئولیت آنان در وقایعی مثل کودتای 28 مرداد و حمایت نظامی از شاه، در دادگاه صالحه به اثبات نرسیده بود. علاوه بر اینکه عمر برخی از آنان، اساسا اقتضای دخالت در وقایع یادشده را نداشت.<br />
تعجب از کسانی است که از حکم قرآن کریم باخبر بودند که «با صراحت از اینکه کسی را بهخاطر گناه دیگری مجازات کنند، پرهیز داده است» ولی هیچ اقدامی برای عمل به آن و جلوگیری از تخلف از حکم خدا نکردند (ولاتزر وازرة وزر اخری).<br />
گرچه بر فرض اثبات دخالت برخی از آنان در وقایع مذکور، معاهدات بین المللی امضاءشده از جانب ایران، نحوهی داوری در این زمینه را از جرائم عادی متفاوت قرار داده است.<br />
<br />
6- «مصونیت دیپلماتیک» که از سوی کشورهای امضاء کنندهی «کنوانسیون وین» (و از جمله ایران) پذیرفته شده است (مواد 37 تا 39 کنوانسیون وین در مورد روابط دیپلماتیک) در حکم «<strong>تأمین</strong>» شرعی است. دولت ایران با زندانی کردن دیپلماتها و کارکنان سفارت، عملا امنیت کسانی که خود به آنان «<strong>امان</strong>» داده است را برخلاف شرع، مورد تعرض قرارداده و از این نظر، اعتبار این «حکم شرعی» را از بین برده است. قبح اخلاقی این اقدام، در کنار حرمت شرعی این رفتار قرار میگیرد و از این جهت باید از یکایک افرادی که مورد تعرض قرار گرفتهاند، عذرخواهی کرد.<br />
<br />
7- البته ظلم و ستمهای بیشماری که برخی دولتمردان ایالات متحده تاکنون به ملتهای تحت ستم روا داشتهاند، به مراتب غیرانسانیتر و غیراخلاقیتر از این اتفاق بوده است. به راه انداختن کودتاهای خونین در مناطق مختلف جهان بخصوص در شیلی، جنایات فراموش ناشدنی در ویتنام، بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن، حمایت های مستمر و بیشمار آنان از جنایات صهیونیستها در فلسطین و لبنان، کودتای 28 مرداد و حمایت درازمدت از حکومت کودتاچیان در ایران، حمایت از جنایتکاری چون صدام حسین در ظلم های بیشمارش به ملت های ایران و کویت و عراق، پدیدآوردن جنایاتی چون رفتارهای وحشیانه در زندان های ابوغریب و گوانتانامو و... از خاطرهی تاریخ ایران و جهان محو نخواهد شد. به همین جهت میتوان دریافت که خشم و کینه، نسبت به دولت امریکا در ایران تحت ستم امریکا، منجر به اقدام دانشجویان در تصرف سفارت شود. ولی نمیتوان دریافت که اکثریت عقلای کشور و علماء شریعت در ادامهی امر تصرف سفارت، سکوت پیشه کرده و نسبت به رفع تصرف و لزوم التزام و پایبندی حکومت ایران به «عهد و پیمانهای بینالمللی» هشداری نداده باشند.<br />
شریعت محمدی(ص) آشکارا از رفتارهای ناعادلانه در برابر ستیزهجوییهای دیگران، منع کرده است. رفتارهای غیرقانونی و غیراخلاقی حکومتهای غیرمبتنی بر شریعت امریکا، نمیتواند مجوزی برای رفتارهای غیرقانونی حکومتی باشد که مدعی رعایت احکام شریعت محمدی(ص) در حوزهی سیاست عمومی داخلی و بینالمللی است (و لایجرمنّکم شنآن قوم علی ألاّتعدلوا، اعدلوا هو اقرب للتقوی).<br />
<br />
کاش میشد که قبل از وقوع حوادث، با اتکای به علم و خرد، به نتایج رفتار اجتماعی و نیک و بد آن، خصوصا درصحنهی «بینالمللی» توجه کرده و رفتار خود را تنظیم میکردیم و از قرار گرفتن تحت تأثیر احساسات زودگذر، جدا پرهیز میکردیم.<br />
غلبهی احساسات مظلومان در ایران، تنها پوشش شرعی است که می تواند اتفاق 13 آبان 1358 را ظاهرا طبیعی جلوه دهد. ولی باید به یاد داشت که از نظر شریعت محمدی(ص)، خدای رحمان، تنها «درشتگویی=السوء من القول» ستمدیدهگان نسبت به ستمگران را نادیده گرفته است و بیش از آن را ظلم و تعدی میداند (لایحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم، وکان الله سمیعا علیما/148 نساء).<br />
اگر حقیقتا این اتفاق در پدید آمدن «حمایت و تشویق نسبت به تجاوز جنگی صدام به ایران» نقش داشته باشد، نمیتوان از «مسئولیت شرعی مسئولان بالغ و عاقل ایران در آن زمان» نسبت به سهم مشخصشان در تحمیل خسارتهای جانی و مالی به ایران و ایرانیان در طول 8 سال جنگ تحمیلی، سخنی به میان نیاورد. آنانی که تلاش جدی برای حل این ماجرا نکردند و زمینهی کینهجوییها را گسترش دادند، مطمئنا در تحمیل آن خسارتهای غیرقابل جبران بر کشور، مسئولیت شرعی دارند. <br />
باشد که این واقعه، صحنهی «عبرتآموزی» برای همگان گردد و هر دو طرف قضیه را به فکر وا دارد که؛ چه کردند و هریک چه میتوانستند بکنند؟<br />
اگر دیدهی عبرتبینی باشد، از وقایع مشابه و خسارتبار دیگری که از یک سو، هستی ایران و ایرانیان را میتواند بسوزاند، و از سوی دیگر، کشورهای غربی را در معرض رفتارهای خشونتبار معترضان به سیاستهای غیرمنطقی ایشان قرار دهد، میتوان جلوگیری کرد.<br />
مسئولان کشور و عقلا و روشنفکران جامعه در برابر خطرهایی که کشور را تهدید میکند، همیشه مسئولاند و باید به حاکمان هشدار دهند و آنها را از قرار دادن کشور در معرض خطرهای غیرقابل گریز، نهیکنند که هیچ منکری از آن بدتر نیست و هیچ گناهی بزرگتر از سکوت و بیتفاوتی در برابر چنین منکراتی نیست(فاعتبروا یا اولی الأبصار).<br />
به امید روزی که همهی آدمیان در صلح و صفا بسر برند و دوستی و همزیستی مسالمت آمیز و با عزّت را بر دشمنی، جنگ و درگیریهای بیهوده و خانمانسوز ترجیح دهند.<br />
<br />
احمد قابل........................10 آبان 1388 ...................... فریمان<br />
<br />
</span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-74067139729485984322009-10-31T05:52:00.000+03:302010-09-13T05:53:22.005+04:30تغییر آدرس وبلاگ "از نگاه من"<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div style="text-align: justify;">به نام خدا و با سلام</div><div style="text-align: justify;">دو سه روز است که کودتاچیان، تحمل مراجعهی حتی کمتر از بیست نفر(پس از فیلتر کردن) به وبلاگ «از نگاه من» را نداشته و امکان بروزسازی را از بین برده اند.</div><div style="text-align: justify;">برای رفع این مشکل و تا اطلاع ثانوی (و شاید برای مدتی طولانی) دوستان و مخاطبان آن وبلاگ، میتوانند به آدرس؛</div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #339966;"><strong>http://aghabel.blogspot.com</strong></span></div><div style="text-align: justify;">مراجعه کنند. این آدرس هم به همان نام «از نگاه من» معرفی شده است.</div><div style="text-align: justify;">با سپاس</div><div style="text-align: justify;">احمد قابل</div><div style="text-align: justify;">9آبان ماه 88 </div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-81042861262067550452009-10-02T05:49:00.000+03:302010-09-13T05:51:22.948+04:30پاسخ به 10 پرسش سیاسی و اعتقادی<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:DontVertAlignCellWithSp/> <w:DontBreakConstrainedForcedTables/> <w:DontVertAlignInTxbx/> <w:Word11KerningPairs/> <w:CachedColBalance/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--> <m:smallfrac m:val="off"> <m:dispdef> <m:lmargin m:val="0"> <m:rmargin m:val="0"> <m:defjc m:val="centerGroup"> <m:wrapindent m:val="1440"> <m:intlim m:val="subSup"> <m:narylim m:val="undOvr"> </m:narylim></m:intlim> </m:wrapindent><!--[endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style> <![endif]--> </m:defjc></m:rmargin></m:lmargin></m:dispdef></m:smallfrac><br />
<div dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><br />
</span></div><div dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 7.5pt;">پحث اسلام و سکولاریسم و دلمشغولیهای آندسته از ایرانیانی که به سکولاریسم رسیدهاند و یا با دلبستگی به اسلام، نسبت به آیندهی ایران و چگونگی اوضاع سیاسی آن احساس نگرانی میکنند، در بسیاری مجامع سیاسی و مذهبی، مطرح بوده و هست. اخیرا در اظهارنظرهای گوناگون افراد متعلق به هردو گروه نیز بیش از پیش به این مسأله پرداخته شده است.<br />
من هم به نوبهی خود مورد پرسش بسیاری از دانشجویان و هممیهنان و یا رسانهها در این باره، قرار گرفتهام و برخی پاسخهای شفاهی یا مکتوب را به آنها دادهام و اکنون نیز نمونهای مکتوب و جدید از آن سئوالات را برای پاسخگویی خود برگزیده و منتشر میکنم، تا دیدگاه خود را آشکارا بیانکردهباشم و برخی ابهامات را از منظر خویش، برطرف سازم.<br />
گمان میکنم که لازم باشد تا سایر دوستان دلبسته به اسلام رحمانی و شریعت عقلانی محمدی(ص) نیز به این پرسشها از منظر خویش، پاسخ دهند تا با آگاهی کامل از باورها و رویکردها، هرگونه برداشت ناروا از رفتار سیاسی آنان، ناممکن گردد و هممیهنان و همکیشان ما بر اساس واقعیتها، داوری کنند و سندی باشد بر چند و چون همدلیها و همراهیهای ایرانیان.<br />
اکنون متن پرسشهای برخی از دوستان، همراه با پاسخهایی که مبتنی بر برداشتهای شخصی من از مقولاتی چون؛ «اسلام، شریعت، حکومت، سکولاریسم و جامعهی ایرانی» است، در معرض دید و داوری شما قرار میگیرد. «تا چه قبول افتد و چه در نظر آید»؛</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"><br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">1- از نظر شما، چه نسبتی بین سکولاریسم با اندیشه ی سیاسی اسلامی وجود دارد؟</span></strong><br />
سکولاریسم در آغاز پیدایش، تفکری بود که به مبارزه با «استبداد دینی» در اروپای قرون وسطی پرداخت. دو رویکرد عمده و کلی، از آن زمان به بعد، پدید آمد.<br />
یکم؛ مبارزهی همهجانبه و مخالفت با مظاهر و احکام دینی کلیسا در حوزه ی زندگی اجتماعی و فردی، چرا که ارباب کلیسا و احکام دینی را عامل تمام عقبماندگیها و خشونتورزیها و سلب حقوق مردم میدانستند.<br />
دوم؛ مخالفت با «دخالت کلیسا و آنچه امر قدسی خوانده میشد، در حوزهی اجتماعی زندگی مردم» و تخصیص دادن «دین ورزی» به حوزهی «زندگی خصوصی افراد» و پذیرش «تدین فردی» در کنار «سکولاریسم اجتماعی».<br />
سکولاریستهای کنونی نیز به این دو گروه تقسیم میشوند. هرچند برخی از آنها از آشکار کردن دیدگاههای خود، پرهیز میکنند و در لفافه سخن میگویند، ولی حقیقتا این تقسیمبندی وجود دارد.<br />
اما اندیشهی سیاسی اسلامی، به گمان من، مستقل از بنیانهای عقلانی عرفی نیست. به عبارت دیگر؛ در شریعت عقلانی محمدی(ص)، طرح اختصاصی برای سیاست و حکومت وجود نداشته و ندارد. آنچه مورد تأکید و تأیید اسلام است، حکومتی است که بر سه پایهی؛ «مشورت، معدلت و مکرمت» (شورایی بودن حکومت، عدالت و اخلاق) استوار باشد. توصیههای شریعت نیز در ارتباط با «تقویت» همین انگیزههایی است که «عرف عقلاء» از هر حکومتی انتظار دارند. بنا بر این، «اسلام رحمانی» نیز همان چیزی را از حکومت انتظار دارد که عرف عمومی بشر از آن میخواهند.<br />
اصطلاحا در مبحث حکومت، توصیه های شریعت از نوع «امضاء سیرهی عقلاء» است و نه از نوع «احکام تأسیسی» و هیچ رویکرد مستقل و تحمیلی، از سوی شریعت، ارائه نشده است. بنابراین، ملاک و معیار اساسی در تشکیل حکومت، رضایت مردم و ارادهی آنان است.<br />
البته آنچه به اسم اسلام در ایران کنونی رایج است و مدعی «نصب فقیهان از سوی شریعت، برای حکومت» یا «لزوم انتخاب فقیه از سوی مردم برای حکومت» است (که مبنای دو رویکرد متفاوت در بحث «ولایت فقیه» است) و در نهایت به گونهای «تأسیسی بودن حکومت از سوی شریعت» را میرساند، و مشروعیت آن را ناشی از «ارادهی خداوند» میداند، ظاهرا با سکولاریسم در تضاد کامل قرار دارد.<br />
هرچند همین حکومت اختصاصی و ادعایی اسلامی و الهی، در مقام عمل، به ترجیح بسیاری از مصلحتهای عرفی بر برخی احکام شرعی نیز رسیده و عملا به نوعی از تلفیق و التقاط «سکولاریسم و اسلام سنتی»منتهی شده است. بسیاری از نهادهای مربوط به «حکومت سکولاریست» را به رسمیت شناخته و در بسیاری از مناسبات اجتماعی و فرهنگی، از اسلام سنتی مورد ادعای خود خارج شده است.<br />
با توجه به برداشتی که از گونههای مختلف اسلام و سکولاریسم ارائه شد، مطمئنا سکولاریسم نوع یکم، در تضاد کامل با اندیشهی اسلامی قرار میگیرد. رویکرد عمدهی طرفداران این نوع از سکولاریسم، تخریب وجههی دین و مذهب و تحقیر دیدگاههای مذهبی و دینی و توهینهای مختلف به دینداران، با استفادهی وسیع از «رویکرد اسلام سنتی» است. آنها با استناد به خرافاتی که به نام دین معرفی شدهاند و انگشتنهادن بر برخی متون و اندیشههای غیرمنطقی و غیرعلمی سنتی اندیشان مذهبی، تمامیت دین را خرافاتی و غیرمنطقی معرفی میکنند و حذف کلی دین از زندگی بشر را به عنوان تنها راه برونرفت از انحطاط، پیشنهاد میکنند.<br />
اما سکولاریسم نوع دوم، توان همزیستی با اسلام را داشته و دارد. آنان با برخی اندیشههای سنتی دین نیز مشکلی ندارند، چرا که مخالفتی بین مقتضای خرد و دیدگاههای اصیل دینی وجود ندارد. خصوصا اگر این نسبت، بین «اسلام نواندیشان» با سکولاریسم نوع دوم سنجیدهشود، همزیستی مسالمتآمیز و فعال آنان، کاملا ممکن و در محیطی دموکراتیک، حقیقتا شدنی است.<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">2- آیا میتوان در جامعهی ایرانی، به یک حکومت سکولاریستی رسید؟</span></strong><br />
ملاک و معیار اساسی در حکومت بر مردم، رضایت و ارادهی آنان است که مقتضای دموکراسی است. اگر اکثریت مردم ایران را مسلمانانی میدانیم که هنوز هم به رویکردهای عقلانی شریعت محمدی(ص) ملتزماند و رفتارهای نامناسب برخی حاکمان را دلیلی برای دینگریزی خود ندانستهاند، باید گفت که فعلا امکان حکومتی کاملا سکولار در ایران وجود ندارد. میدانیم که حکومت حقیقی از آن «قوانین» است و تاوقتی مبنای قوانین ایران، شریعت محمدی(ص) باشد، عنوان حکومت سکولار به معنای کامل و تمامعیار آن، محقق نمیشود، حتی اگر حضور نمادهای سکولار در جامعه، پررنگ باشد.<br />
البته ممکن است بر اثر سوء رفتار مدعیان اسلام و تداوم آن، تناسب نیروهای سیاسی در کشور وارونه شود و روزی برسد که مشکلات به پای اسلام نوشتهشده و تصمیم به حذف آن از حوزهی اجتماعی توسط اکثریت مردم گرفتهشود. طبیعتا در چنان وضعیتی، حکومت سکولار خواهدشد. <br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">3- حکومت مطلوب از نظر شما به عنوان یک مسلمان نواندیش چگونه حکومتی است؟</span></strong><br />
به گمان من، حکومتی مطلوب است که «حاکمیت مطلقهی ملت» را با روشی منطقی و اخلاقی و عادلانه (دموکراتیک) به اجرا درآورد. پنج مبنای کلی را اساس حکومت مطلوب میدانم؛<br />
1- مبنای قانونگذاری در حکومت، باید حقوق طبیعی انسان و کرامت بشر (حقوق بشر) باشد. طبیعی است که رضایت تمامی یا اکثریت مردم، تنها مجوز برای تصویب قوانین است.<br />
2- در مسائل اختلافی بین عقلاء، که هیچ ترجیح عقلی برای یکی از گزینههای معقول آن وجود نداشتهباشد، گزارههای عقلانی گزینششده از سوی شریعت محمدی(ص) مبنای تصمیمگیری مردم باشد.<br />
3- امکان چرخش قدرت در تمامی ارکان آن با ارادهی مستقیم ملت، وجودداشته و هیچ منصب مادام العمر یا طولانی مدت بهرسمیت شناخته نشود. حتی در مورد قانوناساسی، باید امکان بازنگری تمامی مواد و اصول آن، از طریق قانونی و برای نسلهای مختلف، وجود داشته باشد.<br />
4- توزیع قدرت بین قوای سهگانهی حکومتی از یکسو و نهادهای مدنی(احزاب و گروههای صنفی و سیاسی و فرهنگی) از سوی دیگر، متناسب با وظایف و اختیارات آنان باشد.<br />
5- و از همه مهمتر، رسانههای خصوصی و آزاد، به عنوان چشم و گوش ملت، همیشه آزاد باشند و راه بستن و سانسور آن آشکارا مسدود شود و حق نقد و تحقیق و تفحص و اطلاع رسانی در بارهی عملکرد تمامی مسئولان امر حکومت و نهادهای مدنی را داشته باشند.<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">4- آیا در تفکر اسلامی شما، جایی برای سکولارها در حکومت بر مردم وجود دارد؟</span></strong><br />
اگر در روندی دموکراتیک و با جلب آراء مردم به ارکان قدرت حکومتی راهیابند، هیچگونه منعی نباید باشد. محروم کردن شهروندان به خاطر عقاید و باورها، از حقوق انسانی و قانونی، جرم است و طبیعتا آنان نیز از فرصتی برابر برای انتخاب شدن و انتخاب کردن باید برخوردار باشند.<br />
آنان باید حق تشکیل احزاب، رسانههای مختلف و حضور در حاکمیت، با استفاده از سازوکارهای قانونی را داشته باشند، چرا که بخشی از همین ملت و شهروند همین کشور اند.<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">5- آیا حضور برخی روحانیان در جنبش سبز، به معنی انحراف این جنبش به سوی یک حکومت اسلامی جدید و ممانعت از حضور سیاسی سکولارها نیست؟</span></strong><br />
این دغدغه را کم و بیش در اظهارات برخی هم میهنان سکولار میتوان دید که نگران حضور روحانیان و دیندارانِ دینمحور در صحنههای سیاسی اخیر اند. گویا تصور بر این است که؛ پس از تجربهی ناموفق حکومت مذهبی، حتما باید میدان سیاست برای افراد غیر مذهبی یا سکولارها خالی شود!!<br />
دنیای سیاست، دنیایی نیست که مرزکشیها در آن به این سادگی باشد. اگر کسی بتواند نشاندهد که از آغاز تشکیل حکومت جمهوری اسلامی در ایران، دورهای بر آن گذشته که افرادی از عالمان و فقیهان و دینداران با سیاستهای آن مخالفت نکرده باشند و هزینههای این مخالفتها را نپرداختهباشند (و تنها پس از یک دورهی طولانی همدستی و همراهی و بهرهمندی از سیاستهای حاکم، بر سر منافع با یکدیگر به تنازع رسیدهباشند) حقدارد که همهی دینداران را با یک چوب براند و خود و دوستان غیرمذهبی را تنها مخالف سیاستهای اعمالشده معرفی کند و سپس حق دارند که خواهان میدانداری در صحنهی سیاست حال و آینده شوند.<br />
نمیتوان منکر تلاشهای مثبت و هشدارهای عقلانی بسیاری از متفکران سکولار، از آغازین روزهای شروع انحرافات در انقلاب اسلامی شد، ولی نمیتوان منکر همین تلاشهای گسترده و هشدارها از سوی برخی روحانیان و یا دیندارانِ دین محور نیز شد.<br />
اگر مبنای فکر و کار ما، حقوق بشر و دموکراسی باشد، نباید نگران آینده باشیم و از حضور کمرنگ و پر رنگ دینداران نیز نباید وحشت کنیم. تردیدی نیست که در آیندهی ایران، جایی برای حکومت استبداد و خرافات و رویکردهای خردستیز، نخواهد بود. خواه استبدادی باشد که نام اسلام را بر خود گذاشته باشند یا استبدادی باشد که سکولارهای نوع اول در پی آنند. همانانی که اساس برنامههاشان بر حذف کلی دین است و برای رسیدن به مقصود، از هر روش غیرمنطقی و غیر عقلانی نیز بهره میگیرند و با توهین به مقدسات مردم و تحقیر دینداران و نقدهای توهینامیز و غیرعلمی نسبت به دین، هم آیندهای پر از خشونت را به تصویر میکشند(که مانع اصلی همراهی مردم است) و هم حربهی لازم بهدست مدعیان دروغین دین میدهند تا با خشونت و سرکوب، آزادیهای منطقی را به اسم مخالفت با توهین و دینستیزی، از ملت خود سلب کنند. <br />
<b><br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">6- حقوق بشر و دموکراسی، در چشمانداز سیاسی شما(به عنوان یک مسلمان نواندیش) چه جایگاهی دارد؟</span></strong></b><br />
باور من این است که این دو(دموکراسی و حقوق بشر) با همان زبان مشترک بشری، باید مبنای حقوق اساسی کشور باشد و هیچگونه مخالفتی با شریعت عقلانی محمدی(ص) ندارد. به گمان من، در ایران آینده، محور وحدت همهی نیروهای سیاسی ملی، اعم از مذهبی و غیرمذهبی، همین دو مطلب است.<br />
البته برخی قرائتهای تحمیلشده به متن «اعلامیهی جهانی حقوق بشر» که در نشستهای بعدی و خصوصا نشستهای یکی دو دههی اخیر برخی مجامع کوچکتر، تصویب شده است و مورد تأیید اجماع عقلای بشر نیست، جای اما و اگر دارد، که مطمئنا با بحث و استدلال عقلانی، میتوان جامعهی بشری را از انحراف در مسیر حقوق طبیعی بشر بازداشت و در راه رسیدن به تعالی مادی و معنوی بشر، یاری رساند.<br />
برای این منظور، پیشنهاد سالها پیش جمع کثیری از نخبگان سیاسی و حقوقی دنیا در مورد لزوم تصویب «اعلامیهی جهانی مسئولیتهای بشر» باید به عنوان مکمل لازم «حقوق بشر» به رسمیت شناخته شود و حقوقدانان و صاحبنظران دنیا در تصویب آن نقش داشته باشند.<br />
این سخن را نه از روی «تکلیفمحوری» بلکه بر اساس «حقمحوری» تأکید میکنم که «مسئولیت بشر» در برابر «حقوق دیگران» است. مراعات حقوق دیگران، که آنها هم بشر هستند (و یا حقوق مربوط به محیط زیست، که مرتبط با حقوق بشر است) نباید به تصور «حقوق خود» وانهادهشود.<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">7- آیا شما با برابری حقوق زن و مرد(که یکی از مبانی حقوق بشر است) موافقید؟</span></strong><br />
اگر مقصود شما «برابری در فرصتها و بهرهگیریها» است(مقام ثبوت)، به گمان من، شریعت عقلانی محمدی(ص) برابری زن و مرد را کاملا تأیید میکند. به عبارت دیگر؛ «برابری حقوقی زن و مرد، پذیرفته شده است»(و لهن مثل الذی علیهن بالمعروف/228 بقرة).<br />
اگر مقصود شما «برخورداریهای زن و مرد در عالم واقع» (مقام اثبات) است، این برخورداریها ناشی از فعالیتها، قابلیتهای جسمی و روحی، سلایق و ذوقها و احساسات و عواطف آدمی است و به همین دلیل، مردها هم نسبت به یکدیگر، در برخورداریها و نابرخورداریها متفاوتاند.<br />
پس عدم برخورداریها در عالم واقع، میتواند ناشی از عدم میل و رغبت باشد و یا ناشی از سبقت دیگری در مواردی باشد که فراوانی وجود ندارد و یا سایر انگیزهها و عدم انگیزههایی که در مقام تحقیق میتوان به آن رسید. آنچه مربوط به «قانون و عدالت» میشود(مقام ثبوت)، تنها «ایجاد فرصت برابر» برای همگان و بطور یکسان است، که ادعای من (به عنوان یک پژوهشگر مسلمان)، وجود «بالفعل و بالقوّة»ی این برابری و عدالت، در شریعت عقلانی محمدی(ص) است.<br />
لازم است یادآوری کنم که؛ برخی موارد خاص حقوقی در بارهی زن و مرد را در نوشتههای وبلاگ «شریعت عقلانی» توضیحدادهام و برخی را نیز در آینده توضیح خواهم داد (إنشاء الله).<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">8- برابری حقوقی همهی شهروندان، بدون توجه به عقیده و باور آنان، آیا با دیدگاه اسلامی شما سازگار است؟ </span></strong><br />
حکومتی که در این روزگاران تشکیل میشود، مبتنی بر «قرارداد اجتماعی» است. این قرارداد، بدون هیچ تبعیضی نسبت به شهروندان، در قالب حقوقی «ملت-دولت» تعریف میشود و مثل تمامی «عهد و پیمانهای بشری» از عقلانیت عرفی کاملی پیروی میکند. بنابراین، تحت قاعدهی کلیهی شریعت محمدی(ص) قرار میگیرد که؛ «اوفوا بالعهد/34 إسراء» یا «اوفوا بالعقود/1 مائدة» و وفای به عهد وپیمان در شریعت محمدی(ص) از اهم واجبات است.<br />
هرکس در این قالب، مدعی تصدی مقامی از مقامات دولتی(حکومتی) میشود، عقلا و شرعا موظف به انجام تمامی تعهدات قانونی موجود در «قانون اساسی» و «قوانین ناشی از آن» خواهد بود و حق کوچکترین تخلفی از آن را نخواهد داشت. هرگونه تخلف از قانون، برای متصدیان حکومت، از نظر عقلی ممنوع، و از نظر شرعی «حرام» است و وفاداری به متن تعهدات قانونی، برای همهی حاکمان، عقلا و شرعا الزامی است.<br />
طبیعی است که تمامی شهروندان یک کشور که در هنگامهی جنگ و یا صلح، کمبودهای اقتصادی و یا رفاه، آبادانی و تولید و ... در کنار هم و با مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم، با یکدیگر و بهطور مساوی، مشارکت میکنند و غرامت همهی کاستیها و ناامنیها و گرفتاریها را میپردازند، باید از غنائم و بهرهمندیهای کشور نیز بهطور مساوی بهرهمند گردند. این مطلب نیز مفاد «عکس قاعدهی؛ من له الغنم، فعلیه الغرم» است.<br />
البته آنچه در محدودهی جوامع دینی و مذهبی به صورت اختصاصی پدید میآید (مثل خمس، زکات، انفاق و یا وقف در اسلام) که در اختیار حکومت گذاشته نمیشود، علی القاعدة، به پیروان همان شریعت و مذهب اختصاص خواهد داشت و ارتباطی به مباحث حکومتی هم نباید داشته باشد.<br />
در این خصوص هم تفاوتی بین پیروان شرایع گوناگون نیست و هرکس در محدودهی شریعت و حتی مذهب خویش، مسئول و یا بهرهمند خواهد بود. یعنی مثلا؛ وقف یا انفاق یهودیان مربوط به یهودیان و وقف یا انفاق مسیحیان و یا زرتشتیان مربوط به مسیحیان و یا زرتشتیان است و ... کسی از خارج آن شریعت، حق ادعایی را نخواهد داشت.<br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">9- آیا (به صورت فرضی) میتوانید در یک حکومت سکولار با روشی مسالمتآمیز زندگی کنید و مزاحمتی برای آن ایجاد نکنید؟ به نظر شما، زندگی در چنان فضایی، با باورهای دینی شما مخالفتی ندارد؟</span></strong><br />
من سالها در حکومت «نیمهسکولار» محمدرضاپهلوی در ایران و یکسال هم در حکمت کاملا سکولار تاجیکستان زندگی کردهام. البته حکومت جمهوری اسلامی هم از نظر من یک حکومت «نیمهسکولار» است که نزدیک 30 سال را در آن گذراندهام. بسیاری از هممیهنان مسلمان نیز سالهای طولانی، زندگی در حکومتهای سکولار اروپا و امریکا را تجربه کردهاند و وفادار به شریعت خویش نیز ماندهاند.<br />
اگر حکومت یک جامعه با «سکولاریسم نوع دوم» باشد، زندگی مؤمنانه در آنجا ممکن است و مغایرتی با باورهای دینی ندارد.<br />
اگر مقصود از «عدم ایجاد مزاحمت برای یک حکومت سکولار» مزاحمتهایی از نوع «طالبان و القاعدة» است، طبیعتا رفتارهای خشونتآمیز آنان را هیچ انسان عاقلی نمیتواند تأیید کند. ولی اگر مقصود این باشد که «در برابر سیاستهای نادرست یک حکومت سکولار، سکوت کرده و هیچ اعتراضی نکنیم» هیچ انسان عاقل و مسئولیت پذیری، چنین شرط یا پیششرطی را نمیپذیرد.<br />
در هر حکومتی، آدمی مسئول است تا در برابر رفتارها و سیاستهای ناروا، بایستد و بدون استفاده از خشونت، در پی تغییر امور ناروا به سیاستهایی صحیح و روا باشد.<br />
البته برخی حکومتهای سکولار نوع دوم (همچون فرانسه) از نوع «کمالگرا» هستند که خود را موظف به «حفظ بنیادهای لیبرالیسم» میدانند و نوعی «بنیادگرایی سکولار» (بر وزن «بنیادگرایی اسلامی») را تعقیب میکنند. متأسفانه اینگونه حکومتها، مانع آزادی مذهبی در کشورشان میشوند و به «محرومسازی» شهروندان دگراندیش خود اقدام میکنند که اگر این محروم سازیها ادامه یابد، ممکن است نتوان در چنان حکومتهایی به زندگی مؤمنانه ادامه داد. ولی در حکومتهای سکولاری که کمالگرا نیستند و اصطلاحا «نیوترال» هستند، میتوان با تمام لوازم زندگی مؤمنانه زندگی کرد. <br />
<br />
<strong><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif";">10- آیا پیشبینی تشکیل یک حکومت سکولار در ایران را در آیندهای نزدیک، مقرون به واقعیت میدانید یا خیر؟</span></strong><br />
هنوز برای تشکیل «حکومتی کاملا سکولار» در ایران، جایگاهی در ذهنیت کل جامعهی ایرانی نیست. اگر روند فعلی «گریزان ساختن جوانان از دیانت و مذهب» توسط حکومت فعلی ایران، همچنان ادامه یابد، شاید از سکولار بودن نسبی موجود در ایران فعلی (جمهوری اسلامی) به نسبت بیشتری در آینده، گذر شود.<br />
به گمان من، حکومت آیندهی دور یا نزدیک ایران، عمدتا در اختیار مسلمانانی خواهد بود که با قرائتی رحمانی از دین خدا و با رویکردی دموکراتیک و مبتنی بر حقوق بشر، در صحنههای سیاسی و اجتماعی حضور خواهندیافت و سرنوشت کشور را اکثریت ملتی تعیین خواهند کرد که از رفتار بد و نامناسب حاکمیت فعلی، نامناسب بودن دین و شریعت را نتیجه نمیگیرند و همچنان به آموزههای عقلانی شریعت رحمانی (که کاملا منطبق با فطرت بشری است) ملتزم خواهند ماند و از هرگونه خرافه و غلوّ به نام شریعت محمدی(ص) پرهیز خواهند کرد و «مدارا و مروت» را محور «حکومت و مدیریت» قرار خواهند داد و صلح با همهی بشر و همزیستی مسالمتآمیز با آنان را مبنای رفتار خود خواهد ساخت.<br />
<br />
خدایا چنان کن سر انجام کار//تو خوشنود باشی و ما رستگار<br />
<br />
احمد قابل .................. 10 مهرماه 1388 .................. فریمان </span><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"></span></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-83853151139517546052009-09-07T05:49:00.000+04:302010-09-13T05:49:32.129+04:30توبیخ فقیهان<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div dir="rtl" style="text-align: justify;">به نام خداوند رحمان و رحیم<br />
<br />
1- در روایتی معتبره از امام صادق(ع) [و ایشان از امیر مؤمنان علی(ع) و ایشان از پیامبر خدا(ص)] نقل شده است که؛ «روزگاری بر مردم خواهد آمد که نمیماند از قرآن مگر نوشتهای و نمیماند از اسلام مگر اسمی، خود را مسلمان مینامند ولی دورترین مردم از اسلاماند، مسجدهاشان از نظر ساختمان، آباد است ولی از هدایت به نیکیها، ویران است. فقیهان و دانشمندان آن روزگار، بدترین فقیهان و دانشمندانیاند که زیر سایهی آسمان زیستهاند، از آنان فتنهها آغاز شده و به خودشان برمیگردد (عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: سَیَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ لَایَبْقَى مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا رَسْمُهُ وَ مِنَ الْإِسْلَامِ إِلَّا اسْمُهُ، یُسَمَّوْنَ بِهِ وَ هُمْ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنْهُ، مَسَاجِدُهُمْ عَامِرَةٌ وَ هِیَ خَرَابٌ مِنَ الْهُدَى، فُقَهَاءُ ذَلِکَ الزَّمَانِ شَرُّ فُقَهَاءَ تَحْتَ ظِلِّ السَّمَاءِ، مِنْهُمْ خَرَجَتِ الْفِتْنَةُ وَ إِلَیْهِمْ تَعود/الکافی، ج8، ص: 308).<br />
<br />
2- امام حسینبنعلی(ع) در سخنانی سراسر توبیخآمیز، خطاب به عالمان دینی هشدار میدهد که؛ «خداوند عالمان یهود را مورد لعن و دوری از رحمت خویش قرار داد چرا که در برابر فساد و ستم ستمگران و قدرتمندان، سکوت و همراهی را پیشه ساخته و با سازشکاری و چربزبانی با آنان روبرو میشدند. شما نیز مورد عتاب و لعنت و سرزنش خداوندی خواهید بود، اگر همچون آنان رفتار کنید»( اعْتَبِرُوا أَیُّهَا النَّاسُ بِمَا وَعَظَ اللَّهُ بِهِ أَوْلِیَاءَهُ مِنْ سُوءِ ثَنَائِهِ عَلَى الْأَحْبَارِ إِذْ یَقُولُ لَوْ لا یَنْهاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ قَالَ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ إِلَى قَوْلِهِ لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ وَ إِنَّمَا عَابَ اللَّهُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ لِأَنَّهُمْ کَانُوا یَرَوْنَ مِنَ الظَّلَمَةِ الَّذِینَ بَیْنَ أَظْهُرِهِمُ الْمُنْکَرَ وَ الْفَسَادَ فَلَا یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ ذَلِکَ). این خطبهی ارزشمند را مرحوم «ابن شعبه حرّانی» در کتاب «تحف العقول» در قسمت سخنان سیدالشهداء(ع) آورده است و نقل میکند که برخی روایتکنندگان، همین خطبه را از امیرمؤمنان علی(ع) نیز نقل کردهاند(بحار الأنوار، ج97، ص:80).<br />
سید الشهداء(ع) سپس از گرفتاری عینی عالمان شریعت محمدی(ص) به همان بیماری، خبر میدهد و هجوم خویش را آغاز میکند که؛ « عامل همراهی شما عالمان با حاکمان ستمپیشه دو چیز است؛ ترس و طمع. ترس از مرگ و یا تهدیدهای کمتر ظالمان و طمع و دلبستگی به زندگی و بهرههای زودگذر دنیوی» (سَلَّطَهُمْ عَلَى ذَلِکَ فِرَارُکُمْ مِنَ الْمَوْتِ وَ إِعْجَابُکُمْ بِالْحَیَاةِ الَّتِی هِیَ مُفَارَقَتُکُمْ).<br />
نتیجه و برآیند این رویکرد نامشروع از سوی عالمان دینی، در بیان سیدالشهداء(ع) تصریح شده است که؛ « شما عالمان دینی هستید که مردم را دستبسته تحویل ستمگران و حاکمان جور قرار دادهاید تا جایی که گروهی از آنان همچون بردگان، اسیر امیال و شهوات و خواستههای ستمگران شدند و گروهی از نظر معیشت و بهرهمندیهای زندگی، در ضعف و خواری قرار گرفتند و به فقر و فلاکت دچار شدند. کارهای دین و شریعت که باید با مرجعیت شما انجام مییافت، از سوی درباریان نااهل و دنیاخواهان به اجرا در میاید. عهد و پیمان های خدا و رسول او نقض شده و زیرپا گذاشته میشود و شما واکنش نشان نداده و نگران نمیشوید، در حالی که برای نقض برخی از عادات آباء و اجدادی خود نگران شده و واکنش نشان میدهید!!؟» (وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللَّهِ مَنْقُوضَةً فَلَاتَقْرَعُونَ[تفزعون] وَ أَنْتُمْ لِبَعْضِ ذِمَمِ آبَائِکُمْ تَقْرَعُونَ[تفزعون] وَ ذِمَّةُ رَسُولِ اللَّهِ مَحْقُورَةٌ...فَأَسْلَمْتُمُ الضُّعَفَاءَ فِی أَیْدِیهِمْ فَمِنْ بَیْنِ مُسْتَعْبَدٍ مَقْهُورٍ وَ بَیْنِ مُسْتَضْعَفٍ عَلَى مَعِیشَتِهِ مَغْلُوبٍ یَتَقَلَّبُونَ فِی الْمُلْکِ بِآرَائِهِمْ وَ یَسْتَشْعِرُونَ الْخِزْیَ بِأَهْوَائِهِمْ اقْتِدَاءً بِالْأَشْرَارِ وَ جُرْأَةً عَلَى الْجَبَّارِ).<br />
فرزند پیامبر خدا(ص) نگران است که؛ «میبینید که انسانها، فقیر و درمانده و زمینگیر و نابینا شده و کسی آنان را مورد توجه قرار نمیدهد و به وضع آنان رسیدگی نمیکند و حاکمان ستمگر با انواع تبلیغات دروغ و خشونتبار و رفتارهای نامناسب و نامشروع، افراد را مورد آزار و ستم قرار میدهند و شما در این اوضاع، بهدنبال حفظ امنیت خود به سازشکاری با حاکمان جائر میپردازید؟!!»(وَ الْعُمْیُ وَ الْبُکْمُ وَ الزَّمِنُ فِی الْمَدَائِنِ مُهْمَلَةٌ لَاتَرْحَمُونَ وَ لَا فِی مَنْزِلَتِکُمْ تَعْمَلُونَ وَ لَا مِنْ عَمَلٍ فِیهَا تَعْتِبُونَ[تُعینون] وَ بِالادِّهَانِ وَ الْمُصَانَعَةِ عِنْدَ الظَّلَمَةِ تَأْمَنُونَ کُلُّ ذَلِکَ مِمَّا أَمَرَکُمُ اللَّهُ بِهِ مِنَ النَّهْیِ وَ التَّنَاهِی وَ أَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ... فِی کُلِّ بَلَدٍ مِنْهُمْ عَلَى مِنْبَرِهِ خَطِیبٌ یَصْقَعُ فَالْأَرْضُ لَهُمْ شَاغِرَةٌ وَ أَیْدِیهِمْ فِیهَا مَبْسُوطَةٌ وَ النَّاسُ لَهُمْ خَوَلٌ لَا یَدْفَعُونَ یَدَ لَامِسٍ فَمِنْ بَیْنِ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ ذِی سَطْوَةٍ عَلَى الضَّعَفَةِ شَدِیدٍ مُطَاعٍ لَا یَعْرِفُ الْمُبْدِئَ وَ الْمُعِیدَ...).<br />
<br />
3- این سخنان سیدالشهداء(ع)، یکی دو ماه قبل از شهادت ایشان بیان شده است. نمیتوان عمری را با نام و یاد حسین(ع) و مجالس یادبود وی سپری کرد و او را «حجت خدا» دانست و نسبت به این سخنان، که نوعی «وصیتنامه» دربارهی عالمان شریعت است، بیتفاوتی پیشه کرد. حجیت سخنان ایشان برای عالمان و غیر عالمان شیعه، تردید ناپذیر است.<br />
<br />
4- اگر کسی مدعی همان اسلامی است که پیامبر خدا(ص) و امیر مؤمنان علی(ع) و امام جعفر صادق(ع) بیانگر آنند و در ادعای پیروی از آنان صادق و مخلص است، نمیتواند نسبت به این هشدارها بیتفاوت باشد. در اسلام برجستهترین چهرههای شریعت، فقیهان بر دو دستهاند؛ یا مخالف آشکار ظلم و ستماند و یا سازشکار با ستمگران. گروه اول با عنوان «فقهاء نیک» حقیقتا «حجت اسلام و آیت خدا» شمرده میشوند و گروه دوم «فقهای شرور» که نه حجت اسلاماند و نه آیت خدا، که تنها «عامل فتنه و آیت شرارت» بهشمار میآیند.<br />
<br />
5- یا میپذیریم که فقیهان این روزگار، مصداق همان فقیهانیاند که مورد خشم و لعنت خدا قرار گرفته و «شرفقهاء» اند که آسمان بر آنان سایه افکنده است، و یا باید به تجربه و عیان ببینیم که حساب خود را از ستمگران و حامیان آنها جدا ساخته و به «خیر فقهاء» پیوسته اند که متواضعانه و از سر مسئولیت انسانی و الهی خود، با هرگونه ظلم و ستم از هر ظالم و ستمگری مخالفت کرده و میکنند.<br />
آنان بیان حق و موضعگیری به نفع صاحبان حق را وظیفهی خود میدانند، حتی اگر گوینده و پذیرندهی کمی داشته باشد(والقول بالحق و إن عزّ) و جز از خدای سبحان نمیهراسند و حسینبنعلی(ع) نیز هشدار میدهد که در مسیر دفاع از حق یا تخلف از آن، جز از خدا نباید ترسید(وَ اللَّهُ یَقُولُ فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ).<br />
<br />
6- همیشه در بین عالمان دینی و مفسران شرایع الهیه و فقیهان و دانشمندان، بودهاند انسانهای پاک و شریفی که باعث اعتبار دین و شریعت و ملتهای خود بودهاند. آنان از غربت و تنهایی و ادبار مردم هراسی ندارند و تنها خدا و حفظ انسانیت خود را اساس رفتارهای خود قرار دادهاند و با عزت و آبرو در پیشگاه خدای رحمان و رحیم قرار گرفتهاند و علم و اعتبار خود را وقف یاری مردم کردهاند و البته مردم نیز کم و بیش قدردان آنان بودهاند.<br />
خوشا به سعادت آنانی که با رفتار منطقی و انسانی خود، در جمع فرهیختگان حقیقتا روحانی و فقیهانی که حقیقتا از فهم عمیق برخوردارند و به مقتضای علم و دانش خود رفتار میکنند، قرارگیرند و از دنیاخواهان ستمگر فاصلهگیرند و عزت مردمی را بخواهند که «عیال الله=خانواده و نانخور خدا» هستند. خدمت به پیروان هوی و هوس و قدرتطلبانی که خدا را فراموش کرده و همهی عهد و پیمانهای شرعی و عرفی خود با مردم را زیرپا میگذارند، جز گناه و عذاب الهی، چیزی به ارمغان نمیآورد.<br />
<br />
7- نقش و مسئولیت عمومی همهی ما مدعیان اسلام و مسلمانی نیز در نشاندادن میزان صحت ادعا و نامگذاری خود به عنوان «مسلمان» یا عدم صحت ادعا، کمتر از مسئولیت خاص فقیهان نیست.<br />
آیا ما مسلمانان نسبت به سایر ملتهای غیرمسلمان، دورتر از اهداف مورد نظر شریعت محمدی(ص) نیستیم؟! آیا التزام گفتاری و عملی ما به اخلاق انسانی و باورهای منطقی و عقلانی، از سایر آدمیان بیشتر است؟! آیا امنیت و آرامش درونی و بیرونی جوامع اسلامی از جوامع غیراسلامی برتر است؟!! آیا تعالی علمی و کار و تلاش مثبت و سازنده در جوامع اسلامی، با سایر جوامع برابر یا از آنان برتر است؟!! آیا بتهای ساختگی در اذهان ما به عنوان پیروان توحید، از آنان که به شرک و کفر متهمشان میکنیم کمتر است؟!! آیا ما به مفاهیم و ارزشهای قرآنی از دیگران نزدیکتریم؟!! و ...<br />
اگر در پاسخ به این پرسشها دچار تردید میشویم و یا اقرار به عقبماندگی میکنیم، نباید از مسئولیتهای انجام نشدهی خودمان شانه خالی کنیم و همهی بار مسئولیت را به دوش ظالمان و ستمگران بیاندازیم.<br />
اگر پذیرش ظلم و ستم نباشد، تداوم آن با مشکل مواجه خواهد شد و بسا که در ادامه، بتوان ریشهی ستم را برکند و شاهد عدالت حقیقی و آزادی منطقی را در آغوش کشید.<br />
ما میتوانیم با التزام عملی خود به باورهای عقلانی و اخلاق انسانی، که مبنای بیبدیل و بیچونوچرای احکام اسلام رحمانیاند، کاری کنیم که هم محتوای اسلام در جوامع اسلامی بماند و هم مفاهیم قرآن در زندگی ما حضور داشته باشد و هم نزدیکترین جوامع به «عنوان مسلمانی» باشیم.<br />
<br />
8- اگر عاملی را میشناسیم که مردم را به دین و شریعت بدبین کرده است، باید آن عامل را کنار گذاریم تا محتوای دین و شریعت، پایدار بماند. گمان بر این است که لااقل در ایران کنونی، عامل «حکومت» (که عنوان دروغین اسلامی را با خود دارد) عامل دورباش از اسلام شده است. پس با کنارگذاشتن ادعای دروغین «حکومت اسلامی» شاید بتوان به آرامش درونی جامعهی ایران یاری رساند.<br />
این محتوای سخن امیر مؤمنان است که ؛ «اگر حکومت نتواند عامل احقاق حق مردم گردد و نتواند عدالت را تعمیم دهد» کمتر از «لنگه کفش کهنه» یا «آب دماغ بُز» یا «پَر کاه» است که باید «افسار شتر حکومت را به پشت سرش انداخت و آن را رها کرد».<br />
امام مجتبی، حسنبن علی(ع) نیز هنگامی که بقاء در قدرت و حکومت را در گرو ریختهشدن خون هزاران مسلمان دید، حکومت را به معاویةبن ابیسفیان واگذار کرد تا از خون و جان مسلمانان حفاظت کرده باشد!!<br />
عجبا که امروز علیرغم تصدی بخشهای اصلی قدرت و حکومت، بخاطر تصرف غاصبانهی بخش کوچک و باقیمانده از قدرت ملت نیز ریختن خون مسلمانان و هموطنان را تجویز میکنند و با وقاحت، خود را تابع ائمهی هدی(ع) میشمارند!!! <br />
<br />
9- بحثهای علمی و فقهی و معارف دینی از سوی عالمان و فقهاء، نمیتواند بدون توجه به جامعهای که در آن زیست میکنند و حوادث واقعهی آن، ارائه شود. مگر میشود از جرم و جنایاتی که به اسم دیانت و شریعت و مکتب تشیع در جایجای ایران جریان دارد، بدون توجه گذشت؟!!<br />
یا با اظهار برائت آشکار عالمان دین، باید از نسبت یافتن این جنایات فجیع به ساحت دین و شریعت و پیامبر رحمت(ص) و امیر مؤمنان و ائمهی هدی(سلام الله علیهم اجمعین) جلوگیری کرد و یا با سکوت و حمایت از این خباثتها، پنجه بر چهرهی پاک آنان کشیده و نام آنان را ملکوک کرد و نام خود را در عداد مخالفان اسلام و اهانتکنندگان به خدا و اولیاء خدا قرار داد!! مگر نه این است که آنان از ما توقع کردهاند که؛ «زینت ما باشید و با رفتار ناروای خود، آبروی ما را نبرید».(کونوا لنا زینا ولاتکونوا علینا شینا).<br />
اینجا جای تعارف و مجامله و سازشکاری نیست. هر مسلمانی که از این فجایع ابراز برائت نکند، به عنوان «حامی و راضی» همه ی این فجایع شناخته خواهد شد و اگر به این خاطر، به چهرهی اسلام و تدین مردم سیلی بخورد، همه ی سازشکاران نیز در مسئولیت و گناه ستمگران شریک خواهند بود(الراضی بفعل قوم کالداخل فیه).<br />
<br />
10- خدایا در این ماه مبارک رمضان که ماه نزول قرآن و محتوی بر «شب قدر» است، همه ی ما با تمام هستی خود، یعنی «جان و مال و آبرو و ناموس خود» به میدان دفاع از حقیقت و حقوق انسانی آدمیان پا گذاردهایم و تنها تویی که قادر مطلق و مدافع مدافعان حق و حقیقت در برابر متجاوزان به همهی هستی آدمیانی و تویی که قدرت پایداری به ما میبخشی. خدایا ما جز بر تو توکل نکردهایم، پس با رحمت واسعهی خود، خصوصا از آبرو و ناموس ما محافظت کن، چرا که بیغیرتهای ستمپیشه به این دو نیز رحم نکردهاند، و ما را ثابت قدم بدار تا جز از تو، بیمی به دل راه ندهیم و حقجویی و حقگویی و دفاع از حقوق آدمیان را بیش از پیش، سرآمد خواستههامان قرار دهیم و تا احقاق حق حاکمیت مطلقهی ملت بر سرنوشت خویش و آزادی کامل و منطقی در عقیده و بیان، از پای ننشینیم، که تو وعده دادهای که از آنانی که امنیت خود و دیگران را میجویند، دفاع میکنی و آنان را یاری میرسانی(إن الله یدافع عن الذین آمنوا/إن تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم).<br />
<br />
خدایا چنان کن سرانجام کار//تو خوشنود باشی و ما رستگار<br />
<br />
احمد قابل ............... 16 شهریور 1388 .................. فریمان<br />
</div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-87904990397495488142009-08-12T05:46:00.000+04:302010-09-13T05:48:11.932+04:30پرسش و پاسخ ؛ ولایت فقیه !؟!<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div dir="rtl" style="text-align: justify;"><span style="font-size: xx-small;">با توجه به ضرورت زمانی بازنگری مسألهی ولایت فقیه، یکبار دیگر متن پاسخ سالهای گذشته را به این مقوله، در اختیار دوستان قرار میدهم. امیدوارم مفید باشد.</span><br />
<br />
<strong>ولایت فقیه ، چیست ؟ مطلقه بودن آن چه معنایی دارد ؟ آیا ثبوت ولایت برای فقیه به معنای قدرتی است که خداوند به وی اعطاء می کند ( انتصاب الهی ) و یا به آن معناست که خداوند شرایطی را بیان فرموده است و مردم آن ولایت را به فقیه واجد شرایط ، اعطا می کنند ( انتخاب مردمی ) ؟<br />
علاوه بر این ، ولایت به معنی تصدی و تصرف در امور غیر می باشد . یعنی ولی فقیه ، متصدی شئون مردم است . در این صورت بحث تفکیک قوای اجرائی ، تقنینی و قضائی در حاکمیت دینی ، چگونه است ؟ </strong><br />
<br />
..............................<br />
به نام خدا<br />
سلام بر شما<br />
در پاسخ این پرسش ها ، به چند نکته می پردازم ؛<br />
<br />
الف ) ولایت و وکالت دو مفهوم نزدیک به هم اند . استعمال هریک از آن ها به جای یکدیگر در متون عربی و خصوصا در متون اولیه ی شریعت ( قرآن و روایات ) شایع است .<br />
استاد ما ، آیة الله منتظری ، ( که نظریه پرداز ولایت فقیه انتخابی ، در شکل فقهی و قانونی آن در ایران است ) در کتاب « دراسات فی ولایة الفقیه » ، به این نکته توجه داده است که ؛ « ولایت ، نوعی از وکالت بمعنی الأعم است » ( 1/575 ) .<br />
اگر توجه کافی بشود ، اثبات ولایت شرعی برای غیر ، در برخی انواع آن ، به گونه ای نیست که نافی ولایت شخص « مولّی علیه » بر نفس یا اموال خویش گردد .<br />
در بحث وکالت ( که نوعی ولایت برای وکیل ایجاد می کند که قبل از قرارداد وکالت برایش ثابت نبود ) آشکارا به این مطلب پرداخته شده است که ؛ « اعمال حق وکالت از سوی وکیل ، نافی حق موکل برای اعمال همان حق در مورد وکالت نیست » . مثلا ؛ همانطور که وکیل می تواند اقدام به فروش ملک مورد وکالت کند ، موکل نیز در اعمال حق مالکیت خویش آزاد است .<br />
<br />
ظاهرا در بحث « حکومت عرفی » نیز همین مطلب مورد نظر است . یعنی حاکمان به عنوان وکلای ملت و به نیابت از آنان ، در حوزه ی عمومی زندگی جامعه تصرف کرده و « اقتدار ملی » را در زمینه های مختلف ؛ اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و امنیتی ، اعمال می کنند .<br />
حال باید دید که در بحث « ولایت فقیه » که مبتنی بر نظریه های دوگانه ی« انتصاب »(که دیدگاه آیة الله خمینی است)و « انتخاب » (که دیدگاه آیة الله منتظری و مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی ایران است) چه نوع از ولایت را مورد توجه قرار داده و می دهند. آیا مقصود آنان « ولایت تامّه ای است که مولّی علیه را مسلوب الإختیار می کند » یا خیر ؟<br />
<br />
« قاعده ی سلطه » که اصلی عقلایی است ، روشنگر این معنی است که ؛ آدمیان ، فطرتا مالک جان و مال ( سرنوشت ) خویش اند . یعنی خداوند ، هریک از آنان را بر مال و جان خویش مسلّط قرار داده است . تسلط بر سرنوشت خویش ، « حق فطری بشر » است و عقلا و علما ، نمی توان به سلب آن اقدام کرد ، مگر آنکه با حق فطری مهمتری ، به تزاحم و تعارض افتد .<br />
« اصل اولی عدم سلطه بر دیگری » نیز بیانگر این معنی است . یعنی ؛ عقل آدمی ، اساس زندگی را بر این امر استوار می بیند که ؛ « در محدوده ی مال و جان آدمی و سلطه ی فردی و حوزه ی خصوصی زندگی افراد » دیگران حق تسلط ( ولایت ) و اعمال نظر و دخالت را ندارند .<br />
نتیجه ای که از این دو مورد پدیدار می گردد را می توان این گونه گزارش کرد که ؛ « ولایت فردی در حوزه ی خصوصی اثبات شده است و ولایت غیر در آن منتفی است » .<br />
البته در خصوص « نفی ولایت غیر » مطمئنا بحث از « ولایت خدا » مطرح نیست . ولایت خداوند بر تمامی هستی ، مقوله ای دیگر و از جنس دیگر است . در اینجا واژه ی « غیر » بر « افراد انسان » حمل می شود و مقصود آن است که هیچیک از آدمیان بر دیگری ولایت ندارد ( مگرآنکه ضرورتی اقتضا کند ) .<br />
البته این کلی را با « ضرورت عقلی یا نقل اطمینان آور » می توان محدود کرد و برخی موارد خاص را از آن استثنا کرد ( مثل ولایت پدر بر فرزند نابالغ ) . ولی باید توجه داشت که ؛ « شرط تخصیص با دلیل نقلی ، تحصیل اطمینان است . به گونه ای که قدرت دلیل نقلی نیز ناشی از اصل عقلایی مهمتری باشد که لزوم رعایت آن بیش از اصل اولی عقلی یادشده باشد » . در این صورت « امکان تسلط دیگری در کنار حق اولی صاحب و مالک اصلی ، اثبات می شود » و اثبات چنین ولایت مشترکی برای غیر ، در اکثر موارد ، نافی ولایت شخص بر نفس و مال خویش نخواهد بود .<br />
در این هنگامه است که بحث از « تعارض حقوق » پدیدار می گردد و فقط « در جایی که دلیل اطمینان آور بر ترجیح و اولویّت اعمال حق غیر ، وجود داشته باشد » می توان به اولویت ولایت غیر بر ولایت فردی افراد ، قائل شد . در سایر موارد ، اعمال ولایت غیر « محدود به رضایت مالک و ولی اصلی » است .<br />
<br />
ب ) اما سخن اصلی در باب حکومت و ولایت ، مربوط به « حق تصرف در حوزه ی عمومی » است . در تمامی جوامع بشری ، افراد آن جوامع دارای منافع و اموال فردی و یا اشتراکی اند .<br />
گاهی از اوقات ، منافع فردی افراد نیز با یکدیگر در تعارض و تزاحم قرار می گیرند . برای « رفع خصومت ها و تأمین حداکثری منافع افراد » به داوران و اشخاص ثالثی نیازمند می شویم که از آنان به عنوان قاضی ، حاکم ، ناظم و مدیر جامعه یاد می شود .<br />
مهمتر آنکه اموال و ثروت های بیشماری در محدوده ی سرزمینی یک ملت و حکومت وجود دارند که مالک فردی ندارند ( مثل جنگل ها ، مراتع ، کوه ها ، دریا ها ، رودخانه های بزرگ ، معادن رو زمینی یا زیر زمینی مثل طلا ، نفت ، گاز و ... ) و از آن ها به عنوان « اموال عمومی » یاد می شود .<br />
مالکیت افراد جامعه ( ملت ) بر ثروت های عمومی و ملی ( یا در امت اسلامی ؛ مالکیت مسلمانان بر مواردی که به عنوان « انفال ، فیئ مسلمین و بیت المال » شناخته می شوند ) مالکیتی مشاع خواهد بود که نحوه ی اعمال مالکیت و تصرف در آن ها ، تابع مقررات و قوانینی است که در آن جوامع معتبر شناخته می شوند .<br />
سیره ی عقلای بشر در اینگونه موارد ، تشکیل دولت و حکومت بوده تا به نیابت و وکالت از جانب تمامی یا اکثریت افراد جامعه ، در آن اموال و امکانات عمومی و ثروت های ملی تصرف کرده و در جهت رشد و توسعه مادی و معنوی ، آبادانی ، بهداشت و درمان ، رفاه ، امنیت عمومی و ... سرمایه گذاری کرده و با برنامه ریزی دقیق و قانونمند کردن آن ها ، در آمد ها و هزینه های لازم را تأمین کرده و تعالی جامعه را مد نظر قرار دهند .<br />
در حقیقت ، موضوع « زندگی اجتماعی » به یکی از دو عنوان ؛ « مدنی بالطبع یا بالضرورة » بودن نوع آدمی ، برمی گردد . پس « ضرورت زندگی اجتماعی » در عرض « حقوق فطری افراد » قرار گرفته است و عقلا از « نیازی طبیعی یا نیازی ضروری » برای آدمیان خبر می دهد .<br />
این طبیعت یا ضرورت ، در کنار عدم امکان منطقی برای اقدام فردی در یکایک حقوق اجتماعی ( تقنین و اجراء ) از سوی یکایک افراد جامعه ، ضرورت « تشکیل حکومت » را پدید آورده است . کاری که در طول هزاران سال ، آدمی را به آن واداشته و گوارایی ها و ناگواری هایی را به ارمغان آورده است .<br />
شکل ها و روش های مختلف در پدید آمدن و انقراض حکومت ها ، نشان از اقدامات گوناگون بشر در کسب تجربه ی لازم برای رسیدن به بهترین نوع حکومت و بهترین راه ممکن برای رسیدن به اهداف مورد نظر از زندگی اجتماعی مناسب است . <br />
نظریه ی ولایت فقیه نیز در این خصوص ، مدعی نظریه ای اسلامی و شیعی برای تحقق و اعمال حکومت مناسب ، در حوزه ی عمومی زندگی جامعه ی اسلامی است .<br />
پیروان این نظریه ، معتقدند که حکومت مشروع در زمان غیبت امام معصوم ( عصر حاضر ) از آن کسی است که دارای شرایطی باشد . به اینگونه افراد « فقیه جامع الشرائط » گفته می شود . شروط مورد نظر آنان ، عبارتند از ؛ « بلوغ ، عقل ، عدالت ، مسلمان و مؤمن بودن ، جنسیت مردانه ، حلال زادگی ، افقهیت در احکام شریعت ، قدرت و توان انجام وظائف حکومتی ، عدم حرص به دنیا ( بخل ، حرص و جاه طلبی ) » .<br />
این نظریه معتقد است که در هر بخش از سرزمین های اسلامی و با هر تعداد از مسلمین ، که امکان تشکیل حکومت ولایی وجود داشته باشد ، باید به آن اقدام شود ( تشکیل حکومت و اعمال ولایت در ایران ) ، چرا که بخاطر بخش ناممکن و خارج از توان پیروان این نظریه ( تشکیل حکومت ولایت فقیه مبسوط الید در تمامی جوامع اسلامی ) ، بخش میسور آن ، نباید متروک بماند . <br />
<br />
پ ) ولایت از ماده ی « و ، ل ، ی » و در کتب لغت ، به معنی « نصرت » است . یکی از موارد عمده ی استعمال آن در معنی « کفالت » است که خود نوع خاصی از نصرت است . در لسان قرآن کریم و مجموعه ی متون اولیه ی شریعت محمدی (ص) موارد استعمال آن ، به « دوستی و سرپرستی » که از خانواده ی بزرگ « نصرت = یاری » اند ، منتهی می شود ( لسان العرب 15/407 ) .<br />
به گمان من ، بهره گیری از واژه ی ولایت ( در جایی که واژگانی چون ؛ حکومت ، امارت ، ریاست ، زعامت ، قیادت ، سلطنت و امثال آن وجود داشته و برخی از آن ها بسیار رایج هم بوده است ) نشانگر نگاه شریعت به مقوله ی « حکومت » نیز بوده است .<br />
شاید تلفیقی از مفاهیم یاد شده در باره ی واژه ی « ولایت » که بیانگر « سرپرستی دوستانه و یاریگرانه » است را بتوان به عنوان مقصود شارع از بکار گیری این واژه در بحث حکومت دانست .<br />
بنابراین ، حکومتی مورد نظر و تأیید شریعت است که « در فضای دوستی ، همیاری و رضایت مستمر شهروندان از حاکمان » شکل گرفته و ادامه یابد . هرگاه این دوستی به دشمنی و رضایت به نارضایتی و همیاری به تزاحم و تخاصم انجامد ، مشروعیت حکومت مورد سئوال قرار می گیرد .<br />
اینجا است که باید بررسی شود که ؛ « آیا اکثر شهروندان با ادامه ی سیاست ها یا با حضور حاکمان و صاحبان مناصب ، موافق اند یا خیر ؟ » . اگر پاسخ مثبت باشد ، حکومت از مشروعیت ، برخوردار خواهد بود و گرنه ، نامشروع ( به معنی حقیقی مخالف با شریعت ) خواهد بود .<br />
<br />
ت ) دلایلی که برای نظریه ی « انتصاب » از سوی فقهای شیعه ارائه شده است ، از چند نظر اطمینان بخش نیست ؛<br />
<br />
1- عمده ترین دلیل نقلی آنان « مقبوله ی عمربن حنظلة » است که از نظر دلالت بر مقصود ( ولایت عامه ) اخص از مدعا است . به عبارت دیگر ؛ حداکثر مفاد آن « اثبات ولایت در قضاوت » است و نه بیشتر .<br />
گرچه به لحاظ صحت انتساب مضمون آن به حجج الهی ، نیز تردید شده است .<br />
<br />
2- « مشهوره ی ابی خدیجة » نیز چیزی بیش از مفاد مقبوله را اثبات نمی کند ( صرفنظر از صحت انتساب آن ) .<br />
<br />
3- برخی ادله ی ارائه شده ، با توجه به عناوین بکار رفته در آن ها ( مثل « امناء الرسل ، حکام علی الملوک ، ورثة الأنبیاء ، حصون الإسلام » و ... ) در مواردی اعم از مدعا و در موارد دیگر ، اخص از مدعا ، ارزیابی می شوند ، حال آنکه دلیل باید « منطبق بر ادعا » باشد .<br />
<br />
4- در مورد تفسیر « امناء الرسل » یا « ورثة الأنبیاء » و انطباق یا عدم انطباق آن بر عنوان « فقیه » ، دو روایت از مرحوم شیخ صدوق در کتاب « الخصال 1/248 » (باب الأربعة ، حدیث شماره ی 110 ) و مرحوم علامه ی مجلسی در کتاب « بحار الأنوار 11/57 ، از " اختصاص " شیخ مفید » به نقل از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) وجود دارند که ؛ « خداوند هیچ پیامبری را سلطنت نبخشید مگر چهار نفر از ایشان را ؛ داود و سلیمان و یوسف و ذوالقرنین » (بحار الأنوار ؛ سه نفر – به استثنای ذی القرنین - ) .<br />
می توان روشن ساخت که محدوده ی « وراثت علماء از انبیاء » و « امین پیامبران بودن » مطمئنا بالنسبه به افراد استثنایی از پیامبران و مورد استثنا ( حکومت و سلطنت ) نبوده و نیست . اگر وراثتی و امانتی باشد ، صرفا در مورد نقش اصلی و عمومی انبیاء است که شامل حکومت و ریاست نبوده است .<br />
اینکه امام صادق (ع) اکثریت بیش از 99 ( نود و نه ) درصدی انبیاء را فاقد « مأموریت انتصابی برای حکومت بر مردم » از جانب خدا معرفی می کند ، آیا دلیلی بر بطلان « ادعای انتصاب و مأموریت الهی حکومت از سوی فقهاء ، به عنوان ورثه ی همه ی انبیاء » نیست ؟!!<br />
مضمون و مفهوم این دو روایت ، حتی ثبوت « مأموریت الهی پیامبر خاتم (ص) در امر حکومت » را منتفی می داند تا چه رسد به عالمان و فقیهانی که خود را میراث دار شریعت او می دانند .<br />
ظاهرا باید دلیلی اطمینان بخش بر « وراثت علماء از سه یا چهار مورد استثنایی انبیاء » ارائه شود تا بتوان برای این ادعا ، حسابی باز کرد .<br />
<br />
5- آیات بسیاری در قرآن کریم وجود دارند که با صراحت از ؛ « عدم سلطه ی پیامبر (ص) و عدم وکالت او از جانب مردم » سخن می گویند ( لست علیهم بمصیطر ، ماانت علیهم بوکیل ، ما انا علیکم بوکیل ، انما انت منذر ، و ... ) .<br />
این آیات ، مبین عدم سلطه و عدم وکالت پیامبر در « حق نعیین سرنوشت افراد بشر » ( به عنوان حق ویژه ی الهی ) اند .<br />
<br />
6- در ذیل آیات مربوط به داستان طالوت و جالوت ، روایت معتبره ای وجود دارد که ؛ « سخن از تفکیک چند صد ساله ی حکومت و نبوت در میان بنی اسرائیل توسط خداوند سبحان دارد » ( کافی 8/316 ). در تفسیر این آیات ، تصریح شده است که ؛ خدای سبحان یک سبط از اسباط دوازده گانه ی بنی اسرائیل را برای حکومت برگزید و سبط دیگری را برای نبوت ، هیچیک از انبیاء را حکومت نمی بخشید و هیچیک از حاکمان را نبوت نمی داد . تا اینکه در زمان جالوت ، بین افراد سبط حکومت اختلاف افتاد و نتوانستند برای انتخاب حاکم به توافق برسند .<br />
در متن قرآن و روایات به این اختلاف اشاره شده است . البته در ادامه ی آن آمده است که ؛ برای حل مشکل به پیامبرشان مراجعه کردند تا او فردی از سبط حکومت را به ریاست برگزیند . پیامبر خدا ( به امر خدا ) طالوت را که نه از سبط حکومت بود و نه از سبط نبوت ، به حکومت برگزید ( ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا – بقرة / 247 ) . همه ی افراد سبط حکومت به پیامبر اعتراض کردند که ؛ ما ترا به داوری خواندیم تا از میان ما ( خاندان سلطنت ) یکی را بر گزینی ، چرا طالوت را برگزیدی ؟ او را چه حقی به حکومت باشد ؟ ( و انی یکون له الملک علینا و نحن احق بالملک منه – بقرة / 247 ) . پیامبر خدا گفت : این انتخاب خداوند است و علت آن ، دانش و توان جسمی برتر او از سایرین است ( ان الله اصطفاه علیکم و زاده بسطة فی العلم و الجسم – بقرة /247 ) . البته برای اثبات خدایی بودن این انتخاب ، علامت خاصی که مورد قبول سبط حکومت نیز بود ارائه شد ( ان آیة ملکه أن یأتیکم التابوت فیه سکینة من ربکم – بقرة / 248 ) .<br />
این داستان نشانگر آن است که ؛ « استدلال عقلی برای لزوم انتصاب یا انتخاب ایدئولوگ و رهبر معنوی جامعه به ریاست حکومت ظاهری دنیوی » باطل است ، چرا که خدای سبحان یا خود پیامبر و یا عقلای قوم بنی اسرائیل ، چنین برداشتی از حکم عقل ، نداشتند و حکم به ریاست و حکومت برای پیامبر شان ( که اعلم در فقه و یا ایدئولوگ یا رهبر معنوی آن قوم بود ) نکردند و از او خواستند تا یکی را از میان افراد سبط مملکت ، برای ریاست برگزیند و « رفع اختلاف » که وظیفه ی اصلی انبیاء الهی است را انجام دهد .<br />
این حکایت قرآنی ، به روشنی نشان داده است که ؛ « تفکیک بین رهبری معنوی و مرجعیت شرعی با تصدی حکومت دنیوی ، نه تنها هیچ امتناع یا قبح عقلی ندارد که کاملا با عقلانیت و واقعیت زندگی بشر هماهنگ بوده و مطلوب حقیقی خداوند است » .<br />
<br />
7- ادعای « سیره ی عقلاء » بر لزوم اولویت حکومت برای فردی که « اعلم در فقه » و احکام شریعت است ، که یکی دیگر از دلایل نظریه ی « ولایت فقیه در هر دو رویکرد انتصابی و انتخابی » است ، با واقعیت تاریخی و رویکرد « تفکیک چند صد ساله بین اعلم در شریعت ( انبیاء بنی اسرائیل ) با اعلم در ریاست و حکومت ( سبط حکومت ) در میان قوم بنی اسرائیل » نقض می شود .<br />
تصریح مفسران اولیه ی قرآن و ائمه ی هدی (ع) و مفسران معاصر حجج الهی ، بر عدم انتخاب انبیاء برای ریاست و حاکمان برای نبوت از سوی خداوند متعال ( در یک دوره ی چند صد ساله ) و پذیرش این تفکیک از سوی عاقلان و متشرعان بنی اسرائیل و عمل به آن در طول زمان و عدم موضعگیری منفی در برابر آن رویکرد و این تفسیر ، از سوی ائمه ی هدی (ع) ، ادعای مدافعان نظریه ی ولایت فقیه را در خصوص سیره ی عقلاء ، کاملا منتفی می کند ، چرا که همین یک مورد ، برای نقض ادعای « کلّی » پیش گفته ی طرفداران ولایت فقیه ، کفایت می کند .<br />
<br />
8- روایات متواتره ای وجود دارند که به موضوع « تصدی غیر اعلم » پرداخته اند . در این روایات ، واگذاری یا پذیرش مناصب ، بدون داشتن علم و آگاهی کافی از اقتضائات مسئولیتی که به عهده گرفته می شود ، امری بسیار ناپسند و مصداق آشکار « خیانت به خدا و پیامبر و عموم مسلمانان » شمرده شده است ( سنن البیهقی 10 / 118 . کنز العمال 6 / 25 ، الحدیث 14687 ) و اقدام کننده را « گمراه و بدعتگذار » خوانده اند ( وسائلالشیعة 28 / 350 . همان 15/ 41 ) در برخی از آن ها از « انحطاط و عقب ماندگی » به عنوان نتیجه ی این رویکرد نامشروع ، یاد شده است ( المحاسن 1/ 93 . عللالشرائع 2 / 326 . تهذیبالأحکام 3 /56 . منلایحضرهالفقیه 1/378 ) . تردیدی نیست که نگاه منفی شریعت به این پدیده ، ناشی از نامعقول بودن « تصدی نالایق » است . (1)<br />
<br />
گرچه در برخی از این روایات ، از عناوینی چون ؛ « افقه ، اعلم و افضل » بهره گرفته اند ، ولی مقصود از این عناوین ، در زبان قرآن و روایات ، معنای عام ( لغوی ) این عناوین است . یعنی هرکس که در هر موردی از کارهای اجتماعی ، آگاهی بیشتر ( اعلم )و فهم عمیق تری ( افقه ) از آن مسأله داشته باشد ، لیاقت تصدی در همان امر را خواهد داشت و نسبت به افرادی که کمتر تخصص دارند ، در اولویت قرار می گیرد ( عقلا و نقلا ) .<br />
همانگونه که در امور اجتماعی مربوط به شریعت ( مثل ؛ اظهار نظر و فتوا ) ، عالمان شریعت را دارای اولویت در تصدی می دانیم و در امور پزشکی نیز پزشکان متخصص را دارای اولویت برای معالجات و اظهار نظر طبی می دانیم ، در امور اقتصادی نیز باید به اقتصاد دانان و در امور نجومی به عالمان نجوم و در امور هنری به هنرمندان با تجربه و آگاه ، اولویت دهیم و در امورمدیریت و سیاست نیز ، باید به عالمان علوم سیاسی ، جامعه شناسی و مدیریت ، اولویت بدهیم .<br />
در امور قضائی ، به حقوقدانان ( اعم از فقهاء ، که حقوق اسلامی را بدانند ، و حقوقدانانی که با حقوق عمومی ، آشنایی داشته باشند ) و در امور تربیتی و پرورشی ، به روان شناسان متخصص باید اولویت داد .<br />
اگر « فقیه نا آشنای به مدیریت و سیاست و حقوق بین الملل » یا دارای آشنایی کمتر از دیگران ، در منصبی قرار گیرد که « اقتضای بیشترین آشنایی در این زمینه ها » را دارد ( مثل منصب ولایت فقیه مورد نظر قانون اساسی ایران ) آیا مصداق آشکار « تصدی غیر لایق » یا « تقدم و تصدی غیر اعلم » نیست ؟ آیا نظریه ی رایج ولایت فقیه ( که مطلق اعلمیت در فقه را برای ترجیح او بر اعلم در سیاست ، کافی می داند یا لا اقل تردیدی در صحت تصدی او نمی کند ) مصداق « تصدی غیر لایق و تقدم غیر اعلم » و ترجیح مفضول بر فاضل و در نتیجه ، « خیانت به خدا و رسول و مسلمانان » نیست ؟ و آیا این رویکرد ، به انحطاط جامعه نمی انجامد ؟<br />
می دانیم که وجود امکان منطقی و صرف احتمال ذهنی ، برای شمول این عناوین سنگین و منفی ، بر نظریه ی « ولایت فقیه » و ناتوانی حامیان آن در ردّ این احتمال و امکان ، سبب لازم برای نفی مشروعیت آن را فراهم می کند ، چرا که مقتضای « اصل اولی عقلی بر عدم ولایت غیر بر دیگری » به کمک مقتضای این روایات ( که ناشی از همان اصل اولی عقلی و مؤید و مؤکد آن است ) می آید و هرگونه « ولایت عامه یا مطلقه ی فقیه » را منتفی می سازد .<br />
اگر مدعای صاحبان نظریه ی ولایت فقیه ، ترجیح اعلم در فقه بر غیر آن ، در صورت تساوی در سایر شروط (همچون « علم به سیاست و مدیریت » ) باشد ، می توان به ترجیح عقلی و نسبی آن رسید ، ولی اثبات « لزوم رعایت وجود چنین مزیتی برای متصدی » ، در کاری که « اعلمیت در فقاهت » را در عمل ، لازم ندارد ( مدیریت سیاسی یک ملت ) ، بسیار مشکل و یا منتفی است .<br />
مثلا برای کارهایی از قبیل ؛ « فرماندهی کل نیروهای مسلح » یا برای « تعیین سیاست های کلی یک نظام ، مبتنی بر قانون اساسی آن » یا برای « تنفیذ رأی ریاست جمهوری یک ملت » یا انتخاب افراد واجد شرایط برای برخی پست های اجرائی و قضائی ، چه نیاز خاصی به « اعلمیت در فقه یا دانش اجتهادی فقهی » وجود دارد .<br />
بنا بر این ، محروم کردن ملت از حق انتخاب خود ، در خصوص برگزیدن « غیر فقیهانی که در سیاست و مدیریت ، از آقایان فقهاء برتری علمی دارند » ، بدون مجوز عقلی یا نقلی اطمینان آور ، کاری پسندیده نیست .<br />
نمی توان با تکیه بر ادعای ثابت نشده ی « لزوم انتخاب فقیه جامع الشرایط » یا مبتنی بر اعتقاد غیر مستدل و اثبات نشده ی « منصوب بودن فقهاء از سوی خدا ، برای حکومت بر مردم » ، آن هم متکی بر دلایل نا رسای ادعا شده ، حق فطری آدمیان در باره ی « تسلط بر تعیین سرنوشت خویش » را از آنان سلب کرد و فقیهان را دارای « حق ویژه » دانست .<br />
شاید به همین دلایل است که اکثر فقهای شیعه و خصوصا شاگرد مبرّز مرحوم آخوند خراسانی ، مرحوم آیة الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی ( معروف به کمپانی ) اساسا منکر ارتباط « دانش فقهی فقیهان با مقوله ی حکومت و ریاست عمومی بر مردم » شده اند () . البته مرحوم آیة الله اراکی نیز به این نکته اشاره و آن را تأیید کرده است .<br />
نهایتا می توان گفت که وجود برخی مزایا ، صرفا موجب « ترجیح عقلی غیر ملزمه » می شوند و برخی مزایا ، ارتباط مشخصی با بحث مدیریت و سیاست ندارند ، چرا که صرف داشتن برخی مزایا ( در شرایط مساوی ) سبب ایجاد مجوز برای سلب « حق انتخاب افراد در تعیین سرنوشت » نمی شود ، خصوصا اگر وجود یا عدم آن مزایا ، منجر به نقص یا کمال مسئولیت اجتماعی نشوند و دخالت آشکاری در انجام مسئولیت های محوله ، نداشته باشند .<br />
<br />
ث ) مبتنی بر رویکرد « مسلوب الإختیار شدن مولّی علیه » و نظریه ی « ولایت فقیه انتصابی » ، تمامی متصدیان امر قضاء ، اجراء و تقنین ، باید از طرف فقیه ولیّ ، منصوب یا مأذون باشند .<br />
متصدیان امر افتاء ( و پیروان آنان ) نیز در مسائلی که مربوط به اجتماعیات است ، مستقیم یا غیر مستقیم ، محکوم احکام و فتاوی ولی فقیه خواهند بود و البته فقط در حوزه ی مباحث علمی و استنباط احکام و استدلال موافق و مخالف برای نظریات فقهی و انتشار مباحث علمی ، آزاد خواهند بود ولی آنچه در جامعه ی اسلامی ، واقعیت اجرائی پیدا می کند ، آراء و نظریات ولی فقیه است .<br />
<br />
مبتنی بر « ولایت فقیه انتخابی » روند پیش گفته با انتخاب مردم به صورت مستقیم یا غیر مستقیم ، محقق می گردد .<br />
<br />
در رویکرد « مسلوب الأختیار نشدن مولّی علیه » و شریک دانستن او با ولی فقیه ( مثل نظریه ی وکالت ) ، نظریه ی « ولایت انتصابی » ، ولایت را در اندازه و به منزله ی « وکالت تسخیری از جانب خداوند » می بیند و البته در برخی حالات ، همچنان حق مالک اصلی را برسمیت می شناسد . هرچند در بسیاری از موارد تعارض ، اعمال ولایت از سوی ولی فقیه ( وکیل تسخیری ) را بر اعمال ولایت از سوی مالک و ولی اصلی ترجیح داده و نتیجه ای مشابه « نظریه انتصابی با دیدگاه سلب اختیار مولّی علیه » حاصل می گردد .<br />
<br />
ج ) نظریه ی « انتخابی بودن ولایت فقیه ، بدون سلب اختیار از ولی و مالک اصلی » هماهنگ ترین نسخه ی ولایت فقیه با روش های عرفی حکومتی است .<br />
مبتنی بر این نظریه نیز می توان دو رویکرد مختلف در « مقام تعارض اعمال ولایت از سوی فقیه و ولی اصلی » داشت . 1- ترجیح حق ولیّ و مالک اصلی . 2- ترجیح حق ولی فقیه .<br />
بسیاری از اظهارات و موضعگیری های استاد ما ( آیة الله منتظری ) خصوصا در پاسخ به ابهامات ولایت فقیه ، در سال های اخیر ، نشانگر ترجیح داشتن « حق مالک اصلی » از دیدگاه ایشان است .<br />
<br />
چ ) سخن اصلی در نظریه ی « انتخابی بودن ولی فقیه » این است که ؛ « آیا شرط اعلمیت در فقه برای ولی منتخب ، شرطی الزامی است یا نه ؟ یعنی آیا معتقد به حق ویژه ی فقیهان برای حکومت از جانب خدا و به نحو وجوب و الزام شرعی است ؟ اگر مسلمانان از انتخاب او سرپیچی کردند ، گناهکارند یا خیر ؟ آیا فقیه اعلمی که انتخاب نشده ، حق استفاده از زور ، برای بدست آوردن قدرت را دارد یا خیر ؟ » .<br />
اگر پیروان شریعت ، بر فردی غیر اعلم در فقه برای تصدی حکومت اتفاق نظر پیدا کرده و اورا برگزیدند ، آیا چنین حکومتی نامشروع شمرده می شود یا خیر ؟<br />
<br />
گرچه از برخی اظهارات چنین استفاده می شود که « مسلمانان شرعا موظف به انتخاب اعلم اند و گرنه معصیت خدا کرده اند و سایر حکام ، غاصب شمرده می شوند ، مگر اینکه از طرف مجتهد جامع الشرایط اذن در تصرف و تصدی داشته باشند » ، ولی آیة الله منتظری که حامی این رویکرد است ، در کتاب « دراسات فی ولایة الفقیه » ضمن بررسی احتمالات و اشکالات گوناگون در باب نظریه ی ولایت فقیه ، نسبت به « نامشروع بودن حکومت منتخب ولی غیر فقیه » و « گناهکار بودن مردم » ابراز تردید جدی کرده است . در نتیجه « اقدام برعلیه حکومت عادلانه ای که غیر فقیه منتخب اکثریت مردم آن را اداره می کند و مورد رضایت مردم است را مجاز ندانسته است » ( 1 /542 ) .<br />
<br />
استاد ، در همین کتاب ، در مورد افراد غیر جامع الشرایط ( هشت گانه ) احتمال « ترجیح فرد غیر اعلم در فقه و اعلم در سیاست ، بر فرد اعلم در فقه و غیر اعلم در سیاست » را خالی از قوت ندانسته است . این رویکرد نشانگر « عدم ترجیح مطلق افقه عادل بر غیر افقه عادل » است . به عبارت دیگر ؛ « امکان ترجیح تصدی غیر اعلم در فقه را پذیرفته است » ( هرچند بصورت محدود ) .( 1/ 547 ) .<br />
<br />
ح ) در مورد « مطلقه بودن ولایت و حکومت » باید اعتراف کرد که ؛ تمامی حکومت ها ی بشری ، خواه مدعی الهی بودن باشند یا خیر ، خود را در سه حوزه ی ؛ اجراء ، افتاء ( تقنین ) و قضاء صاحب حق می دانند . از این نظر « ولایت تمام حکومت ها ، مطلقه اند » ( یعنی مقید به چند کار خاص نیست ) و حق اعمال حاکمیت و ولایت و تصرف در اموال و انفس ( طبق قوانین مصوبه ی پارلمان ) را برای خویش ، ثابت می دانند .<br />
اختلاف آنان از حیث کمیت و کیفیت حقوق سه گانه ی یاد شده است . بنا براین ، اساس تصدی و حق تصرف در این سه حوزه را در تمامی نظریات حکومتی می توان دید .<br />
حکومت های انتخابی ، تمامی اجزاء سه گانه ی حکومت را بصورت مستقیم یا غیر مستقیم ، ناشی از رأی ملت ها دانسته و همه ی صاحب منصبان را « وکیل » مردم می دانند ( وکالت خاصی که با برخی از شقوق مطرح تر در فقه اسلامی تفاوت هایی دارد ) . بنا براین ، حکومت نزد آنان ، از مقوله ی وکالت است .<br />
روشن است که هیچ فرد « قدر قدرتی » را نمی توان یافت که تمامی کارهای اجرایی و قضایی و قانون گذاری را به تنهایی برعهده گیرد . همین که نصب افراد توسط او انجام گیرد ( بی واسطه یا با واسطه ) و بر رفتار آنان نظارت کند و اگر لازم شد متصدی متخلف را از مقامش برکنار سازد ، برای اعمال ولایت و انتساب وجه تامّ آن به ولیّ ، کفایت می کند ( نظریه ی ولایت مطلقه ی فقیه ) .<br />
بنا براین اگر سخن از نظارت فقیه ، مبتنی بر قانون اساسی یا سایر قوانین مصوبی باشد که گونه ای از تقسیم قدرت را در خود داشته و راه اعمال نظر را در زمان نیاز ، بر ولیّ و حاکم نبندد ، برای اعمال ولایت تامّه ی او کفایت می کند .<br />
نظارت فقیه به گونه ای است که مطمئن گردد که کارهای اجرائی و تقنینی و قضائی ، منطبق با مطلوبات شریعت است و هیچگونه تخلف آشکاری از احکام شریعت در تمامی حوزه های حکومت دیده نمی شود . پس لازمه ی ولایت ، حضور فیزیکی در تمامی صحنه های اجرایی ، تقنینی و قضائی نیست . همانگونه که متصدی اجراء و ریاست دولت ، مسئول اصلی قوه ی مجریه است و این عنوان ، به معنی وزیر شدن یا استاندار بودن وی نیست . مسئولیت اجراء برای ولی فقیه نیز از همین قبیل است ، یعنی به نظارت قانونی بر همه ی آنان می پردازد . داشتن این مقام و موقعیت ، سبب می گردد تا عرف عقلاء ، همه ی مقامات کشوری و لشکری را تابع امر و حکم و نظر ولی فقیه بدانند .<br />
<br />
خ ) آنانی که در بحث ولایت فقیه ، صریحا قائل به تفاوت « ولایت و وکالت » شده و آن را از نوع « ولایت الهی » دانسته اند و همان ولایت خداوندی را برای فقیه ثابت شمرده اند ، باید برای مدعای خویش ، دلایلی بسیار قوی تر از انچه تاکنون تدارک دیده اند ، فراهم سازند تا تاب مقاومت در برابر سایر نظریات را داشته باشند .<br />
نظریه ی انتصاب فقیه از جانب خدا ، خود را متفرع بر نصب ائمه ی هدی (ع) از جانب خدا و نصب پیامبر خاتم (ص) برای حکومت از جانب خداوند رحمان می داند . یک سلسله ی ولایت در طول ولایت خدا . در حالی که از انتصاب الهی پیامبر (ص) نمی توان به ضرورت انتصابی بودن حکومت برای ائمه ی هدی (ع) رسید ، بلکه برای اثبات آن باید دلایل دیگری جست و اثبات حکومت انتصابی برای ائمه ، مستلزم اثبات آن برای فقهاء نیست .<br />
کدام سنخیت فوق العاده ای ( نسبت به سایر عالمان مسلمان ) بین ائمه ی هدی (ع) با اندک حضرات فقهایی که به ولایت می رسند و خطای در فهم و تشخیص حقایق شریعت ، جزء ضروری مکتب فقهی آنان است ( تا جایی که عنوان « مخطّئه » را برای فقهای شیعه در برابر « مصوبّه » بکار برده اند ) پدیدار شده است که برخی از ایشان « ولایت و حکومت الهی ائمّه را برای خویش قائل می شوند » ؟!<br />
بهتر آن است که حکومت را « زمینی » بدانیم و حاکمان را « وکلایی با ولایت فرعی » و حق تصرف فراوان در حوزه ی عمومی زندگی ملت ها ، تا حق نظارت بر رفتار حاکمان و عزل آنان ( در صورت برهم خوردن مناسبات دوستانه بین حاکمان و ملت ها ) همیشه از آن ملت ها باقی بماند و هر ملتی برای اعمال « ولایت اصلی » خویش ، محتاج پرداختن هزینه های بسیار گزاف نشود و تداول قدرت به گونه ای باشد که هیچ حاکمی ، امکان تخلف از قراردادها و تعهدات قانونی را نیابد .<br />
تنها راه صحیح و کم خسارت در بحث حکومت ، راه تجربه شده ای است که سایر عقلای بشر آن را آزموده اند و از میان اشکال مختلف حکومتی ، آن را برگزیده اند . حکومتی که « مردم را بر سرنوشت خویش حاکم کند و امکان تداول قدرت بر اساس خواست ملت ها را ، به آسانی ، فراهم سازد » . چیزی که از آن به عنوان « دموکراسی » یاد می شود .<br />
<br />
مبتنی بر گزارش مختصری که از رویکرد شریعت به مقوله ی حکومت داده شد ، به گمان من ، مطلوب ترین حکومت از نظر شریعت محمدی (ص) آن حکومتی است که ؛<br />
<br />
1 ) تداول قدرت در همه ی سطوح حاکمیت ، به صورت دوره های کوتاه مدت و کاملا انتخابی باشد ، تا رضایت و عدم رضایت مردم از حاکمان و سیاست های آنان ، در زمانی معقول ، فرصت بروز و ظهور یابند و پیمودن راه های هزینه بر و خشونت آمیز ، برای ایجاد تغییرات مورد نظر اکثریت ملت ، لازم نگردد .<br />
<br />
2 ) سیاست ورزی افراد ملت ، از نهادهایی چون احزاب و سازمان های دموکراتیک آغاز شود و برنامه ها و سیاست های اعلام شده از سوی احزاب و پذیرفته شده از سوی اکثریت ملت ( در رأی گیری های مختلف ) فرصت کافی و توان لازم برای اعمال را بیابند .<br />
<br />
3 ) در تمامی امور اجتماعی ، صرفا مبتنی بر رأی نمایندگان منتخب مردم ، تصمیم گیری و قانون گذاری شود و در امور بسیار مهم و حیثیتی و مصالح عمده ی ملت ، اقدام به نظر سنجی گردد .<br />
<br />
4 ) در همه حال ، و از سوی تمامی اجزای قدرت ، منافع ملی بر منافع شخصی حاکمان ترجیح یابد . ملت نیز باید بپذیرد که حاکمان او ، انسان های متوسطی اند که در محاسبات و اعمال خویش ، دچار برخی خطاهایی می شوند که باید آن ها را نادیده بگیرد .<br />
<br />
5 ) از مطلق کردن افراد و اشخاص و شخصیت گرایی در حکومت پرهیز شود و هیچکس ، فوق نقد و پرسش قرار نگیرد . برای این منظور ، باید رسانه های غیر حکومتی ، با آزادی های قانونی برای نقد سیاست های حاکمان ، همیشه حضور داشته باشند و تشکیل مجامع و سخنرانی ها ، کاملا آزاد باشد .<br />
<br />
6 ) حقوق و آزادی های فطری و قراردادی افراد ( که در قانون اساسی و قوانین مصوبه ی نمایندگان ملت منعکس می شود ) به عنوان عهد و پیمان ملت با حاکمیت ، در همه حال رعایت گردد . چرا که نقض قانون ، معنون به عنوان « نقض عهد » می شود که از گناهان کبیره است .<br />
<br />
7 ) عدالت در توزیع فرصت های برابر و « حق بهره برداری از امکانات عمومی » را مراعات کند .<br />
<br />
8 ) رشد ، توسعه ، امنیت و رفاه مردم و آبادانی کشور را وجهه ی همت خویش قرار دهد و از همزیستی مسالمت آمیز در سطح بین المللی و صلح جهانی دفاع کرده و از نظامی گری افراطی ، تشنج آفرینی و در معرض تهدید قرار دادن جامعه ، شدیدا پرهیز کند .<br />
<br />
9 ) هیچکس را دارای « حق ویژه برای کسب حاکمیت » نداند ، چرا که برخلاف عدالت و تبعیضی ناروا است . تمامی شهروندان کشور را در کسب مناصب قدرت ، مجاز بداند و ملاک انتصابات حکومتی را ، شایستگی و توان بیشتر برای خدمت به مردم قرار دهد .<br />
<br />
10 ) در کشوری مانند ایران که از قومیت های مختلف و فرهنگ های ملی و مذهبی گوناگون تشکیل شده است ، حق حاکمیت ملی را با حق حاکمیت منطقه ای در هم آمیزد و با انتصاب مسئولان محلی و یا انتخابی کردن مسئولیت های رسمی محلی ، به انسجام درونی اقوام در قالب یک ملت و حاکمیت ملی فراگیر ، اقدام کند . این گرایش با اصل دعوت به اتحاد و همزیستی مسالمت آمیز گروه های اجتماعی ، که مورد تأکید اسلام است ، سازگارتر خواهد بود .<br />
<br />
با آرزوی سلامتی برای شما .<br />
<br />
احمد قابل ...... 3 اردیبهشت 1385 ....... مشهد<br />
<br />
*****************************************<br />
پاورقی ها ؛<br />
<br />
1= وسائل الشیعة 28 / 350<br />
34939 - وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ : سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ : مَنْ خَرَجَ یَدْعُو النَّاسَ وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ ، فَهُوَ ضَالٌّ مُبْتَدِعٌ ، وَ مَنِ ادَّعَى الْإِمَامَةَ وَ لَیْسَ بِإِمَامٍ ، فَهُوَ کَافِرٌ .<br />
وسائل الشیعة 15 / 41<br />
19950 - وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ بْنِ عُتْبَةَ الْهَاشِمِیِّ قَالَ : کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) بِمَکَّةَ ... فَقَالَ : یَا عَمْرُو ، اتَّقِ اللَّهَ وَ أَنْتُمْ أَیُّهَا الرَّهْطُ ، فَاتَّقُوا اللَّهَ ، فَإِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی ، وَ کَانَ خَیْرَ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمَهُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ (ص) ؛ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) قَالَ : مَنْ ضَرَبَ النَّاسَ بِسَیْفِهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَى نَفْسِهِ وَ فِی الْمُسْلِمِینَ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ ، فَهُوَ ضَالٌّ مُتَکَلِّفٌ .<br />
دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة ، آیة الله المنتظری 1 / 305<br />
ما فی الوسائل بسند صحیح ، عن عبد الکریم بن عتبة الهاشمی ... أن رسول الله ( صلى الله علیه وآله وسلم ) قال : " من ضرب الناس بسیفه و دعاهم إلى نفسه و فی المسلمین من هو أعلم منه ، فهو ضال متکلف " .<br />
من لایحضره الفقیه 1 / 378 <br />
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : مَنْ صَلَّى بِقَوْمٍ وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ ، لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ إِلَى سَفَالٍ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ .<br />
تهذیب الأحکام 3 / 56 <br />
وَ عَنْهُ (محمدبن احمدبن یحیى ) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ الْقَصَبَانِیِّ وَ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَیْنِ عَنْ سُفْیَانَ الْجَرِیرِیِّ عَنِ الْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ ، رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَى النَّبِیِّ (ص) قَالَ : مَنْ أَمَّ قَوْماً وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ ، لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ إِلَى السَّفَالِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ .<br />
مستدرک الوسائل 11 / 30 <br />
12356 - الْبِحَارُ ، عَنْ کِتَابِ الْبُرْهَانِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فَضْلِ بْنِ رَبِیعَةَ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (ع) ، فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ ، أَنَّهُ قَالَ : قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (ع) : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : مَا وَلَّتْ أُمَّةٌ أَمَرَهَا رَجُلًا قَطُّ وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ ، إِلَّا لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ یَذْهَبُ سَفَالًا حَتَّى یَرْجِعُوا إِلَى مَا تَرَکُوا ( الْخَبَرَ ) .<br />
بحارالأنوار 10 / 138 و 139<br />
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] جماعة عن أبی المفضل عن ابن عقدة عن محمد بن المفضل بن إبراهیم بن قیس الأشعری عن علی بن حسان عن عبد الرحمن بن کثیر عن جعفر بن محمد عن أبیه عن جده علی بن الحسین (ع) قال : لما أجمع الحسن بن علی (ع) على صلح معاویة ، خرج حتى لقیه ... ( صفحه /143 ) ... و قد قال رسول الله (ص) : ما ولت أمة أمرها رجلا قط و فیهم من هو أعلم منه ، إلا لم یزل أمرهم یذهب سفالا حتى یرجعوا إلى ما ترکوا . <br />
الاحتجاج 1 / 151<br />
و قال تعالى : « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ » و قال : « ائْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ » . و قال رسول الله (ص) : ما ولت أمة قط أمرها رجلا و فیهم من هو أعلم منه ، إلا لم یزل یذهب أمرهم سفالا حتى یرجعوا إلى ما ترکوا .<br />
الاختصاص / 251<br />
و قال رسول الله (ص) : من تعلم علما لیماری به السفهاء و یباهی به العلماء و یصرف به الناس إلى نفسه ، یقول : أنا رئیسکم ، فلیتبوأ مقعده من النار . ثم قال : إن الرئاسة لا تصلح إلا لأهلها ، فمن دعا الناس إلى نفسه و فیهم من هو أعلم منه ، لم ینظر الله إلیه یوم القیامة ، و من أمّ قوما و فیهم أعلم منه ، لم یزل أمرهم فی سفال إلى یوم القیامة . <br />
الأمالی للطوسی / 559<br />
1173 - و عنه ، قال : أخبرنا جماعة ، عن أبی المفضل ، قال حدثنا عبد الرحمن بن محمد بن عبید الله العرزمی ، عن أبیه ، عن عثمان أبی الیقظان ، عن أبی عمر زاذان ، قال : لما وادع الحسن بن علی ( علیهما السلام ) معاویة ، صعد معاویة المنبر ، و جمع الناس ، فخطبهم ... قام الحسن ( علیه السلام ) فحمد الله ( تعالى ) بما هو أهله ، ثم ذکر ... و قد قال رسول الله (صلى الله علیه و آله) : ما ولت أمة أمرها رجلا و فیهم من هو أعلم منه ، إلا لم یزل أمرهم یذهب سفالا حتى یرجعوا إلى ما ترکوا.<br />
تحف العقول / 375 <br />
و قال (ع) : من دعا الناس إلى نفسه و فیهم من هو أعلم منه ، فهو مبتدع ضال .<br />
ثواب الأعمال / 206 <br />
أبی ره قال : حدثنی سعد بن عبد الله عن أحمد بن محمد بن عیسى عن محمد بن خالد عن القاسم بن محمد الجوهری عن الحسین بن أبی العلاء عن أبی العزرمی عن أبیه ، رفع الحدیث إلى رسول الله (ص) قال : من أم قوما و فیهم من هو أعلم منه و أفقه ، لم یزل أمرهم إلى سقال [سفال] إلى یوم القیامة .<br />
علل الشرائع 2 / 326 <br />
حدثنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید رضی الله عنه ، قال : حدثنا محمد بن الحسن الصفار عن أیوب بن نوح عن العباس بن عامر عن داود بن الحصین عن سفیان الحریزی عن العرزمی عن أبیه ، رفع الحدیث إلى النبی (ص) قال : من أم قوما و فیهم من هو أعلم منه ، لم یزل أمرهم إلى سفال إلى یوم القیامة .<br />
فقه الرضا (ع) / 383 <br />
و أروی عن العالم (ع) ؛ من دعا الناس إلى نفسه و فیهم من هو أعلم منه ، فهو مبتدع ضال .<br />
المحاسن 1 /93 <br />
عنه عن أبیه عن القاسم الجوهری عن الحسین بن أبی العلاء عن العزرمی عن أبیه ، رفع الحدیث إلى رسول الله (ص) قال : من أم قوما و فیهم أعلم منه أو أفقه منه ، لم یزل أمرهم فی سفال إلى یوم القیامة .</div><div dir="rtl" style="text-align: justify;"><br />
</div><div dir="rtl" style="text-align: justify;">ارسال:21 امرداد88 </div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-43668159404444096312009-07-24T05:43:00.000+04:302010-09-13T05:45:35.759+04:30اعتراف گیری نا مشروع<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div style="text-align: justify;"><br />
در متون روایی شریعت، به کسانی که ردای «قضاوت و داوری» بر تن میکنند و بر این منصب تکیه میزنند، هشدارهای جدی داده شده است. تلاش آشکار صاحب شریعت(ص) و مفسران رسمی آن(ع) در این هشدارها، برای پیشگیری از گام نهادن افراد نالایق در این زمینهی حساس است. جایی که «شایستگیهای اضافی» را طلب میکند و منصبی که افزون بر «تعادل فردی» به علم و دانش کافی، نیاز دارد.<br />
در یکی از این هشدارهای رسمی آمده است؛ «قضاوت بر چهارگونه است؛ حکم دادن بر خلاف حق با آگاهی از حق، حکم دادن برخلاف حق بدون آگاهی از حق، حکم دادن موافق حق بدون آگاهی از حق، که قاضی در هر سه مورد یادشده در آتش دوزخ خواهد سوخت. حکم دادن بر اساس حق و با آگاهی از حق، تنها مورد پذیرفته شده از جانب خدا است که پاداش آن بهشت برین است»(الکافی- الشیخ الکلینی- ج 7 - ص 407 / عدة من أصحابنا ، عن أحمد بن محمد بن خالد ، عن أبیه رفعه ، عن أبی عبد الله علیه السلام قال : القضاة أربعة ثلاثة فی النار و واحد فی الجنة : رجل قضى بجور و هو یعلم فهو فی النار ، و رجل قضى بجور و هو لایعلم فهو فی النار ، و رجل قضى بالحق و هو لایعلم فهو فی النار، و رجل قضى بالحق و هو یعلم فهو فی الجنة# الخصال - الشیخ الصدوق – باب الأربعة، ح ش 108 # من لا یحضره الفقیه - الشیخ الصدوق - ج 3 - ص 4 – 5 # تهذیب الأحکام - الشیخ الطوسی - ج 6 - ص 218).<br />
تنها قضاوت پذیرفته شده از نظر خدای سبحان، داوری مبتنی بر «آگاهی و عدالت» است. حتی اگر قاضی، حکم به حق کند ولی این حکم، ناشی از نا آگاهی او و نا آشنایی وی نسبت به حق باشد، بازهم مورد غضب الهی است، چرا که «قضاوت ناآگاهانه» صرفنظر از نتایج آن، از منظر بشری و الهی، پذیرفته نیست. قضاوت ناآگاهانه، گرچه در برخی موارد منجر به احقاق حق شود، ولی در بسیاری از موارد منجر به عدم احقاق حق میگردد. به عبارت دیگر؛ «قضاوت، امری ریسکپذیر نیست» و نمیتوان آن را به دست «شانس و اتفاق یا قضا و قدر» سپرد. رویکرد کلی «واگذاری امر داوری به اتفاق و احتمال» امری ناپسند است. <br />
در فقه شیعه، یکی از نظریات فقهی که در مورد آن توافق و اجماع وجود دارد، بحث «بیاعتباربودن اعترافات متهمانی است که در زندان و یا شرایط تهدید و فشار، وادار به اعتراف میشوند». هرگونه استناد قاضی و حاکم محکمه به اینگونه اعتراف و اقراری، نامشروع بوده و موجب کیفر و عذاب الهی خواهد بود.<br />
قاضی تنها میتواند مبتنی بر علم و دانش قضائی خود که برآمده از دلایل قطعی و یا راهکارهای مشروع است، اقدام به صدور حکم کند. هرگونه بیاعتنایی و تجاوز از راهکارهای مشروع، عذاب دردناک اخروی را برای وی درپی خواهد داشت.<br />
در متون روایی اهل اسلام، اعم از شیعه و سنی، این سخن مورد تأکید قرار گرفته است که؛ اگر کسی در حال تهدید یا ترس یا زندان، اقرار به گناه کرد اقرار او بی اعتبار است و حد جاری نمیشود.<br />
امام صادق(ع) از امیرالمؤمنین(ع) نقل کرده است که: هرکس اقرار کند و آن اقرار ناشی از لخت کردن او یا ترساندن یا زندان یا تهدید باشد، حدی بر او نیست (وسائل الشیعة ج 23 ص181 ـ ص 210 عن محمد بن بندار، عن أحمد بن أبیعبدالله، عن أبیه، عن أبیالبختری، عن أبیعبدالله-علیهالسلام- إن أمیرالمؤمنین-علیهالسلام- قال: من أقر عند تجرید أو تخویف أو حبس أو تهدید فلا حد علیه# التهذیب 10 : 148).<br />
امیر مؤمنان علی(ع) مکررا میگفت:حد جاری نمیشود بر کسی که به ترس از «زدن یا دربند شدن و یا زندان و یا تحت فشار قرار گرفتن» اقرار میکند، مگر آنکه در شرایط اختیاری(و بدون ترس) اعتراف کند. اگر در شرایط اختیاری اعتراف نکرد، حد ساقط میشود (نسبت به اعترافاتی که گرفته شده است)بخاطر ترساندن وی (وسائل الشیعة ج 23 ص181 ـ ص210 و بإسناده عن الصفار، عن الحسن بن موسى الخشاب، عن غیاث بن کلوب، عن إسحاق بن عمار، عن جعفر، عن أبیه، أن علیا -علیهم السلام- کان یقول : لا قطع على أحد یخوف من ضرب و لا قید و لا سجن و لا تعنیف إلا أن یعترف فإن اعترف قطع ، وإن لم یعترف سقط عنه لمکان التخویف #التهذیب 10 : 128).<br />
<br />
چندی پیش که برخی دانشجویان در بازداشتگاه تحت فشار قرار گرفته بودند تا برعلیه خود و برخی از فعالان سیاسی به اعترافات از پیش دیکتهشده اقدام کنند، خانوادهی آنان با پرسش از مراجع و علمای قم، از چندوچون رویکرد شریعت محمدی(ص) در این خصوص، پرسیدند. برای نمونه به دو نظر از آن مجموعه اشاره میکنم؛<br />
<br />
آیت الله منتظری در پاسخ نوشتند: "هر اقراری که ناشی از تهدید، فشار روحی و جسمی، نگاه داشتن در زندان و امثال آن، هر چند تحت عنوان تعزیر، باشد اعتباری ندارد و قاضی صالح نمیتواند کسی را بر اساس این گونه اقرارها محکوم نماید. و از همین جهت به نظر تمام فقهای شیعه، و حتی سنی، اقراری که از روی اکراه صورت پذیرد شرعا اعتباری نخواهد داشت."<br />
<br />
آیت الله موسوی اردبیلی نیز تأیید کردند که: "در مورد اقرار گرفتن زیر شکنجه و فشار... این گونه اقرارات جنبه قانونی و شرعی نداشته و به واسطه آن نمیتوان متهم را مجازات نمود و کسانی که چنین برخوردی را با متهمین دارند مرتکب گناه بزرگی میشوند... اگر اثبات شود که اقرار متهم تحت شکنجه و اذیت و آزار بوده است یا این که متهم در اثر تلقینهای پیاپی بازجو در یک فضای خاص روحی و یا در اثر خوراندن داروهای خاصی به او یا در اثر خواب های مصنوعی و مانند آن اعتراف نموده است، این اقرار نافذ نبوده و جنبه شرعی، حقوقی و قضایی نخواهد داشت و متولیان امر بایستی نسبت به تادیب مامورانی که از این طریق از متهمان اعتراف میگیرند اقدام نمایند. همچنین در شریعت مقدس اسلام هیچ کس نمیتواند با فریب و خدعه و افتراء دیگران را مجرم قلمداد کرده و آن ها را به حبس و تعزیر و حد محکوم نماید، خواه فرد مورد نظر مسلمان باشد یا کافر".<br />
<br />
تردیدی نیست که بازپرس، دادیار و یا دادستانی که به «گرفتن اقرار و اعتراف تحت فشار» اقدام کرده باشند، طبق قوانین شریعت محمدی(ص) و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قوانین عادی کشور، مجرماند و باید تحت تعقیب قانونی قرار گیرند.<br />
تمامی مسئولان کشور که در برابر این صحنهسازیها اقدام به «تأیید قولی یا عملی و یا سکوت و بیتفاوتی» میکنند و در برابر امری که آشکارا بر خلاف شریعت محمدی(ص) و نص بیانات امیر مؤمنان علی(ع) و بر خلاف دیدگاه فقهی اهل اسلام است، هیچ واکنش منفی نشان نمیدهند، به حکم منطقی «الراضی بفعل قوم کالداخل فیه=کسی که رضایت به رفتار گروهی میدهد، مثل کسی است که خود به آن رفتار اقدام کرده است» شریک جرم مجرمان خواهند بود. ادامهی این روند، دروغ و ریا بودن ادعاهای مسئولان در حمایت از «شریعت محمدی(ص) و عدالت علوی(ع)» را بیش از پیش آشکار خواهد کرد.<br />
انتشار اعترافات دروغ و نامشروع از جانب هر شخص حقیقی یا حقوقی، علاوه بر مشارکت در جرم «اعتراف گیرندگان به زور» مصداق بارز «نشر کذب و دروغ» به قصد «فریب» است که هرکدام این عناوین، علاوه بر مجازات های قانونی، عذاب الهی را نیز درپی خواهد داشت.<br />
به امید پیروزی و بهروزی و سربلندی ملت و کشور و آیین پاک محمدی(ص).<br />
<br />
اللهم انا نرغب الیک فی دولة کریمة تعز بها الإسلام و اهله و تذل بها النفاق و اهله.<br />
<br />
احمد قابل .................... 2 مرداد 1388 ...................... فریمان </div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-3404933325044890422009-07-06T05:42:00.002+04:302010-09-13T05:43:49.174+04:30یک حدیث<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:DontVertAlignCellWithSp/> <w:DontBreakConstrainedForcedTables/> <w:DontVertAlignInTxbx/> <w:Word11KerningPairs/> <w:CachedColBalance/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--> <m:smallfrac m:val="off"> <m:dispdef> <m:lmargin m:val="0"> <m:rmargin m:val="0"> <m:defjc m:val="centerGroup"> <m:wrapindent m:val="1440"> <m:intlim m:val="subSup"> <m:narylim m:val="undOvr"> </m:narylim></m:intlim> </m:wrapindent><!--[endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style> <![endif]--> </m:defjc></m:rmargin></m:lmargin></m:dispdef></m:smallfrac><br />
<br />
<div align="center" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";">امیر مؤمنان علی(ع): « التوحید ان لاتتوهمه و العدل ان لاتتهمه=توحید، آن است که هیچ توهمی را به آن راه ندهی و</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span dir="LTR"></span> </span></span><strong><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";">عدل</span></strong><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";">، آن است که</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span dir="LTR"></span> </span></span><strong><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";">هیج اتهامی</span></strong><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span dir="LTR"></span> </span></span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";">را به آن راه ندهی</span><span dir="LTR"></span><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: small; line-height: 18px; text-align: justify;">»</span></span><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"> .</span></div><div align="center" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"></div><div align="center" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><br />
</span></div><div dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif";"><span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">ارسال:15 تیر88</span></span></div><div dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-78224522537818602972009-06-08T05:39:00.000+04:302010-09-13T05:40:57.968+04:30خلاصه ی از «شرح دعای مکارم الأخلاق» بخش (5)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">2- عزتهای ظاهری ناشی از مراتب اجتماعی، اموری هستند که گرچه در عالم واقع وجود پیدا میکنند، ولی تردیدی نیست که بسیاری از افراد دارای عزت ظاهری، از نظر باطنی شایستهی آن عزتها نیستند. کم نبوده و نیستند آدمیانی که علیرغم موقعیتهای بالای اجتماعی و عزتهای ظاهری، بسیار پست و حتی رذل بودهاند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">بنا بر این، اخلاق کریمه اقتضا میکند که در هنگامهی تحقق این عزتهای ظاهری، آدمی خود را سرگرم آنها نسازد و به باطن خود مراجعه کرده و نقایص خویش را در نظر آورد و برای برطرف کردن نقایص خود تلاش کند. مبادا که گول ظاهر را خورده و توجه مردم به خویش را، موجب غرور قرار دهد و تصور کند که توجه آنان، نشانگر رفع نقایص و شایستگی مطلق او است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">آفت ظاهر بینی و بسنده کردن به «نگاه اجتماعی» (که در بسیاری از اوقات، بدون توجه عمیق به تواناییها و ناتوانیهای افراد شکل میگیرد) را تنها با «توجه به خواری و ناتوانی باطنی خویش» میتوان زدود.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">وکم من ثناء جمیل لست اهلا له نشرته.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">من حسن الیک ظنه فصدّق ظنّه.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">3- اصرار خدای سبحان بر شمارش نقاط ضعف آدمی در جای جای قرآن (ظلوم، جهول، هلوع، عجول، حریص، مناع للخیر و ...) و حتی شمارش برخی نقایص برای انبیای الهی، نشانگر شدت اهمیت این مقوله در پیشگاه خدای رحمان است، تا هیچگاه آدمیان در دام شیطانی غرور و تکبر گرفتار نشوند، حتی اگر بالاترین مقام را در درگاه الهی داشته باشند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">به یاد آوریم که «ابلیس» با آنهمه «ارتفاع شأن» در درگاه الهی و تقرب کم نظیرش نسبت به سایر موجودات، بخاطر عدم توجه به نقایص خویش و «توجه بیش از حد به مقام والای خویش» گرفتار رذایل اخلاقی شد و در قدم نخست، خود را «برتر از آدم» شمرد و راهی دیار «کبر و غرور» شد. تنها وادیای که اختصاص به خدای سبحان دارد و هستی مدعیان را به تمامی میسوزاند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">هرکس پا در وادی کبر و غرور بگذارد، عمدا و از روی اختیار، خود را در آتش مهیبی انداخته است که هستی اش میسوزد. تنها خدای سبحان است که خود را «متکبر» میداند و میخواند و حقیقتا «اکبر» است از هرچه در وهم و گمان مخلوقات آید. در مقام کبریایی او، هیچ کبیری پیدا نمیشود تا با او مقایسه گردد و تنها کسی است که حقیقتا شایستهی «بزرگی» است و دیگر موجودات، در برابر او «کوچک و ناقص»اند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">4- در حقیقت، این فراز از دعا، هشدار میدهد که «بلندی مرتبه در چشم آدمیان» همیشه با «بلند مرتبه بودن در پیشگاه حقیقت» همراه نیست. آنچه «خوی پسندیده» میطلبد، بلندی مرتبه در پیشگاه حقیقت است، که گاه با بیتوجهی آدمیان نسبت به واجدان آن مواجه بوده و هستیم.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">جالب این است که تعالی حقیقی، در گرو درک واقعی از نقایص وجودی و تأکید بر تواناییهای فراوان طبیعت آدمی همزمان با عدم فراموشی و اقرار به ضعف خویش است. نه باید خود را چندان حقیر و ناتوان شمارد که دچار سستی شود و نه در توانایی خود اغراق کند تا گرفتار غرور شود و خود را نابود کند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span> </span></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><strong><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">فراز پنجم</span></strong></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">اللّهمّ صلّ على محمّد و آل محمّد، و مَتّعنی بهُدى صالِح لاأستَبدلُ به، و طَریقَةِ حَقّ لاأزیغُ عَنها وَ نیّةِ رُشد لاأشُکّ فیها، وَ عَمّرنی ما کان عُمری بذلَة فی طاعَتکَ، فَإذا کانَ عُمری مَرتَعا للشَّیطان فَاقبضنی إلَیکَ قبلَ أن یَسبقَ مَقتُک إلَیّ، أو یَستَحکمَ غَضبُک عَلَیّ=خدایا درود فرست بر محمد و پیروان و خاندان او، و مرا بهرهمند کن به هدایتی در اندازهی من که آن را نخواهم تغییر دهم، و روش حقی که از آن منحرف نگردم، و نیت بالندهای که تردیدی در آن نکنم، و مرا عمری طولانی ده تا هنگامی که در پیروی از تو هزینه شود، پس هرگاه عمر من چراگاه شیطان گردید، مرا بسوی خود گیر، پیش از آن که به من خشم گیری یا اثر خشمت را بر من حتمی سازی.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">1- بسیاری از هدایتها هستند که «زیبندهی من=صالح لی» نیستند، بلکه زیبندهی وجود دیگرانی است که از ما شایستهتر اند و یا شایستهی افرادی است که مرتبهای پایینتر از ما دارند. آنچه مهم است آن است که «هدایتی زیبندهی حقیقت و واقعیت وجودی من» از جانب خدا نصیبم گردد(و متّعنی بهدی صالح لا استبدل به). آن هم به اندازهی صلاحیتی که نخواهم آن را با چیز دیگری عوض کنم و یا آن را دچار تغییر سازم.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">به عبارت دیگر؛ از خدا میخواهیم که آنچه در تمام عمر شایستگی آن را داریم برایمان فراهم کند و از آنچه برایمان شایسته نیست ما را محروم سازد(هرچند ممکن است برای دیگران شایسته باشد).</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در برخی روایات آمده است که پیامبر خدا(ص) به ابوذر غفاری(رض) توصیه کردند که «از تصدی امور مدیریتی مسلمانان بپرهیزد». یعنی اگر ریاست و إمارت بر مسلمین، برای برخی نعمت باشد، مسلما برای افراد ناتوان از مدیریت، نه تنها نعمت نیست که نقمت خواهد بود و خشم خدا و مردم را درپی خواهد داشت.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">برای بعضی از افراد، تدریس و تعلیم ممکن نیست. این افراد باید به کار دیگری مشغول شوند و اصراری بر رسیدن به شغل معلمی نکنند، چرا که خود را به زحمت انداخته و کسی را نیز نمیتوانند در مسیر علم و دانش، یاری رسانند. همین گونه است سایر مشاغل و کارهای تخصصی که ممکن است کسی استعداد آن کار را نداشته باشد ولی استعداد او در کار دیگری باشد که دیگران به اندازهی او در آن کار توانایی نداشته باشند. به همین جهت گفتهاند: «رحم الله امرءا عرف قدره و لم یتعدّ طوره= خدا رحمت کند کسی را که اندازهی خود را بشناسد و از حدود آن گذر نکند».</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">2- بسیاری از آدمیان با آرزوهای شیرین و دست نیافتنی، فرصتهای خود را از دست داده و بسا که توان خود را بدون واقع گرایی در اموری هزینه میکنند که نتیجهبخش نیست و در آخر، دچار سرخوردگی، شکست، یاس و افسردگی میشوند و گاه هرگز فرصت جبران را نمییابند. کمتر کسی است که در این وادی، خود را مسئول دانسته و رفتار و اندیشهی خود را عامل شکست خود بشمارد. امام سجاد(ع) به روشنی هشدار میدهد که هر نعمتی برای هرکسی مفید نیست. مهم این است که نعمت، به اندازهی تاب و توان آدمی باشد و گرنه، «آب بارانی که در لطافت طبعش نمیتوان تردید کرد، چون بیش از ظرفیت ببارد، سیلی بنیانکن میگردد و بنیان تلاش آدمیان را ویران کرده و دارایی آنان را با خود میبرد و نابود میکند و چون کمتر از ظرفیت تدارک شود، خشکسالی میآفریند و ادمی را به خواری و ذلت میکشاند». این خوی ناپسند آدمی است که او را به حد خویش واقف و قانع نمیسازد و نعمتهای خدادادی را تبدیل به نقمت کرده و ریشهی خود را با تیشهی زیادهخواهی یا تحقیر، میزند و با آتش آن میسوزاند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">3- «راه و روش حقی که از آن منحرف نشویم»، مطلوب دیگر ما در این دعاء است(و طَریقَةِ حَقّ لاأزیغُ عَنها). لازمهی این درخواست، توجه به هشدار اخلاقی پنهان در آن است که؛ «نباید در پذیرش تفسیرهایی که از "روش حق" میشود، تعجیل یا سهلانگاری غیرمنطقی داشته باشیم». هرگونه تعجیل و یا سهلانگاری غیرمنطقی، طبیعتا موجب تردیدهای بیشمار در آینده خواهد شد و تردید، میتواند بازگشت و ارتجاع را درپی داشته و یا توقف و رکود را باعث گردد و یا توجه مدام به گفتههای خرافی و بی دلیل پیرامونی را درپی داشته باشد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">راه و روش حقی که انحراف در آن راه نیابد، چیزی جز گوش سپردن به سخنان مستدل و منطقی و دلایل آنها و پذیرفتن دلایل برتر نیست. این مسیری است که همیشه رو به تعالی و رشد بشریت داشته و گشایش را درپی دارد و اساسا انتهایی برای کسب حقیقت نمیشناسد و رهرو خود را به حرکت مستمر و تعالی علمی و معنوی فرا میخواند. مفاد جملهی «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه» ملاک و میزان همیشگی «عقلانی، اخلاقی» هر اندیشهای باید باشد که ادعای «حقجویی و حقگویی» دارد. هر زمان و هرجا که از محتوای حقیقی این ملاک و میزان خبری نباشد و یا توقفی در آن ایجاد گردد، موجبات انحراف از حق، پدیدار میگردد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">جویندهی «کرامتهای اخلاقی» نباید دلبستهی اندیشهای گردد که برای حق جویی آدمی، قیود زمانی و مکانی را دستاویز محدودیتهای غیرمنطقی قرار میدهد و آزادی آدمی را در «انتخاب احسن» حتی برای یک لحظه از او سلب کرده و میگیرد، که این خود آشکارترین رذیلهی اخلاقی است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">4- بسیاری از آدمیان، پس از رسیدن به «راه و روش حق» به آن ملتزم نمیمانند و برای منافع زودگذر و کم ارزش، راه و روش غیرمنطقی را ترجیح میدهند. دشواریهای گاه و بیگاه «وفادار ماندن به راه و روش حق»، آنان را به «سهل انگاری» وادار کرده و مسیر حق را ترک میکنند.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">در زندگی مادی، دیده میشود که برخی افراد، بدون محاسبات علمی و صرفا بخاطر زیادهخواهیهای غیر منطقی و نامعقول، کار و شغل آبرومندانه و ارزشمند خود را با توهّم رسیدن به «کاری پردرآمد» و میانبر زدن برای رسیدن به درآمد بیشتر، ترک میکنند و سرمایهی خود را در مسیرهای ناصحیح هزینه می کنند و خود و خانوادهی خویش را با مشکلات فراوانی روبرو میسازند و با ورشکستگی و آوارگی، از هستی ساقط میشوند. این هم نوعی «انحراف از مسیر حق» در زندگی مادی است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">5-<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">و مرا بهرهمند ساز از «نیت بالندهای که تردیدی در آن نکنم» (وَ نیّةِ رُشد لاأشُکّ فیها). مقصود از «نیت بالنده» همان است که در فرازهای اول و دوم، توضیح داده شد(وانته بنیتی الی احسن النیات/اللهم وفر بلطفک نیتی). نیتی که «مبتنی بر لطف» باشد و «نیکوترین نیتها» شمرده شود، بی تردید از نوع «نیت بالنده» است.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">نکتهی مهم آن است که در آغاز راه باید «دقت در هدفگیری» نیتها وجود داشته باشد تا در گذر زمان، موجبات «تردید» در پیگیری نیتها فراهم نشود. چیزی که با کمال تأسف در مجامع غیراخلاقی به فراوانی دیده میشود و اکثر نیتهای نیک، در گذر زمان از بین میرود و نتایج ناخواسته بیشتر از نتایج خواسته، تحقق مییابد.</span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">این مطلب آن چنان رایج است که ضرب المثل «دوصد گفته چون نیم کردار نیست» در زبان فارسی و «ما قصد لم یقع و ماوقع لم یقصد=آنچه نیت شده واقعیت نیافته و آنچه تحقق یافته، نیت نشده» در زبان عرب، بسیار معروفاند و کاربرد فراوانی دارند.<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;"><span> </span></span></div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="rtl" style="direction: rtl; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: Tahoma,sans-serif; font-size: 10pt;">ارسال 18 خرداد88 </span></div></span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-82958022742275473522009-05-24T05:38:00.000+04:302010-09-13T05:39:15.834+04:30اصل برائت<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:DontVertAlignCellWithSp/> <w:DontBreakConstrainedForcedTables/> <w:DontVertAlignInTxbx/> <w:Word11KerningPairs/> <w:CachedColBalance/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--> <m:smallfrac m:val="off"> <m:dispdef> <m:lmargin m:val="0"> <m:rmargin m:val="0"> <m:defjc m:val="centerGroup"> <m:wrapindent m:val="1440"> <m:intlim m:val="subSup"> <m:narylim m:val="undOvr"> </m:narylim></m:intlim> </m:wrapindent><!--[endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style> <![endif]--> </m:defjc></m:rmargin></m:lmargin></m:dispdef></m:smallfrac><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: "Arial","sans-serif";">اصل برائت</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">به نام خداوند جان و خرد</span><span dir="LTR" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">1- به مقتضای اصول قانون اساسی ، مبنای حقوقی پذیرفته شده در « جمهوری اسلامی » چیزی جز « اصل برائت » نیست . قانون اساسی در هر کشور ، اصل و اساس و پایه ی تمامی قوانین آن کشور و رویکرد « نهادهای برآمده از قانون اساسی » است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">تصریح اصل 37 قانون اساسی بر « اصل برائت » و اینکه « اصل، برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود، مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد » و تصریح اصل 20 قانون اساسی بر اینکه ؛ « همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت و موازین اسلام برخوردارند » و تصریح اصل 22 قانون اساسی بر اینکه « حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند » جای تردیدی باقی نمی گذارد که در تمامی مواردی که « حقوق شهروندی » موضوعیت دارد ، هرگونه رفتار مبتنی بر « عدم برائت شهروندان » اقدامی بر خلاف قانون اساسی است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">2- از نظر شرعی ، قانون اساسی ( که با رأی یک ملت ، تأیید شده باشد ) در رابطه ی « ملت با حاکمیت » به عنوان « عهد و پیمان » و « میثاقی منطقی و شرعی » است که هرگونه « نقض عالمانه و عامدانه » ی آن به عنوان « نقض عهد » شمرده می شود که جزء « گناهان کبیره » است . مرتکب « گناه کبیره » از عدالت ساقط می شود و حق تصدی مقاماتی که طبق قانون ، مشروط به عدالت اند را ندارد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">3- حتی اگر در متون اولیه ی شریعت ، سخنی در تأیید « اصل برائت » نیامده باشد ، توافق منطقی اکثریت ملت ایران بر قانون اساسی ( که شامل فقهای مجلس خبرگان قانون اساسی ، بنیانگذار جمهوری اسلامی ، اکثریت مراجع قبلی و فعلی ، تمامی اعضای شورای نگهبان و مقامات بلندپایه ی کشور نیز می شود ) ، در کنار اقاریر آنان بر عدم مغایرت اصول قانون اساسی با شریعت محمدی (ص) برای اثبات « مبنای حقوقی و شرعی » اصل برائت ، کفایت می کند . هیچکس نمی تواند و نباید متکی بر برداشت شخصی خود ، از « متن مورد توافق ملت و حاکمیت » تخلف کند ، مگر آنکه در توافقی دوباره ، صحت آن برداشت یا رویکرد را با رأی مستقیم اکثریت ملت در « همه پرسی » به دست آورده باشد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">4- دلیل عقلی « اصل برائت » این است که ؛ « اگر اصل عقلی را بر عدم برائت بگذاریم ، باید بتوانیم در همه حال و همه جا ، هرکس را با اندکی احتمال و اتهام ، از حقوق خود محروم کنیم » ( چرا که دلایل عقلیه تخصیص بردار نیستند ) . از نظر منطقی ، محروم ساختن آدمیان در همه ی موارد زندگی ، به صرف اتهام و احتمال ، معقول نیست و بر خلاف مقتضای طبیعت و تکوین است ( اصطلاحا ؛ « تالی » باطل است ) . نتیجه ی منطقی بطلان تالی ، بطلان « مقدم » است ، یعنی ؛ اصل عقلی را بر « عدم برائت » گذاشتن ، عقلا ممنوع است و در نتیجه ، باید « اصل برائت » را عقلا مبنای تصمیمات حقوقی قرار داد . </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">5- در متون اولیه ی شریعت ( قرآن و روایات معتبره ) مواردی وجود دارند که « اصل برائت » را ( به عنوان رویکردی عقلانی ) تأیید می</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> کنند ؛</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">الف ) در « آیه ی 36 سوره ی اسراء » آمده است ؛ « و لا تقفُ ما لیس لک به علم ... = پیروی نکن از چیزی که نسبت به آن علم نداری ... » . این آیه « مؤثر قرار دادن اتهاماتی که از نظر علمی ثابت نشده است » را موجب مؤاخذه و حسابرسی الهی در قیامت دانسته و پیروان شریعت محمدی (ص) را صریحا از آن پرهیز داده است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">ب ) در آیه ی 112 سوره ی نساء ، نسبت دادن اتهام به « غیر مجرم » را به عنوان « رمی بریئ » مورد شماتت اخلاقی قرار داده و آن را از نظر حکمی « گناهی آشکار » دانسته است ( وَ مَنْ یَکْسِبْ خَطیئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَریئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبیناً ) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">پ ) در آیات 6 تا 26 نسبت به « اتهام پراکنی » برخی پیروان شریعت نسبت به همسران خود و یا همسر پیامبر ، شدیدا هشدار داده است و از عناوینی چون « یرمون ازواجهم » یا « یرمون المحصنات » برای این رفتار زشت بهره گرفته است . قرآن کریم ، این رفتار ناشایست را موجب « لعنت = دوری از رحمت خدا در دنیا و آخرت » و « عذاب عظیم = کیفر شدید اخروی » شمرده است ( إِنَّ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ ) و تأکید کرده است که سبب این رفتارهای ناشایست ، چیزی جز « اعتماد به اطلاعات نا مطمئن و غیر علمی » و « اهمیت ندادن به نتایج ناپسند آن » نیست ( إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْواهِکُمْ ما لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ / 23 نور ) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">اگر مسئولان امر در هر جامعه ای ، نسبت به نتایج ناپسند « سلب حقوق شهروندان خود » بی تفاوت باشند و آن را « کم اهمیت یا بی اهمیت » بشمارند ، رفتاری مخالف با روش مطلوب الهی انجام داده اند ، چرا که این امور ، نزد خدای سبحان از اهمیت بسیاری برخوردار است ( وَ تَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظیمٌ / 23 نور ) . </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">ت ) در آیات مختلف قرآن ، نسبت به « پیروی از ظن و گمان در باره ی آدمیان » پرهیز داده شده است . صریح ترین عبارت در این زمینه را در آیه ی 12 سوره ی « حجرات » می یابیم ؛ « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ = </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">» .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">البته علت اصلی پرهیز دادن از « مؤثر قراردادن نتایج ظن گمان در داوری های آدمی نسبت به همنوعان و همکیشان » این است که « بسیاری از گمانها ، با حقیقت فاصله دارند = إِنَّ الظَّنَّ لا یُغْنی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً » ( النجم : </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">28 ) . گرچه بسیاری از گمان ها با حقیقت هم آغوش اند ولی وجود « کمترین احتمال خطا و رفتار بر خلاف حق » ( در مورد هرگونه داوری ، که منجر به « سلب حق » آدمیان شود ) مانع از « جواز سلب حقوق آنان » می شود ، چرا که در امور مهمه ، احتمال اندک نیز « مُنَجِّز = مسئولیت آور » است . بنا بر این ، تنها در مواردی که « انتساب جرم ، از نظر علمی آشکار باشد » می توان کسی را از حقی محروم کرد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">ث ) در روایتی معتبره از امام صادق (ع) تصریح شده است که ؛ « اگر در عفو خطایی صورت گیرد و مجرمی از کیفر رهایی یابد ، پشیمانی در آن بهتر و قابل تحمل تر است از آنکه بی گناهی را اشتباها کیفر دهند » ( مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ النَّدَامَةُ عَلَى الْعَفْوِ أَفْضَلُ وَ أَیْسَرُ مِنَ النَّدَامَةِ عَلَى الْعُقُوبَة / الکافی 2/108 ) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">مفاد بیان امام صادق (ع) در مسأله ی مورد بحث ما ( انتخابات ) این است که ؛ اگر خطایی در امکان بهره مندی</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> فرد یا افراد ناصالح از قانون صورت گیرد و کسانی از آنان در معرض انتخاب مردم قرار گیرند ، بهتر و قابل تحمل تر است از خطایی که از محروم کردن فرد یا افراد صالح از حقوق قانونی ( انتخاب شدن و نامزدی در انتخابات ) پدیدار گردد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">به عبارت دیگر ؛ پی آمدهای احتمالا ناگواری که از مراعات « اصل برائت » پدیدار می گردد ، از نظر شریعت محمدی (ص) قابل تحمل تر و منطقی تر است از پی آمدهای ناگواری که از اجرای « اصل عدم برائت » و « رد صلاحیت احتمالی افراد صالح » حاصل می شود .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">ج ) در روایتی معتبره از امام صادق (ع) آمده است ؛ « کسی که حقی را از مؤمن سلب کند ... خداوند او را عذاب کرده ... و منادی در قیامت او را می گرداند و معرفی می کند که : این کسی است که حق خدا را سلب کرده است ... پس او را چهل روز توبیخ کرده و سپس به دوزخ می اندازند » ( الکافی 2/367 : عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَان عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا یُونُسُ مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ أَقَامَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ خَمْسَمِائَةِ عَامٍ عَلَى رِجْلَیْهِ حَتَّى یَسِیلَ عَرَقُهُ أَوْ دَمُهُ وَ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هَذَا الظَّالِمُ الَّذِی حَبَسَ عَنِ اللَّهِ حَقَّهُ قَالَ فَیُوَبَّخُ أَرْبَعِینَ یَوْماً ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّار ) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">این بیان امام صادق (ع) هشداری است به تمامی کسانی که با حقوق انسان ها سروکار دارند و تأکید می کند که از سلب حقوق آدمیان شدیدا پرهیز کنند و نسبت به « احتمال سلب حقوق آنان » احتیاط پیشه کرده و « تجرّی » نورزند . در حقیقت این بیان ، تکمیل کننده ی سخن پیشین ایشان است که ؛ « خطا در بهره مندی افراد ناصالح از حقوق ، بهتر از خطا در سلب حقوق افراد صالح است » چرا که مطمئنا « سلب حقوق افراد صالح » عذاب دردناک خداوندی را درپی دارد ، ولی « بهره مندی احتمالی افراد ناصالح از حقوق عمومی » هیچگونه مسئولیت عقلی و شرعی را درپی نخواهد داشت . علاوه بر اینکه مسئولیت انتخاب وکلای مجلس یا سایر مسئولان منتخب ، شرعا و قانونا بر عهده ی موکلان آن ها ، یعنی مردمی است که انتخاب کننده اند .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">نتیجه ی این روایت نیز ، تأیید رویکرد عقلانی « اصل برائت » است ، چرا که با تکیه بر اصل برائت ، هیچ حقی از آدمیان سلب نمی شود و این مردم اند که با اکثریت آراء خود ، فرد یا افراد اصلح را از بین نامزدها انتخاب می کنند .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">چ ) روایت صریحی در این خصوص ، از امیر المو منین (ع) در کتاب « الغارات 1/335 » نقل شده است که در جواب یکی از اصحاب ( مبنی بر درخواست بازداشت خِرّیت بن راشد ) فرمود : « انا لو فعلنا هذا لکل من نتهمه من الناس ، ملأنا السجون منهم . و لا ارانی یسعنی الوثوب علی الناس و الحبس لهم و عقوبتهم حتی یظهروا لنا الخلاف = اگر نسبت به هر فرد متهمی از انسانها اقدام به بازداشت کنیم ، زندانهارا از آنان باید پر کنیم . درحالی که من خود را ( از نظر شرعی و عقلی ) مجاز به چنین اقدامی علیه مردم و بازداشت و کیفر آنان نمی دانم ، تا وقتی که اقدام عملی بر خلاف حق ، از آنان نزد ما ظاهر نشود » .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">استدلال امام (ع) این است که ؛ « اگر اصل را بر برائت نگذاریم و همه ی آنانی که به نوعی متهم اند را از حقوقشان محروم کنیم ، باید جمع کثیری را کیفر دهیم و این رویکرد ، مشروع و معقول نیست » .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">تردیدی نیست که امیر مؤمنان با استدلال عقلی و منطقی ، بطلان رویکرد « عدم برائت » را اثبات کرده است و با بطلان آن ( که « نقیض » اصل برائت است ) ، رویکرد مبتنی بر « اصل برائت » را به عنوان رویکردی مشروع و معقول ، اثبات کرده است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin: 0in 0in 0.0001pt 3.75pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">ح ) در کتاب « الغارات1/371 » به نقل از امیر المومنین (ع) آمده است ؛ « انی لا آخذ علی التهمة و لا اعاقب علی الظن و لا اقاتل الاّ من خالفنی و ناصبنی و اظهر لی العداوة ... = من کسی را بخاطر اتهام ، دستگیر نمی کنم و براساس گمان ، کسی را کیفر نمی کنم و جز با کسی که بامن مخالفت کرده و درگیر شده و دشمنی اش را آشکار کرده ، درگیر نمی شوم ... » .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin: 0in 0in 0.0001pt 3.75pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">این روایت نیز مانند روایت پیشین است و نشان می دهد که « سیره ی علوی » به عنوان « رفتار مستمر حکومتی ایشان » مبتنی بر « اصل برائت » بوده است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin: 0in 0in 0.0001pt 3.75pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;">خ ) در روایتی معتبره از امام صادق (ع) نقل شده است که ؛ « هرگاه مؤمنی برادر دینی خود را به چیزی متهم کند ، چون نمکی که در آب حل می گردد ، ایمان او از قلبش مضمحل خواهد شد » (</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;">علی بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن حماد بن عیسى ، عن إبراهیم بن عمر الیمانی ، عن أبی عبد الله "ع" قال : إذا اتهم المؤمن أخاه انماث الایمان من قلبه کما ینماث الملح فی الماء / </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;">الکافی ج 2 - ص 361 - 362 # وسائل الشیعة ( 20 جلدی ) ج 8 - ص 613 ) .</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;">عقل و شرع در این نکته توافق دارند که از « احتمال سلب ایمان » باید پرهیز کرد و این مطلوب ، در گرو « متهم نکردن مؤمنان » و دوری جستن از « سلب حقوق آنان » است ، که مفهومی جز لزوم اعتماد نظری و عملی به « اصل برائت » ندارد .</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">د ) در روایتی معتبره از امام صادق (ع) نقل شده است که ؛ « خدای سبحان فرموده است : خود را برای جنگیدن با من آماده کند کسی که بنده ی مؤمن مرا خوار شمارد ، و در امنیت من خواهد بود کسی که بنده ی مؤمن مرا مورد احترام و تکریم قرار دهد » ( أحمد بن أبی عبد الله البرقی فی "المحاسن" عن أبیه ، عن الحسن بن محبوب عن هشام بن سالم ، عن معلى بن خنیس ، عن أبی عبد الله "ع" قال : سمعته یقول : قال الله عز وجل : لیأذن بحرب منی من أذل عبدی المؤمن و لیأمن غضبی من أکرم عبدی المؤمن</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">/</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">وسائل الشیعة "20 جلدی" ج 8 /590 و 591</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">مطمئنا با رویکرد « عدم برائت » که به سلب برخی حقوق مؤمنان منجر خواهد شد ، نمی توان ادعای « اکرام مؤمنان » را داشت و به احتمال قریب به یقین « برخی مومنان ، خوار شمرده خواهند شد » . پرهیز از این احتمال ( اقدام به جنگ با خدا ) عقلا لازم و شرعا واجب است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">روایات بسیار دیگری وجود دارند که « تضمنا یا التزاما » به تایید حکم عقل در مورد « اصل برائت » می پردازند . هر پژوهشگر علوم اسلامی که حقیقتا اهل علم و پژوهش باشد ، می داند که عالمان شریعت ، با توجه به همین متون معتبره ، بحث « مذاق شرع = رویکرد مطلوب شریعت » را در رویکرد عمومی خود ( و در تمامی داوری های حقوقی ) مبتنی بر « اصل برائت » مطرح کرده اند . گروه معتنابهی از همین عالمان در « مجلس خبرگان قانون اساسی » حضور داشتند و با حضور آنان ، اصل 37 قانون اساسی تصویب شد و به امضاء مراجع بزرگ فقهی ایران نیز رسید که « اصل بر برائت » است . اما در این نوشته ( که مبتنی بر اختصار است ) از آن همه روایت ، تنها به موارد یادشده ، بسنده می شود . </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">6- در مورد « وجوب حفظ احترام آدمیان » متون معتبره ی فراوانی وجود دارد که نیازی به یادآوری آن ها نیست . اکنون نیاز بیشتری به یادآوری « وجوب حفظ احترام پیروان شریعت محمدی » داریم ( چرا که حرمت برخی از آنان نادیده گرفته می شود ، تا چه رسد به غیر آنان ) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">در روایتی صحیحه از امام صادق (ع) آمده است که ؛ « المؤمن أعظم حرمة من الکعبة = مؤمن از کعبه احترامش بالاتر است » (</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">الخصال - الشیخ الصدوق - ص 27</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">آیا با « رد صلاحیت » برخی از کسانی که به خدای سبحان و پیامبر خاتم (ص) حقیقتا ایمان دارند و عملا به « احکام شریعت » وفادار مانده اند ، حرمت آنان نادیده گرفته نمی شود ؟!! آیا صرفا « مبتنی بر سوء ظن برخی مسئولان » می توان آنان را از حقوق قانونی خویش ، محروم کرد ؟!!</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">تأیید این سخن امام صادق (ع) را به نقل از پیامبر خدا (ص) در متون روایی برادران اهل سنت نیز می توان مشاهده کرد ( أخرج ابن ماجة عن ابن عمر قال رأیت النبی صلى الله علیه و سلم یطوف بالکعبة و یقول ما أطیبک و أطیب ریحک ما أعظمک و أعظم حرمتک و الذی نفس محمد بیده لحرمة المؤمن أعظم عند الله حرمة منک ماله و دمه و ان یظن به الا خیرا</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">/</span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">الدر المنثور - جلال الدین السیوطی - ج 6 - ص 92</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">) .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">7- محروم ساختن افراد غیر مجرم از حقوق قانونی و نادیده گرفتن « اصل برائت » با هر بهانه ای که باشد ( جز قوانین مصوبه ی منطبق بر قانون اساسی ) یقینا به عنوان « احترام و تکریم فرد محروم » انجام نمی پذیرد و بی گمان ، ناشی از « سوء ظن » نسبت به او است . بنا بر این و علی القاعده ، پای عناوین دیگری چون ؛ « ظلم ، سوء ظن ، افتراء ، بهتان ، نمیمه = خبر چینی ، تجسس ، اشاعه ی فحشاء ، حسادت ، تحقیر مؤمن ، هتک حرمت افراد ، خوار شمردن ارزشمندان ، تملق ، چاپلوسی و ... » را نیز به میدان اجتماع می کشاند . گمان نمی رود که کسی نسبت به ناپسند بودن موارد یادشده از نظر عقلی و شرعی ، تردیدی داشته باشد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">رواج امور ناشایست اخلاقی به صحنه ی روابط اجتماعی ، عداوت و دشمنی ، شقاوت ها و نفاق ها را جایگزین محبت ها ، دوستی ها ، اتحاد و هماهنگی در بین افراد یک ملت می سازد . این بهای گزافی است که به خاطر « بی اعتنایی به اصل عقلانی برائت » در روابط حقوقی جامعه ، به هر جامعه ای که چنین کند ، تحمیل خواهد شد و اعتبار آن ها را نزد خدا و پیامبر خدا و اولیاء الهی و عقلای بشر به شدت تقلیل خواهد داد .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">آشکار است که هرگونه روش و رفتاری که به « بسط رذائل اخلاقی » در افراد شاغل یا غیر شاغل در نهادهای رسمی کشور و آحاد ملت منتهی شود ، عقلا ناپسند و شرعا حرام است .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">احمد قابل ................... 18/10/1386 ............................. فریمان </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 8pt;"> موسوعة کلمات الإمام الحسین (ع) - لجنة الحدیث فی معهد باقر العلوم (ع) - ص 316</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 12.25pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">( فی کتاب له "ع" الی معاویة ) : ... وقلت فیما قلت : إنی إن أنکرتک تنکرنی ، وإن أکدک تکدنی ، فکدنی ما بدا لک ، فإنی أرجو أن لا یضرنی کیدک فی ، وأن لا یکون على أحد أضر منه على نفسک ، على أنک قد رکبت جهلک ، وتحرصت على نقض عهدک ، ولعمری ما وفیت بشرط ، ولقد نقضت عهدک بقتلک هؤلاء النفر الذین قتلتهم بعد الصلح والایمان والعهود والمواثیق ، فقتلتهم من غیر أن یکونوا قاتلوا وقتلوا ، ولم تفعل ذلک بهم إلا لذکرهم فضلنا ، وتعظیمهم حقنا ، فقتلتهم مخافة أمر لعلک لو لم تقتلهم مت قبل أن یفعلوا ، أو ماتوا قبل أن یدرکوا . فأبشر یا معاویة ! بالقصاص ، واستیقن بالحساب ، واعلم أن لله تعالى کتابا ( لا یغادر صغیرة ولا کبیرة إلا أحصلها ) . ( 1 ) ولیس الله بناس</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> <b>لأخذک بالظنة ، وقتلک أولیاءه على التهم</b> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;">، ونقل أولیائه من دورهم إلى دار الغربة ، وأخذک الناس ببیعة ابنک غلام حدث ، یشرب الخمر ، ویلعب بالکلاب ، لا أعلمک إلا وقد خسرت نفسک ، وبترت دینک ، وغششت رعیتک ، وأخربت أمانتک ، وسمعت مقالة السفیه الجاهل ، وأخفت الورع التقی لأجلهم والسلام .</span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="FA" style="color: #737373; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #737373; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt;"></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="FA" style="font-family: "Arial","sans-serif";">ارسال: 3خرداد 88</span></div></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9069047162903952409.post-15671730168314518222009-04-28T05:35:00.000+04:302010-09-13T05:37:24.026+04:30خلاصه ی از «شرح دعای مکارم الأخلاق» بخش (4)<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; line-height: 18px; text-align: right;"><div style="text-align: justify;"><br />
9- «و اعزّنی=و مرا عزت و سرافرازی بخش» چرا که «خواری و ذلّت» شایسته ی انسان های آزاده و کمال جو، نیست. همان که حسین بن علی(ع) نیز در مصاف با سپاه یزید، بر زبان آورد که؛ «هرکه در دامان پاک انسانیت بزرگ شده باشد، ذلت را نمی پذیرد، گرچه به مرگش منتهی شود».<br />
نمی توان به کرامت های اخلاقی باور داشت و در برابر غیر خدا، خوار و ذلیل بود. خدا و فطرت انسان، آدمی را عزیز و سرافراز می خواهند. انسانیت را با کرامت ذاتی سرشته اند و هرکه و هرچه مسیر ذلت را می پیماید یا می نمایاند، غیر انسانی و غیر طبیعی است.</div><div style="text-align: justify;">10- و لاتبتلینّی بالکبر= و مرا گرفتار خود برتر بینی مکن» چرا که سویه ی دیگر دوری از عزت انسانی، افراط در عزیز شمردن خود خواهد بود که طبیعتا منجر به «خوار ساختن دیگران» خواهد شد و این با کرامت ذاتی آنان در تعارض است و به همین دلیل، غیر طبیعی و غیر انسانی است.<br />
آدمی باید تفاوت میان «عزت نفس» با «تکبر و خود برتر بینی» را فراموش نکند. آنچنان بیاندیشد و رفتار کند که نه خود سرافکنده و خوار گردد و نه دیگران را خوار و سرافکنده سازد.<br />
در این سخن، امام سجاد(ع) با صراحت از آفت بنیان برانداز «کبر» برای خو و خصلت پسندیده ای چون «عزت طلبی» یاد کرده است تا مخاطب را هشدار دهد که تشابه ظاهری این دو امر، راهزنی خطرناک است که تمامی انسانیت آدمی را می تواند به تاراج برد و او را به «طاغوت» سرکشی بدل کند که هیچ قدرتی را مانع خویش نبیند و پا در حریم خدایی گذارده و همچون ابلیس، از درگاه خدا رانده شود.<br />
شاید به همین دلیل است که بلافاصله پس از «عزت خواهی» و درخواست «ایمنی از کبر» که در روایات آن را نشانه ی «کفر» خوانده اند، درخواست «عبودیت خدا» را می کند!!</div><div style="text-align: justify;">11- «و عبّدنی لک=مرا به عبودیت خود وادار» چرا که تو خالق بی همتا و بی نیازی و عبادت تو، نه تنها مرا به «بند» نمی کشد، که «مرا از هر بندی در عالم طبیعت، می رهاند» و فکر مرا شکوفا می سازد و توجه مرا به واقعیت های مختلف عالم وجود، جلب می کند تا از واقعیات مثبت نگریزم و به حقایق بیندیشم و واقعیات منفی را مبتنی بر حقایق موجود در عالم هستی، چاره کنم.<span class="Apple-converted-space"> </span><br />
«و لاتفسد عبادتی بالعجب= و بندگی ام را انگیزه ی خود شیفتگی قرار مده» تا مبادا با آن فخر فروشی کنم و خود را از سایر آدمیان و عالمیان برتر دانسته و طلبکار بدانم و گفتار و کردارم همچون متکبران و طاغوتیان شود.<br />
در روایت آمده است که؛ «سیئة تسوئک، خیر من حسنة تعجبک=کردار ناشایسته ای که تو را به سرزنش خود وادارد، بهتر است از کردار نیکی که تو را به خود شیفتگی بکشاند». بسا آلوده دامن شرمساری که پیش خدا عزیز تر از پاکدامن خودشیفته است!!</div><div style="text-align: justify;">12- و أجر للنّاس على یدیَ الخَیر= خدایا خیر و نیکویی را با دستان من در بین مردم راه انداز. مجری نیکی ها بودن و «رفتار نیک» داشتن با همه ی آدمیان(ناس) محتاج پیش زمینه های فکری اطمینان بخشی است که دین خدا و شریعت محمدی(ص) آن را تأمین کرده اند، هرچند ما مدعیان دین و شریعت، کمتر آن را شناخته و یا پذیرفته ایم.<br />
باید این منش انسانی و عقلانی در جان آدمی نشسته باشد که؛ «آدمیان، یا برادر همفکر تو هستند و یا همنوع تو در خلقت، و این هردو موجب لزوم تکریم آدمی و ضرورت توجه به حقوق انسانی او است»(إما أخ لک فی الدین، أو نظیر لک فی الخلق).<br />
خو گرفتن به این دو سویه ی الزام آور و مسئولیت آفرین انسانی، نمی تواند با اندیشه های بی پروایی همراه شود که در ارزش گذاری های ثانوی، نقد جان و حقوق آدمیان را به تاراج رویکردهایی بسپارد که با کمترین تفاوت و تضاد آدمیان، حق حیات آنان را نادیده می گیرد و یا سایر حقوق طبیعی یا قراردادی آنان را سلب می کند. چرا که در اندیشه ی عقلانی یا وحیانی، نباید از تناقض اثری دیده شود، چرا که تناقض باطل است و در سخن حق، باطل راهی ندارد. امیر مؤمنان(ع) در تأیید دلیل عقلی «بطلان تناقض» می گوید:«شرالقول مانقض بعضه بعضا=بدترین سخن، آن است که برخی از آن با بعضی دیگر از آن متناقض باشد».<br />
در روایات معتبره آمده است که؛«محبوبترین خلق خدا در پیشگاه خدا، کسی است که بیشترین نفع را به خلق خدا برساند»( الکافی 2/ 163 و164 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ قَالَ حَدَّثَنِی مَنْ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبُّ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ قَالَ أَنْفَعُ النَّاسِ لِلنَّاس).<br />
البته در قرآن کریم و متون روایی، گاه لفظ «خیر» به معنی «مال و ثروت» بکار رفته است. مثلا در قرآن می خوانیم؛«و إنه لحب الخیر لشدید=انسان محبت شدیدی به مال و ثروت دارد» یا «إن ترک خیرا الوصیة للوالدین ...=اگر مالی باقی گذاشت، وصیت می کند برای مادر و پدر و...». <span class="Apple-converted-space"> </span><br />
<br />
13- و لاتمحَقه بالمَنّ= به گونه ای که آن را با سرزنش و خوار کردن مردم از بین نبرم. در قرآن کریم هشدار شدیدی نسبت به «منت و اذیت» پس از انفاق داده شده است و آن را سبب باطل شدن نیکی دانسته است. حتی تصریح کرده است که؛«سخن دلنشین و دعای شما، بهتر است از انفاقی که اذیت و منت را درپی داشته باشد».<span class="Apple-converted-space"> </span><br />
البقرة : الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ ثُمَّ لا یُتْبعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذىً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (262) قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ یَتْبَعُها أَذىً وَ اللَّهُ غَنِیٌّ حَلیمٌ (263) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى کَالَّذی یُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفْوانٍ عَلَیْهِ تُرابٌ فَأَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلْداً لا یَقْدِرُونَ عَلى شَیْءٍ مِمَّا کَسَبُوا وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ (264)<br />
ریشه ی منت گذاری نیز به برتری رتبه ی اجتماعی «انفاق کننده» بر می گردد. این امر در انفاقات مستحبی از نظر منطقی می تواند پدیدار شود و الا در انفاقات واجب، هرگز نباید چنین تصوری شکل گیرد.<br />
در انفاقات مستحبی، انفاق کننده خود را موظف و مسئول نمی داند و به همین خاطر می تواند از نظر روانی، تصور کند که «از حق خویش می گذرد» و به همین خاطر از انفاق شونده انتظار خضوع و احترام را دارد. یعنی بر او منت می گذارد که من از حق خود گذشتم و به تو احسان کردم، وگرنه مقتضای عدل و انصاف چنین انفاقی نبوده است. به عبارت دیگر خود را منعم دیگری می پندارد و انتظار «شکر منعم» را دارد!!<br />
خدای سبحان به همین جهت، دست خود را گیرنده ی انفاق معرفی می کند تا اگر کسی می خواهد منت گذارد، بر او منت گذارد و بگوید:«من معطی هستم و تو گیرنده!!» شاید در این تعامل بفهمد که «معطی حقیقی، خدایی است که بی منت و آزار، آن توان مالی را به آدمی داده است و در یک تعامل عاطفی، از آدمی طلب می کند که بخشی از اعطاء حقتعالی را به عنوان واسطه ی خیر، به بنده ی دیگر او برساند». آیا دشوار است که از او طلب کند تا بر بندگان نیازمندش منت نگذارد؟!!<br />
با توجه به این رویکرد روانی(امکان برتری جویی و منت گذاری) است که باید از خدای منّان طلب یاری کنیم تا با دقت و توجه به حقیقت ماجرا، از این رذیله ی اخلاقی در امان بمانیم.<br />
گمان می کنم از تأکید عقلاء و بزرگان شرایع و متون اصلی شریعت محمدی(ص) بتوان مزیت وجود نیروهای وسط و کثرت منطقی آن بین انفاق کننده و بهره گیران از انفاق را اثبات کرد. هرچند دربرخی موارد نیز باید ارتباط نزدیک و بی واسطه بین آن دو را برقرار ساخت تا لذت همیاری و دوستی بین آنان کاملا از سوی هردو طرف، تجربه شود. </div><div style="text-align: justify;">14- و هَبْ لی معالِی الأخلاق و اعصِمْنی من الفخر=و خو و خصلت های نیکوتر و برتر را به من ببخش، و مرا از فخر فروشی و برتری جویی برکنار نگهدار. طبیعی است که دوری گزیدن از رذایل اخلاقی و روآوردن به فضایل، امکان تعالی اخلاقی را فراهم می آورد تا آنجا که خالق سبحان در وصف انسان دارای معالی اخلاق بگوید:«إنک لعلی خلق عظیم=همانا تو خو وخصلت بسیار ارزشمندی داری».<br />
البته بلافاصله بیاد می آورد که؛«تعالی اخلاقی، خطر فخر فروشی بر سایرین را افزایش می دهد» پس باید از بیدار شدن دیو خفته ی «فخر فروشی» خود را ایمنی بخشیم و مراقبت کنیم که درچنگال اهریمنی آن قرار نگیریم.<br />
این «خوف و رجاء=نگرانی و امیدواری» خود نعمتی است که از شکسته شدن مرزهای اخلاقی شدیدا پاسداری می کند و همیشه به تلاش و دقت بیشتر فرا می خواند.</div><div style="text-align: justify;"><strong>فراز چهارم</strong></div><div style="text-align: justify;">اللهم صل على محمد وآله ، ولا ترفعنی فی الناس درجة إلا حططتنی عند نفسی مثلها ولا تحدث لی عزا ظاهرا إلا أحدثت لی ذلة باطنة عند نفسی بقدرها=خدایا؛ درود فرست بر محمد و خاندان و پیروانش. و مرا در بین مردم، درجه ای بالا مبر مگر آنکه به همان اندازه در درون خویش مرا پایین آورده باشی. و عزتی برایم در ظاهر و خارج ایجاد نکنی مگر آنکه خواری باطنی در درونم به همان اندازه ایجاد کرده باشی.</div><div style="text-align: justify;">1- رتبه های اجتماعی، آدمی را دچار «توهم» می کند تا خود را حقیقتا شایسته تر از دیگران بشمارند. «برتر دانستن خود از دیگران» منشأ «تکبر و غرور» است و طبیعتا رذایل اخلاقی بیشماری را درپی خواهد داشت. از طرفی نیز چاره ای نیست و باید کسانی را در مناصبی نشاند که ظاهرا مرتبه ی اجتماعی برتری از دیگران برای آنان بشمار می آید. یکی حاکم و امیر می شود و دیگری محکوم و مأمور. یکی استاد و یکی شاگرد. یکی پدر و یا مادر و یکی فرزند. یعنی رتبه های برتر و پایین تر همواره وجود داشته و دارد. پس چه باید کرد؟<br />
راه خروج از بن بست اخلاقی، این است که متصدی مقام بالاتر، در درون خود این برتری را واقعی و حقیقی نپندارد و خود را دائما متهم شمرده و در درون خویش، تنزل رتبه دهد و به عدم شایستگی و برتری خود بر دیگران، گواهی دهد. در روایتی از امیر مؤمنان (ع) آمده است: «المؤمن من اتهم نفسه=مؤمن کسی است که خویشتن خود را متهم می کند».<span class="Apple-converted-space"> </span><br />
البته نباید این امر، منجر به «تحقیر خود» و افراط در تنزل رتبه ی خویش تا حدی شود که آدمی را از تلاش و کوشش باز دارد و گرد «یأس و نومیدی» را بر چهره ی آدمی نشاند. تنها در حدی باید خود را تنزل رتبه دهد که کبر و غرور را از خویش براند و بلکه باید تلاش کند تا شایستگی مقام و مرتبه ای را که اشغال کرده است، حقیقتا پیدا کند، اما همیشه خود را در رسیدن به آن شایستگی، متهم کند. درحقیقت اینگونه بودن، سبب می شود که همواره تلاش بیشتری برای رسیدن به آن موقعیت از او صادر شود و هیچگاه به تصور رسیدن به ان شایستگی، از تلاش باز نایستد و به کوشش مستمر خود تا پایان تصدی، ادامه دهد.</div></span></span><br class="Apple-interchange-newline" />ارسال: 8 اردیبهشت 88<span class="Apple-style-span" style="border-collapse: separate; color: black; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: 2; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span class="Apple-style-span" style="color: #737373; font-family: tahoma; font-size: 12px; text-align: right;"> </span></span></div>العقل و الشرعhttp://www.blogger.com/profile/04848780023032190984noreply@blogger.com0